Overslaan en naar de inhoud gaan
Home
  • Burgers
  • Professionals
  • Onderwijs
  • Blog Pro
  • Contact
  • Jobs
  • Over Leefmilieu Brussel
  • Agenda
NL
  • FR
  • Home
  • Milieubeheer
  • Diensten en aanvragen
  • Wetgeving
  • Onze acties
  • Tools en data
  1. Home
  2. Wetgeving / Verplichtingen en vergunningen
  3. Carrosseriebedrijven

Carrosseriebedrijven

  • Inspectie
  • Mobiliteit
  • Milieuvergunningsaanvraag
  • Voertuigen
  • Verplichtingen

18 februari 2022

Inhoud

  • Uw lokalen: inrichting en veiligheid
  • Uw werkmateriaal
  • Uw producten
  • Uw afval
  • Uw werkuren
  • Checklist van de controles en het onderhoud van uw installaties
  • Checklist van de documenten die moeten worden bijgehouden en voorgelegd bij een controle
  • Checklist van de mogelijke afwijkingen van de standaardvoorwaarden

Ingewikkelde tabellen

Voor uw leesgemak raden wij u aan deze pagina op uw computer te raadplegen

U heeft  een carrosseriebedrijf en u wilt  meer duidelijkheid over de exploitatievoorwaarden van uw milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning ? Of wilt u een nieuw carrosseriebedrijf vestigen en vraagt u zich af welke wettelijke voorwaarden u moet naleven om deze beroepsactiviteit uit te oefenen?
Deze gids gidst u door uw verplichtingen, maar vermeldt ook mogelijke afwijkingen. (Officieel  vraagt u een wijziging van de voorwaarden aan aan de overheidsinstantie die uw vergunning heeft afgeleverd.)

Is deze gids ook bedoeld voor u?

Deze gids is bedoeld voor u indien u:

  • een carrosseriebedrijf voor auto’s uitbaat;

    Deze voorwaarden gelden niet voor u indien u met andere types van voertuigen werkt (boten, vliegtuigen, trams, …).
     

  • een spuitpistool gebruikt om coating aan te brengen (onderlaag, grondverf, vernis of verf).

De voorwaarden naleven: een wettelijke verplichting 

U moet zich minstens houden aan de voorwaarden die zijn vastgelegd in het besluit van de Brusselse Regering van 15 mei 2003, gewijzigd door het besluit van 21 november 2006.opent een nieuw venster

Het is mogelijk dat Leefmilieu Brussel bijkomende voorwaarden vastlegt in uw vergunning.

Indien u zich niet houdt aan de voorwaarden die uw milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning u oplegt, bent u in overtredingopent een nieuw venster en riskeert u een sanctie (boete, gebruiksverbod, gevangenisstraf).

Waarom deze voorwaarden?

De Europese richtlijnen 2010/75/UEopent een nieuw venster en 2004/42/EGopent een nieuw venster voorzien een daling met 60% van de VOS-emissies in uw activiteitssector.

Om dit doel te bereiken, legt de wet op dat u VOS-arme producten en aangepast gereedschap gebruikt (hoogrendementspuitpistool, gesloten reinigingssysteem).

De voorwaarden die zijn vastgelegd in de milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning, hebben tot doel:

  • de veiligheid te garanderen;
  • de hinder die uw activiteit mogelijk meebrengt, te beperken;
  • de kwaliteit van het milieu te beschermen, en in het bijzonder de uitstoot van solventenEen vloeibare stof die wordt gebruikt voor het oplossen of verdunnen van andere stoffen zonder die chemisch te wijzigen. Ze worden in heel uiteenlopende processen gebruikt, bijvoorbeeld om te ontvetten, in verf en inkt, bij de schoonmaak... (VOS) te beperken.

​ Deze gids informeert u over uw verplichtingen aangaande:

  • De inrichting en veiligheid van uw lokalen
  • Uw werkmateriaal
  • Uw producten
  • Uw afval
  • Uw werkuren

De checklists geven een overzicht van de verplichte controles, de documenten die moeten worden bewaard en afwijkingen die kunnen worden aangevraagd.​

Uw lokalen: inrichting en veiligheid

Werkzones afschermen

U moet over 4 afzonderlijke werkzones beschikken om de verschillende verrichtingen uit te voeren: 

  1. een voorbehandelingszone om de auto-onderdelen die moeten geverfd, gelakt of gevernist worden vooraf te behandelen
    • matteren
    • reinigen en verwijderen van oude laklagen of roest
    • voorbehandelen door afbranden of vlamstralen
  2. Een voorbereidingszone voor de mechanische of chemische procedés
    • Afkrabben, borstelen, schuren of stralen (pneumatisch, centrifugaal of natstralen)
    • Chemisch reinigen met de hand, in ontvettingsbaden, sproeitunnels of met een stoomstraal, met:
      • een alkalische ontvetter
      • organische oplosmiddelen
      • emulsies
      • een afbijtmiddel
    • spuiten van een onderlaag (surfacer, primer, fuller)
    • aanbrengen van anorganische conversielagen gevormd door inwerking van chemische stoffen (waarbij het metaal zelf bijdraagt aan de samenstelling van de deklaag)
  3. een verfcabine om de grondlaag, vernis of verf te verstuiven
  4. een  ‘labo’
    • opslaan, behandelen of voorbereiden van de verven
    • reinigen van het spuitmateriaal

Indien u onvoldoende plaats hebt

                 In dit geval :

Indien u zeer kleine hoeveelheden verf gebruikt (een mengbank van minder dan 40 liter) : Dan is een labo niet vereist, op voorwaarde dat de  milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning  dit uitdrukkelijk vermeldt.

