Wat doet onze overheid voor duurzamere mobiliteit? Voorbeelden van alternatief en groener transport

Onze overheidsinstellingen staan steeds klaar voor de inwoners en bezoekers van het Brussels Gewest met een uitgebreid gamma aan diensten en activiteiten. Om dit te organiseren en ondersteunen moeten mensen en goederen verplaatst worden, en dit rekening houdend met de voorbeeldfunctie die onze overheden uitoefenen.

De mobiliteit van de werknemers en bezoekers, met bijzondere aandacht voor de alternatieven voor de personenwagen, wordt ondersteund door het Bedrijfsvervoerplan (BVP) dat onze overheidsinstellingen elke 3 jaar opmaken indien er meer dan 100 werknemers op eenzelfde site werken.

De overheden beschikken in veel gevallen over een eigen voertuigenpark, waarmee ze eveneens hun voorbeeldfunctie kunnen tonen. Hiertoe werd in 2014 een Besluit aangenomen met als doel de overheidsvloten in het Brussels Gewest verder te vergroenen. In maart 2021 en juni 2022 werden wijzigingsbesluiten aangenomen door de Brusselse Regering die de opname van ‘zero-emissie’ voertuigen nog verder stimuleren. Onze overheden zijn dan ook echte ambassadeurs in de transitie naar een duurzamer transport!

Enkel ‘zero-emissie’ aankopen vanaf 2025

Om de negatieve impact van de voertuigen op de lokale luchtkwaliteit en de klimaatopwarming te beperken, is het niet alleen noodzakelijk om de ‘modal shift’ in te zetten en te kiezen voor duurzamere mobiliteitsoplossingen (wandelen, fietsen, openbaar vervoer, autodelen…), maar ook de vloot moet minder vervuilend worden. Hiertoe moet reeds op korte termijn een ‘motor shift’ gebeuren, waarbij overgeschakeld wordt naar voertuigen die geen uitlaatemissies hebben, de zogenaamde ‘zero-emissie’ voertuigen, in combinatie met het gebruik van groene energieEnergie geproduceerd uit hernieuwbare energiebronnen (wind, zon, waterkracht, enz.). (elektriciteit of waterstofgas).

De wijzigingsbesluiten van 04/03/2021 en 19/05/2022 bepalen dat alle gewestelijke en lokale (gemeente, OCMW’s en intercommunales) Brusselse overheden vanaf 1 januari 2025 nog enkel ‘zero-emissie’ motorfietsen (categorieën L3-L7), personenwagens en MPV’s mogen aankopen of leasen. Dit geldt ook voor de bussen van de MIVB, zoals bepaald in Art. 2.4.6 van het Brussels Wetboek van Lucht, Klimaat en Energiebeheersing (BWLKE). Voor bromfietsen (categorieën L1-L2) geldt de ‘zero-emissie’ verplichting reeds vanaf 1 januari 2023.

Voor zwaardere voertuigen wordt de keuze voor ‘zero-emissie’ vanaf 2023 eveneens sterk gestimuleerd (niet verplicht), maar er wordt rekening gehouden met de (economisch interessante) beschikbaarheid van de voertuigen. Voor vrachtwagens en bussen mag naast batterij en waterstof elektrisch ook nog gebruik worden gemaakt van biogas en plug-in hybride voertuigen. 

(Met ‘multi-purpose vehicles’ (MPV) worden voertuigen voor gemengd gebruik bedoeld van het type Renault Kangoo, Citroën Berlingo, …. Opgelet: ook lichte bestelwagens van categorie N1 met een referentiemassa van hoogstens 1760 kg worden als ‘MPV’ beschouwd)

In de overgang naar 2025 worden bovendien de quota voor de opname van zero-emissie voertuigen opgetrokken: 65% van de nieuwe personenwagens en MPV’s voor de gewestelijke overheden en 50% voor de lokale overheden. Dit is enkel van toepassing op de overheden die ook een  bedrijfsvervoerplanEen bedrijfsvervoerplan omvat een reeks maatregelen om de verplaatsingen van alle werknemers te optimaliseren en alternatieven voor de wagen te promoten. Het bevat een stand van zaken (aantal werknemers, verdeling in functie van hun woonplaats en hun vervoerwijze, enz.), een analyse van de bereikbaarheid van de locatie, een studie van de mogelijke synergiën met bedrijven in de buurt, vastomlijnde doestellingen en de instrumenten om werknemers ertoe aan te zetten minder hun wagen te gebruiken.  moeten opmaken. Meer informatie over bedrijfsvervoerplan.