In dit geval:

  • U kunt de voorbehandelingszone en de voorbereidingszone samenvoegen tot één " voorbehandelings- en voorbereidingszone". Deze unieke zone moet dan voldoen aan alle eisen die aan elke zone afzonderlijk worden opgelegd.
  • Indien uw vergunning dit toestaat, kunt u een oude verfcabine gebruiken om de grondlagen aan te brengen.
  • moet u een andere cabine gebruiken voor het verven zelf. U mag de twee verrichtingen niet uitvoeren in dezelfde cabine. Het heeft weinig zin een nieuwe cabine te gebruiken voor de grondlagen, omdat de paintstopfilters snel verzadigd raken.
  • mag u de verf voorbereiden en het materiaal reinigen in een mechanisch verluchte zone
  • mag u geen vlammen gebruiken binnen een straal van 8 meter rond deze werkzone
  • moet u de verf opslaan in een speciaal hiervoor ontworpen kast.

 

Indien u meer dan de maximaal toegelaten hoeveelheden ontvlambare stoffen wilt opslaan, is overigens een specifieke opslagzone voor gevaarlijke producten vereist (zie exploitatiegids: Gevaarlijke producten opgeslagen in een gebouw).

Werkzones afschermen

Waarom moet u bijzondere voorzorgen treffen?

Uw werkplaats heeft altijd een potentieel risico van ontploffingen of brand (ontvlambare producten, ...). Houd u dus strikt aan de veiligheidsvoorschriften om uw werknemers, uw klanten en het milieu te beschermen.

Uw activiteit brengt ook hinder mee voor de buurt (geuren van verf, van oplosmiddelen, …). Om deze hinder te beperken, worden strenge regels voor dampafzuiging opgelegd. Indien de buren klagen, moet u misschien een schoorsteen verplaatsen of verhogen.

 

Voor de hele werkomgeving

  • Verbied de toegang van het publiek tot de werk- en opslagzones, en hang dit verbod duidelijk op buiten deze zones en lokalen.
  • Plaats werkende brandblussers nabij de werkposten en uitgangen.
  • Zet niets voor de nooduitgangen. De deuren van de nooduitgangen moeten naar buiten openen en moeten altijd vrij zijn.
  • De vloer van het carrosseriebedrijf is in goede staat, glad, ondoorlatend en onbrandbaar.
  • Houd zaagsel of een ander absorberend product bij de hand in de werkplaats om gemorste vloeistoffen onmiddellijk op te vegen.

Voor de voorbehandelings- en voorbereidingszones

Inrichting

  • Sluit de voorbereidingszone af met brandwerende gordijnen of brandschermen.

Filtratie

  • Zuig het schuurstof aan de bron op, vang het op in een hermetisch afgesloten vat en voer het af als gevaarlijk afval.

    Waarom moet het schuurstof worden afgezogen?

    Schuurstof is kankerverwekkend. Het is dus gevaarlijk afval (zie rubriek ‘uw afval’).

  • Gebruik droge filters om de afgezogen lucht stofvrij te maken.

    Waarom moet u antistoffilters gebruiken?

    De antistoffilter maakt de aangezogen lucht stofvrij en stoot hem weer uit, en vermindert zo de hinder voor de buurt.

     

Afzuiging

  • Installeer een mechanisch ventilatiesysteem om dampen en uitwasemingen bij de bron af te zuigen en naar buiten af te voeren via een schoorsteen (bij voorkeur met een debiet van minstens 15.000 m3/uur). 

    Waarom moet u een krachtig ventilatiesysteem installeren?

    De buren mogen geen hinder ondervinden van dampen en uitwasemingen. De schoorsteen staat dus bij voorkeur boven op het dak, ver van de ramen van de buren, en vrij hoog.

    Het luchtdebiet dat uit de schoorsteen komt, moet voldoende groot zijn. Voor de voorbereidingszones is het minimale afzuigdebiet niet bij wet bepaald omdat het afhangt van de oppervlakte van uw voorbereidingszone. Doorgaans volstaat een debiet van 15.000 m3/uur.

    Het uitgangsdebiet van de schoorsteen van uw systeem vindt u in de technische fiche van het ventilatiesysteem.

  • Installeer afvoerleidingen en -buizen uit onbrandbaar materialen voor de uitwasemingen , en plaats ze zo dat aanslag eruit verwijderd kan worden.
  • De schoorstenen en/of afvoerleidingen moeten altijd toegankelijk zijn voor het personeel dat de controlemetingen uitvoert.

Voor de verfcabine

Filtratie

  • Gebruik “paintstopfilters” om de droge materie van de verf , de vernis of de grondlaag vast te houden, en vervang ze vooral regelmatig.

    Een paintstopfilter houdt de kleine verfdeeltjes vast die vrijkomen bij het gebruik van een spuitpistool.

    De efficiëntie van de filtratie is 90 tot 98 %, maar neemt af wanneer de filter vuil is. Vervang de filters volgens de richtlijnen van de fabrikant.

  • Gebruik geen actieve koolfilter meer om de lucht van de verfcabines te zuiveren.

     

    Indien u slechts één afvoerleiding hebt die tegelijk de lucht uit de verfcabine en de lucht uit het labo afvoert, moet u in bepaalde gevallen nog actievekoolfilters gebruiken:

    • uw milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning vermeldt uitdrukkelijk dat u ze moet gebruiken;
    • de VOS-emissies in de lucht die uit de cabine komt, bedragen maximum 50 mg/Nm3;
    • laat de installatie elk jaar controleren en onderhouden door een gespecialiseerde onderneming;
    • vervang verzadigde filters meteen door even efficiënte filters van hetzelfde type;
    • houd de aankoopfacturen van de filters gedurende 5 jaar bij, en leg ze voor bij een controle;
    • bewaar de filters in een verlucht lokaal ver van ontvlambare producten.

    Waarom moet u geen actievekoolfilters meer gebruiken in de spuitcabines?

    Tegenwoordig worden producten op waterbasis gebruikt. Actievekoolfilters raken snel verzadigd, waardoor ze hun werkzaamheid verliezen (waterdamp zet zich gemakkelijk vast op de koolfilter).

     

Indien u nog filtratiesystemen met watergordijn hebt:
Verfcabines die zijn uitgerust met een filtratiesysteem met watergordijn komen weinig voor in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. 

  • De filter met watergordijn is verticaal en werkt in gesloten circuit.
  • Het filtratiesysteem in zijn geheel moet een keer per jaar worden geledigd.
  • Laat het afvalwaterWater dat in huishouding of industrie dienst heeft gedaan en gewoonlijk met verschillende stoffen beladen is. en de eventuele uitvlokkingsmiddelen ophalen door een vergunde operator in het Brussels Hoofstedlijke Gewest en houd de bewijsstukken 5 jaar bij in uw afvalregister.
  • Het afvalwater van het filtratiesysteem mag in geen geval in de riolering worden geloosd. 

Extractie

  • Installeer een mechanisch ventilatiesysteem om dampen en uitwasemingen bij de bron af te zuigen en naar buiten af te voeren langs een schoorsteen (minimaal uitgangsdebiet van de schoorsteen van 20.000 Nm3/uur). De gassen worden verticaal uitgestoten van onder naar boven, zonder obstakel, tegen een snelheid van gemiddeld 7 m/s. 

    Waarom moet u een performant ventilatiesysteem installeren in de cabines?

    Om hinder voor de buurt (geuren van verf, oplosmiddelen, ...) zo veel mogelijk te vermijden, moeten u erop letten dat luchtuitlaten goed geplaatst zijn (hoogte, zone)!  Het extractiedebiet voor verfcabines is bij wet vastgelegd. Houd u er dus nauwgezet aan. 

    N = “normaal”: in normale temperatuur- en drukomstandigheden.

  • Indien de luchtbehandelingscircuits dit toestaan,  kunt u de lucht recycleren wanneer u het spuitlakken onderbreekt.
  • Indien u een nieuwe verfcabine koopt, kies dan een type dat met een aanpasbaar ventilatiedebiet. 
  • Installeer afvoerleidingen en -buizen in onbrandbare materialen voor de uitwasemingen, en plaats ze zo dat aanslag gemakkelijk kan worden verwijderd.
  • De schoorstenen en/of afvoerleidingen moeten altijd toegankelijk zijn voor het personeel dat de controlemetingen uitvoert.
  • De spuitcabines en dampafvoerinstallaties mogen geen dode ruimtes hebben.

    Waarom zonder dode ruimte?

    In dode ruimtes kunnen explosieve mengsels of afzettingen worden gevormd.

Voor het labo

Inrichting

  • De wanden hebben een brandweerstand van minstens 1 uur (Rf 1h).
  • De deur heeft een brandweerstand van minstens ½ uur (Rf ½ h), opent naar buiten en sluit automatisch.
  • De verlichting is explosievrij.
  • Er is een hoge en lage mechanische ventilatie, die zo wordt geïnstalleerd dat ze de brandweerstand niet vermindert.

Filtratie  

Indien u actievekoolfilters gebruikt in de luchtafvoerleidingen: 

  • Vervang ze regelmatig.

    Waarom actievekoolfilters in de laboratoria?

    Verdunningsmiddelen (thinners), ontvettingsmiddelen en reinigingsproducten bevatten vaak (nog) oplosmiddelen. Daarom zijn ook nog actievekoolfilters nodig in het laboratorium.

    Vervang ze regelmatig, want verzadigde filters verhogen het risico van zelfontbranding en houden vrijwel geen oplosmiddelen meer vast. 

  • Laat het systeem elk jaar controleren en onderhouden door een gespecialiseerde onderneming.
  • Vervang verzadigde filters meteen door een even efficiënte filter van hetzelfde type.
  • Bewaar de aankoopbewijzen van de filters (de facturen) 5 jaar, en leg ze voor bij controles.
  • Bewaar de filters in een verlucht lokaal, ver van ontvlambare producten.