Tenslotte zorgt het wijzigingsbesluit van 04/03/2021 er nog voor dat ook autobussen opgenomen worden onder de bepalingen van het Besluit en dat de uitzondering voor ministeriële voertuigen geschrapt werd.

Ondersteuning in de zero-emissie transitie

Sinds januari 2021 biedt Leefmilieu Brussel ondersteuning aan de Brusselse overheden en bedrijven onder de vorm van de ‘Fleet & Mobility Facilitator’. U kan hier terecht voor begeleiding in de transitie van uw voertuigenpark en een duurzamer vlootbeheer, advies rond alternatieve mobiliteitsoplossingen, de opname van (cargo)fietsen, enz. Meer informatie op de pagina van de Facilitator.

Daarnaast heeft Leefmilieu Brussel een opdrachtencentrale opengesteld voor alle Brusselse overheden voor de operationele leasing van elektrische voertuigen. Voor meer informatie, neem contact op met pdebvp@leefmilieu.brussels.

Sibelga heeft de centrale ‘MobiClick’ opgezet voor de Brusselse overheden voor de aankoop van utilitaire voertuigen (MPV’s, bestel- en vrachtwagens) op elektriciteit en aardgas, maar ook voor de installatie van laadinfrastructuur kan beroep gedaan worden op deze centrale. Voor meer informatie, neem contact op met b2b@sibelga.be.

Wilt u meer weten over de gewestelijke strategie rond de uitrol van laadinfrastructuur, wilt u een overzicht van de reeds beschikbare laadpunten, hoe deze kunnen aangevraagd worden of meer informatie over de verschillende types laadinfrastructuur? ? De facilitator laadinfrastructuur kan bovendien al uw vragen beantwoorden omtrent regelgeving, veiligheid, netaansluiting, of een begeleiding op maat aanbieden. Op deze pagina kan u deze informatie én meer terugvinden.

Milieucriteria bij aankoop/leasing van voertuigen

Het Besluit van de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 15 mei 2014 (.pdf) inzake het voorbeeldgedrag en ter wijziging van het besluit inzake bedrijfsvervoerplannen bepaalt dat alle gewestelijke en lokale overheden van het Brussels Gewest bij de aankoop of leasing van voertuigen minimale milieuprestatie-eisen moeten respecteren. Deze minimale milieuprestaties zijn hieronder beschreven voor de verschillende voertuigcategorieën.

Personenwagens en ‘multi-purpose vehicles’

(Onder ‘multi-purpose vehicles’ (MPV) worden voertuigen voor gemengd gebruik bedoeld van het type Renault Kangoo, Citroën Berlingo, …)  

• Een minimale Ecoscore moet in acht genomen worden. Voor de personenwagens die u nog in 2022 in gebruik neemt, bedraagt de drempelecoscore 76, voor MPV’s 69. De te respecteren drempelwaarden zijn opgenomen in onderstaande tabel. U vindt de Ecoscores op www.ecoscore.be.  

• Het voertuig mag niet door diesel aangedreven worden.

Milieucriteria dienen ten minste 30 % van de gunningscriteria uit te maken in elk bestek voor een overheidsopdracht voor de aankoop of leasing van voertuigen, met als doel de voertuigen met de beste milieuprestaties te valoriseren. Binnen deze criteria telt de Ecoscore van het voertuig voor minstens 70 % mee onder de milieucriteria. Naast Ecoscore, dienen ook het voertuiggewicht en het rijbereik in volledig elektrische modus deel uit te maken van de milieucriteria.

Minibussen 

Zoals voor de personenwagens en MPV’s, moet voor de aankoop of leasing van minibussen op dezelfde manier rekening gehouden worden met milieucriteria in het bestek. Voor dit type voertuigen geldt echter geen verbod op diesel noch een minimale Ecoscore.