    Waarom moet u de filters in een verlucht lokaal opslaan?

    Onder invloed van de warmte kunnen de oplosmiddelen die de filter heeft opgeslorpt, ontsnappen, wat de hinder (geur) en het ontploffingsgevaar verhoogt.

Installaties onderhouden

De verfcabine onderhouden

  • Laat de cabine elk jaar controleren en onderhouden door een gespecialiseerde onderneming.
  • Bewaar de onderhoudsfiches en houd een register bij ter beschikking van Leefmilieu Brussel. 

    De onderhoudsfiches bevatten minimum de volgende informatie:

    • naam en adres van het carrosseriebedrijf;
    • naam en adres van de verantwoordelijke;
    • type van interventie (controle, onderhoud, expertise);
    • datum van de interventie;
    • naam en handtekening van de persoon die de interventie heeft uitgevoerd;
    • uurtellerindex van de spuitcabine.

De luchtafvoerleidingen onderhouden

  • Reinig de luchtafvoerleidingen in de spuitcabine en de voorbereidingszone minstens één keer per jaar, of laat ze reinigen.
  • Gebruik nooit vlammen of andere procedés die vonken kunnen voortbrengen.

De brander onderhouden

                            Heteluchtgenerator      Brander direct in de luchtstroom

Vloeibare brandstoffen

  • Zorg ervoor dat het verwarmingstoestel in goede staat van werking en goed afgesteld is.  

    Vloeibare brandstoffen

    Wanneer het verwarmingstoestel goed is afgesteld, zullen de verbrandingsgassen:

    • in geen geval roetsporen bevatten;
    • geen oliesporen laten op het filterpapier dat wordt gebruikt om de rookgasindex te bepalen;
    • een temperatuur hebben die maximum 350 °C hoger ligt dan de kamertemperatuur in de werkplaats;
    • de vereisten van de onderstaande tabel naleven, wanneer het toestel op bedrijfstemperatuur is:

    Jaar van inbedrijfstelling

    Maximale Bacharach-index (op elk moment)

    Minimaal rendement (in de meest gebruikte vlamgang)

    vóór 1988

    0-2

    85 %

    tussen 1988 en 1997

    0-2

    88 %

    Vanaf 1997

    0-1

    90%

  • Laat de installatie jaarlijks onderhouden door een geschoold technicus. 

    Het onderhoud omvat:

    • het vegen van de schoorsteen;
    • de reiniging van de rookgascircuits van de generator;
    • het nazicht van de verbrandingsbuizen;
    • het nazicht en de afstelling van de branders en bijhorende voorzieningen;
    • de controle van de goede staat van werking: verbrandingsrendement, Bacharach-index, rookgastemperatuur.

    De technicus overhandigt u een onderhoudsattest met de resultaten van de verbrandingscontrole.

  • Houd de onderhoudsattesten 5 jaar bij zodat u ze kunt voorleggen bij een controle. 

Gasvormige brandstoffen

  • Zorg ervoor dat het verwarmingstoestel in goede staat van werking en goed afgesteld is.  

    Indien het verwarmingstoestel goed is afgesteld, voldoen de verbrandingsgassen aan de eisen van de onderstaande tabel wanneer het toestel op bedrijfstemperatuur is:

    Jaar van inbedrijfstelling

    Maximale Bacharach-index (op elk moment))

    Minimaal rendement (in de meest gebruikte vlamgang)

    vóór 1988

    350

    85 %

    tussen 1988 en 1997

    350

    88 %

    Vanaf 1997

    350

    90%

  • Laat de installatie jaarlijks onderhouden door een geschoold technicus.   

    Het onderhoud omvat:

    • de controle van de goede werking van de schoorsteen en de aansluitingen;
    • het vegen van de schoorsteen, indien nodig;
    • de reiniging van de rookgascircuits;
    • het nazicht en de afstelling van de branders en bijhorende voorzieningen;
    • de controle van de goede staat van werking: verbrandingsrendement, rookgastemperatuur.

    De technicus overhandigt u een onderhoudsattest met de resultaten van de verbrandingscontrole.

  • Houd de onderhoudsattesten 5 jaar bij zodat u ze kunt voorleggen bij een controle.
  • Laat de branders van de cabines jaarlijks onderhouden door een geschoold technicus.
  • Zorg ervoor dat de technicus de onderhoudsvoorschriften van de fabrikant respecteert.

Werkomgeving en installaties wijzigen

  • Vraag de toelating aan uw gemeente of aan Leefmilieu Brussel (afhankelijk van wie uw vergunning heeft afgeleverd) voordat u:
    •  Indien u de toelating moet aanvragen bij Leefmilieu Brussel, moet u uw aanvraag richten tot:

    Leefmilieu Brussel
    Afdeling Vergunningen en Partnerschappen
    Thurn & Taxis Site
    Havenlaan 86C, bus 3000
    1000 Brussel

    Vermeld in uw brief:

    -   de naam, de firmanaam en het adres van de houder van de milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning;

    -   de referenties van de geldige milieuvergunning(en).

    U kunt ook het aanvraagformulier voor wijziging van een milieuvergunning invullen en naar Leefmilieu Brussel opsturen.

    • Gelieve u tot de milieudienst van de gemeente te wenden indien uw vergunning door de gemeente werd afgeleverd.

    Wacht altijd de officiële toelating af alvorens deze wijzigingen uit te voeren.

  • een werkzone toevoegt, verplaatst of vervangt;
  • een ventilatiesysteem toevoegt of wijzigt in een zone. 

Uw werkmateriaal

Het toegestane materiaal gebruiken: HVLP-spuitpistool

  • Gebruik verplicht een hoogrendementspuitpistool van het type HVLP (hoog volume, lage druk) om verf, grondverf en vernis te verstuiven. 

    U mag een ander type van spuitpistool gebruiken op voorwaarde dat het spuitrendement (van de verf op het metaal) minstens 65% bedraagt. Het spuitrendement vindt u op het certificaat van de fabrikant dat bij het spuitpistool zit, of kunt u vragen aan uw leverancier.

Het materiaal onderhouden: gesloten reinigingssysteem voor het spuitpistool

  • Indien u een solventhoudend reinigingsmiddel (VOS) gebruikt, moet u de spuitpistolen verplicht reinigen met een spuitpistoolreiniger in gesloten systeem.

    Een gesloten systeem vangt de oplosmiddelen op, in tegenstelling tot een open spoelbak die de solventenEen vloeibare stof die wordt gebruikt voor het oplossen of verdunnen van andere stoffen zonder die chemisch te wijzigen. Ze worden in heel uiteenlopende processen gebruikt, bijvoorbeeld om te ontvetten, in verf en inkt, bij de schoonmaak... laat verdampen.

    Raadpleeg de technische fiche van het reinigingsproduct. Indien het product 0% oplosmiddelen bevat, hoeft u geen pistoolreiniger in gesloten systeem te gebruiken.

Uw producten

De juiste producten gebruiken: "VOS-conforme" producten

Waarom moet u het VOS-gehalte in het oog houden?

De VOS’en zijn verantwoordelijk voor de ozonvorming in de lage atmosfeer. Ozonpieken op warme dagen zijn schadelijk voor de fauna, de flora en de bevolking.

Om die reden is het toegelaten VOS-gehalte laag.

  • Gebruik uitsluitend VOS-conforme producten, d.w.z. met een VOS-gehalte dat niet hoger is dan de toegelaten grenswaarden:

    De VOS-waarde leest u op het etiket van het product. Het vermeldt de toegelaten grenswaardeWaarde die dient te worden gerespecteerd om ongewenste effecten op de gezondheid of het leefmilieu te voorkomen. Een grenswaarde die in een reglementering wordt opgenomen, wordt een norm. tussen haakjes, gevolgd door het VOS-gehalte van het gebruiksklare product.

    Voorbeeld van een etiket:

    ☐ 2004/42/IIB(d)(420)410

    Uitleg:

    2004/42/II B: referentie naar bijlage II bij de richtlijn

    (d):  type van product (hier afwerklaag)

    (420): VOS-grenswaarde die is toegelaten voor dit product

    410 : VOS-gehalte van dit gebruiksklare product (in dit geval na toevoeging van thinner).

    In dit voorbeeld is het product VOS-conform (410 <  420)

Producten

Subcategorieën

 VOS-grenswaardeWaarde die dient te worden gerespecteerd om ongewenste effecten op de gezondheid of het leefmilieu te voorkomen. Een grenswaarde die in een reglementering wordt opgenomen, wordt een norm. in g/l

(van gebruiksklaar product, met aftrek van het watergehalte)

a) Voorbereiding en reiniging

Voorbereidende producten

(Spuitpistoolreiniger)

Voorreiniger

850 g/l

 

200 g/l

b) Poriënvuller, carrosseriekit, vulproducten

Alle types

250 g/l

c) Primers, afdichtingsproducten, surfacers

Diverse primers (voor metalen)

Reactieve grondverven

540 g/l

780 g/l

d) Afwerklaag

Alle types (vernis, grondlaag, …)

420 g/l

e) Speciale afwerking

Alle types

840 g/l

Gevaarlijke producten opslaan 

U kunt gevaarlijke producten herkennen aan de gevarenaanduidingen (aangeduid door de letter H gevolgd door een combinatie van cijfers) die op het etiket en in rubriek 2 van zijn veiligheidsinformatieblad staan.

Gevaarlijke producten kunnen vloeibaar of vast zijn. Ontvlambare en brandbare producten behoren ook tot deze categorie. 

  • Respecteer de maximaal toegelaten hoeveelheden voor opslag in de werkplaats. Indien u meer wilt opslaan dan deze hoeveelheden, moet u over een opslagzone beschikken. 

    Maximaal toegelaten hoeveelheden in de werkplaats:

Zeer licht of licht ontvlambare vloeistoffen (vlampunt ≤ 21 °C)  

50 liter

Ontvlambare vloeistoffen (21°C < vlampunt ≤ 50°C) 

500 liter

Zeer ontvlambare vaste stoffen of stoffen die, wanneer ze in aanraking komen met water, brandbare gassen vrijgeven

50 kg

Samengeperste, vloeibaar gemaakte of opgeloste gassen

300 liter

Ook de restjes van de producten (afval) moeten worden meegerekend! 