Bestelwagens, vrachtwagens en autobussen

Bestelwagens, vrachtwagens en autobussen moeten minstens voldoen aan de geldende Euronorm en bij voorkeur een ‘zero-emissie’ voertuig zijn (voor bestelwagens) of een ‘minder vervuilend zwaar bedrijfsvoertuig’ (voor vrachtwagens en autobussen). Voor de zware voertuigen houdt dit in dat naast batterij en waterstof elektrische voertuigen (met groene stroom of waterstof), ook biogas en plug-in hybride voertuigen aangemoedigd worden.

Milieucriteria dienen ten minste 30 % van de gunningscriteria uit te maken (25 % in het geval van zware voertuigen die openbare dienstopdrachten uitvoeren) in elk bestek voor een overheidsopdracht voor de aankoop of leasing van voertuigen, met als doel de voertuigen met de beste milieuprestaties te valoriseren.

Binnen deze milieucriteria tellen de volgende elementen voor 70% mee: de massa van het voertuig (om de voorkeur te geven aan lichtere voertuigen) en het rijbereik in volledig elektrische modus, zodat volledig elektrisch aangedreven voertuigen en voertuigen met een hogere hybridisatiegraad (vb. plug-in hybrides) de voorkeur krijgen. De overige 30 % van de milieucriteria bestaan uit het energieverbruik, de uitstoot van koolstofdioxide (CO2), stikstofoxiden (NOx), niet-methaan- koolwaterstoffenDit zijn van aardolie afgeleide samengestelde organische vloeistoffen op basis van koolstof en waterstof. Stookolie, benzine en andere soorten minerale oliën behoren daartoe. Deze oliën hebben de eigenheid dat ze een geringe dichtheid hebben. Wanneer ze in de bodem dringen, kunnen ze het grondwater bereiken en er een drijflaag op vormen.  (NMHC) en fijne stofdeeltjes (PM10).

Bijkomende acties in het Bedrijfsvervoerplan

De gewestelijke en lokale overheden die een bedrijfsvervoerplanEen bedrijfsvervoerplan omvat een reeks maatregelen om de verplaatsingen van alle werknemers te optimaliseren en alternatieven voor de wagen te promoten. Het bevat een stand van zaken (aantal werknemers, verdeling in functie van hun woonplaats en hun vervoerwijze, enz.), een analyse van de bereikbaarheid van de locatie, een studie van de mogelijke synergiën met bedrijven in de buurt, vastomlijnde doestellingen en de instrumenten om werknemers ertoe aan te zetten minder hun wagen te gebruiken. (BVP) moeten opstellen dienen, ten laatste tegen 31 januari 2022, bijkomende informatie te bezorgen over de analyse van de samenstelling en het gebruik van de vloot personenwagens en MPV’s, evenals de doelstellingen om de milieuprestaties van de vloot te verbeteren en de maatregelen om deze te bereiken. Deze deadline werd met een jaar naar voren geschoven omwille van de COVID-19 pandemie en in coherentie met de timing voor het BVP. Aangezien alle overheden vanaf 2025 voor de nieuwe personenwagens en MPV’s verplicht moeten kiezen voor een zero-emissie voertuig, wordt er vanaf 2025 geen nieuw actieplan meer gevraagd.

Jaarlijks Rapport

Elk jaar, uiterlijk op 31 januari, stellen alle Brusselse overheden een verslag op dat de volgende informatie bevat:

1. de samenstelling en het gebruik van het voertuigenpark (op 31 december van het voorgaande jaar);               
2. het aandeel energie uit hernieuwbare bronnen dat door het wagenpark wordt gebruikt en de uitrusting met laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen;
3. de beschrijving van de milieucriteria in de bestekken en aandelen van deze criteria in de gunningsprocedure.

U gebruikt voor dit verslag een webformulier waarvan de link u door Leefmilieu Brussel aangeleverd wordt.

Leefmilieu Brussel publiceert jaarlijks een evaluatierapport (.pdf) met hierin de evolutie van de milieuprestaties van de overheidsvloten en de mate waarin de bepalingen van het Besluit opgevolgd worden.