Indien u deze totale hoeveelheden overschrijdt, moet u de producten opslaan in een specifiek opslaglokaal, een brandwerende kast of een hiervoor aangelegde zone buiten het gebouw.

Uw  milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning  moet dit uitdrukkelijk toestaan.

  • Indien u over een specifieke opslagzone beschikt, moet u vooral hier de producten opslaan. Alleen het noodzakelijke minimum bewaart u in de werkplaats.
  • Houd de veiligheidsinformatiebladen van de producten ter beschikking, en houd rekening met de erop vermelde  veiligheidsmaatregelenTijdelijke maatregelen met het oog op de bescherming van de volksgezondheid en het milieu in afwachting van de behandeling van de bodemverontreiniging, met inbegrip van de maatregelen voor gebruiksbeperking, toezicht op en indijking van de verontreiniging. .

    Respecteer minstens:

    • de brandveiligheid (preventieve maatregelen en bestrijdingsmiddelen);
    • de maatregelen die moeten worden genomen in het geval van lekken of onopzettelijke lozingen;
    • de voorwaarden voor opslag en behandeling;
    • de stabiliteits- en reactiviteitsaanwijzingen (onverenigbaarheden);
    • de afvoer van het afval.
       
  • Bewaar gevaarlijke producten in gesloten en ondoorlatende recipiënten.
  • Kleef een volledig identificatie-etiket op elk recipiënt. 

    Het etiket moet de volgende informatie vermelden:

    • de naam van het product; 
    • de specifieke gevarenaanduidingen (letter H + cijfers) en de overeenkomstige gevarenpictogrammen; deze pictogrammen zijn gedrukt in zwart op een witte achtergrond met rode rand;
    • de veiligheidsaanbevelingen (letter P + cijfers) bestemd om de risico’s te beperken;
    • de naam en het adres van de fabrikant.
       
  • Bewaar vloeibare gevaarlijke producten in een inkuiping waaruit ze niet kunnen wegvloeien (bijvoorbeeld een ondoorlatende bak of een met muurtjes afgesloten ruimte). Deze zone is ondoorlatend en bestand tegen de producten die ze bevat.
  • Hanteer gevaarlijke producten voorzichtig, vooral bij het vullen of ledigen van de recipiënten. Let erop dat het product niet per ongeluk in de riolering wordt geloosd. Houd zaagsel of een ander absorberend product bij de hand om gemorste vloeistoffen snel te kunnen opvegen.
  • Vraag de toelating aan uw gemeente of aan Leefmilieu Brussel (afhankelijk van wie uw vergunning heeft afgeleverd) voordat u de opslagomstandigheden, de hoeveelheden of het type van opgeslagen producten wijzigt. 
    •  Indien u de toelating moet aanvragen bij Leefmilieu Brussel, moet u uw aanvraag richten tot:

    Leefmilieu Brussel
    Afdeling Vergunningen en Partnerschappen
    Thurn & Taxis Site
    Havenlaan 86C, bus 3000
    1000 Brussel

    Vermeld in uw brief:

    -   de naam, de firmanaam en het adres van de houder van de milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning;

    -   de referenties van de geldige milieuvergunning(en).

    U kunt ook het aanvraagformulier voor wijziging van een milieuvergunning  invullen en naar Leefmilieu Brussel opsturen.

    • Gelieve u tot de milieudienst van de gemeente  te wenden indien uw vergunning door de gemeente werd afgeleverd.

    Wacht altijd de officiële toelating af alvorens deze wijzigingen uit te voeren.

Uw afval

Gevaarlijke producten identificeren en opslaan

  • Gevaarlijk afval is aangeduid met  * in de lijst van afvalstoffen  (Beschikking 2000/532/EG van de Europese commissie van 3 mei 2000 tot vaststelling van een lijst van afvalstoffen).

    Over het algemeen bestaat gevaarlijk afval uit de resten van gevaarlijke producten en materiaal dat in contact is geweest met deze producten. Ter informatie geven wij een overzicht van de  gevaarlijke afvalstoffenAfval dat gevaarlijke stoffen bevat: brandbaar (koolwaterstoffen), giftig (pesticiden), oxiderend (nitraten), bijtend (zuren), radioactief (isotopen).  die het vaakst worden aangetroffen in een carrosseriebedrijf:
     
    • Afwerking
      • met verf of vernis besmeurde materialen:
      • "paintstopfilters"
      • met verf, oplosmiddelen of vetten besmeurde poetsdoeken
      • materialen om de voertuigen af te dekken
      • verffilters
      • mengpotten
      • verf- en vernispotten
      • met verf en/of vernis vervuilde oplosmiddelen
      • verf- en vernisresten
      • slib afkomstig van de  regeneratieIn bosbouw, operatie waarbij een rijpe bebossing (of boompopulatie) op natuurlijke of kunstmatige wijze wordt vervangen.  van de oplosmiddelen
      • actieve kool die afkomstig uit de maskers die besschermen tegen oplosmiddelen
    • Afschuren
      • de antistoffilters van de voorbereidingszones
      • het niet -behandelde water van het schuren met water
    • Voorbereiding
      • de patronen waarin mastiek heeft gezeten
      • materiaal dat besmeurd is met mastiek (spatels, ...)
      • resten van primer, surfacer, verharder, ...
      • materiaal besmeurd met primer, surfacer, verharder, ...
    • Ontvetten
      • de vaten met gebruikte oplosmiddelen
      • de poetsdoeken die doordrenkt zijn met oplosmiddelen
      • de resten van oplosmiddelen

 

  • Houd rekening met het afval van gevaarlijke producten (resten, recipiënten) in de toegelaten hoeveelheden van gevaarlijke producten, en houd u aan deze hoeveelheden.

    Maximaal toegelaten hoeveelheden in de werkplaats:

Uiterst ontvlambare vloeistoffen (PE ≤ 21 °C) 

50 liter

Ontvlambare vloeistoffen (21°C < PE ≤ 50°C) 

500 liter

Zeer ontvlambare vaste stoffen of stoffen die, wanneer ze in aanraking komen met water, brandbare gassen vrijgeven

50 kg

Samengeperste, vloeibaar gemaakte of opgeloste gassen

300 liter

  • Indien u over een specifiek opslaglokaal beschikt, moet u hier het gevaarlijk afval opslaan.
  • Scheid het gevaarlijk afval zorgvuldig van alle ander afval. Gooi bijvoorbeeld geen met oplosmiddelen of ontvlambare producten besmeurde doeken in de gewone vuilnisbak.

    Besmeurde doeken vormen gevaarlijke afvalstoffenAfval dat gevaarlijke stoffen bevat: brandbaar (koolwaterstoffen), giftig (pesticiden), oxiderend (nitraten), bijtend (zuren), radioactief (isotopen).. Hun afvoer kan op twee manieren verlopen:

    • Hetzij via een vergunde operator in het Brussels Hoofstedlijke Gewest.
    • Hetzij via een contract “besmeurde doeken” dat de terugname en recyclageRecyclage is de vernietiging van afval om nieuwe materialen te produceren. Voorbeeld: inert afval wordt vermalen om granulaten te produceren die in wegfunderingen worden gebruikt van besmeurde doeken bevat (meerdere ondernemingen bieden deze dienst aan).

    Opgelet, deze afvalstoffen mogen niet worden afgevoerd als  restafvalAfval dat niet selectief wordt gesorteerd of rest na het verwijderen van recycleerbare stoffen en in de normale vuilniszak terechtkomt. . 

  • Bij droogschuren moet het stof worden opgevangen in een hermetisch gesloten recipiënt.
  • Bewaar het gevaarlijk afval in gesloten en ondoorlatende recipiënten, beschut tegen warmtebronnen.
  • Voorzie de recipiënten van etiketten.
  • Volg voor de resten van gevaarlijke producten, het recipiënt of het materiaal dat in contact is geweest met het product dezelfde  veiligheidsmaatregelenTijdelijke maatregelen met het oog op de bescherming van de volksgezondheid en het milieu in afwachting van de behandeling van de bodemverontreiniging, met inbegrip van de maatregelen voor gebruiksbeperking, toezicht op en indijking van de verontreiniging.  als voor het product zelf.
  • Houd een register van gevaarlijk afval bij.Dit register bevat alle traceerbaarheidsdocumenten.

    Onder "traceerbaarheidsdocument" wordt verstaan:

    • elk document of contract dat door de inzamelaar, handelaar, makelaar aan de afvalstoffenhouder/-producent wordt bezorgd;
    • elk document of contract dat door de inzamel- of verwerkingsinrichting wordt afgeleverd.

    Een traceerbaarheidsdocument kan een factuur, een CMR-vrachtbrief, een verzendingsnota, een weegbon, een contract, ... zijn waarop alle nodige informatie wordt vermeld.

Gevaarlijk afval afvoeren: een erkende ophaler is verplicht

  • U moet verplicht een beroep doen op een vergunde operator in het Brussels Hoofstedlijke Gewest om u te ontdoen van gevaarlijk afval

    Een erkend ophaler vindt u op de lijst van erkende ophalers in het Brussels Gewest.

Uw werkuren

  • De activiteiten van het carrosseriebedrijf zijn verboden ’s nachts (van 19 uur tot 7 uur), in het weekend en op feestdagen.

    Waarom moet u zich houden aan strikte werkuren?

    De werkuren van carrosseriebedrijven zijn strenger dan die van andere activiteiten omdat werken zoals uitdeuken, rechtbuigen en matteren lawaaieriger zijn dan kantoorwerk of de herstelling van voertuigen, bijvoorbeeld.

    U kunt een afwijking aanvragen om op zaterdag te mogen werken.

    In uw aanvraag moet u een verantwoording opnemen, en bewijzen dat de hinder voor uw buurt niet te groot is. U mag op zaterdag werken indien uw milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning dit uitdrukkelijk toestaat.

    In de praktijk worden afwijkingen in het algemeen toegestaan aan carrosseriebedrijven die op een afstand van woonzones gevestigd zijn (op industrieterreinen). 

Checklist van de controles en het onderhoud van uw installaties

  • jaarlijks onderhoud van de verfcabine
  • jaarlijks onderhoud van de brander door een geschoold technicus, met verbrandingscontrole
  • jaarlijkse reiniging van de luchtafvoerleidingen
  • jaarlijkse lediging, door een erkend ophaler, van het water en de uitvlokkingsmiddelen van het filtratiesysteem indien u een spuitcabine met watergordijn hebt
  • vervanging van verzadigde actievekoolfilters

Checklist van de documenten die moeten worden bijgehouden en voorgelegd bij een controle

  • onderhoudsregister van de verfcabine, met alle onderhoudsfiches
  • onderhoudsattesten van de brandweer met de resultaten van de verbrandingscontrole (5 jaar bij te houden)
  • register van het gevaarlijk afval met bewijzen van ophaling door een vergunde operator in het Brussels Hoofstedlijke Gewest.(5 jaar bij te houden)
  • bewijzen van de terugname, door een vergunde operator in het Brussels Hoofstedlijke Gewest, van het water en de uitvlokkingsmiddelen van het filtratiesysteem indien u een spuitcabine met watergordijn hebt (5 jaar bij te houden)
  • veiligheidsfiches van alle gevaarlijke producten
  • technische fiches of certificaten van de niet-HVLP spuitpistolen
  • aankoopbewijzen van de filters

Checklist van de mogelijke afwijkingen van de standaardvoorwaarden

  • mogelijkheid van gebruik van eenzelfde zone voor voorbehandeling en voorbereiding indien u te weinig plaats hebt
  • labo niet verplicht indien u zeer kleine hoeveelheden verf gebruikt
  • ander spuitpistool dan het hoogrendementspuitpistool van het toegelaten type HVLP indien het spuitrendement volstaat
  • mogelijkheid van zaterdagwerk indien uw carrosseriebedrijf niet in een woonzone gevestigd is 

Wetgeving

  • Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 15 mei 2003 tot vaststelling van de exploitatievoorwaarden voor bepaalde installaties voor het overspuiten van voertuigen of voertuigonderdelen die gebruik maken van oplosmiddelen, gewijzigd door het besluit van 21 november 2006
  • Richtlijn  2010/75/UE van de Raad van 24 november 2010 inzake industriële emissies
  • Richtlijn 2004/42/EG van het Europees Parlement en de Raad van 21 april 2004 inzake de beperking van emissies van vluchtige organische stoffen ten gevolge van het gebruik van organische oplosmiddelen in bepaalde verven en vernissen en producten voor het overspuiten van voertuigen
  • Beschikking 2000/532/EG van de Europese commissie van 3 mei 2000 tot vaststelling van een lijst van afvalstoffen 

Nuttige links

  • Gids van de milieuvergunning
  • Lijst van de ingedeelde inrichtingen

Delen:

  • Share this on Facebook
  • Share this on Linkedin
  • Share this on Twitter
  • Share this on Email
  • Share this on Print

Inhoud

  • Uw lokalen: inrichting en veiligheid
  • Uw werkmateriaal
  • Uw producten
  • Uw afval
  • Uw werkuren
  • Checklist van de controles en het onderhoud van uw installaties
  • Checklist van de documenten die moeten worden bijgehouden en voorgelegd bij een controle
  • Checklist van de mogelijke afwijkingen van de standaardvoorwaarden

Over hetzelfde onderwerp

Agenda

  • Mobility Management Training -Mobility Manager, een functie van de toekomst voor de bedrijven van morgen
  • 27/04 – Webinar over de elektrificatie van het wagenpark

Nieuws

  • Vogelgriep in Brussel
  • Parkings en opladen van elektrische voertuigen: nieuwigheden
  • Uw regenwater beheren: nieuwe instrumenten tot uw beschikking!

Diensten en aanvragen

  • Zodra u de vergunning in handen hebt : uw verplichting
  • Formulieren milieuvergunningen
  • Wanneer en hoe een wijziging van uw milieuvergunning of uw aangifte aanvragen?

Tools en data

  • MyPermit Leefmilieu: het nieuwe portaal om online een vergunningsaanvraag in te dienen
  • Het leefmilieu voor een duurzamere stad: stand van zaken

Milieubeheer

  • Lawaai van installaties
  • Elektronisch versterkt geluid

Onze acties

  • Horeca en nachtclubs: de klachten zijn stabiel

Onze suggesties

Onderhouds- en herstelwerkplaats voor motorvoertuigen

18/02/2022
  • Inspectie
  • Mobiliteit
  • Milieuvergunningsaanvraag
U heeft een onderhouds- en reparatiewerkplaats voor motorvoertuigen en wenst de uitbatingsvoorwaarden van uw milieuvergunning beter te begrijpen?
Lees verder about Onderhouds- en herstelwerkplaats voor motorvoertuigen

Openluchtparkings

18/02/2022
  • Inspectie
  • Mobiliteit
  • Milieuvergunningsaanvraag
Bent u eigenaar van een openluchtparking met minstens 10 plaatsen?
Lees verder about Openluchtparkings

Carwash

18/02/2022
  • Inspectie
  • Mobiliteit
  • Milieuvergunningsaanvraag
U baat een carwash uit en wilt de exploitatievoorwaarden van uw milieuvergunning beter begrijpen?
Lees verder about Carwash

Overdekte en ondergrondse parkings

18/02/2022
  • Inspectie
  • Mobiliteit
  • Milieuvergunningsaanvraag
U bent eigenaar van een overdekte of ondergrondse parking met minstens 10 plaatsen?
Lees verder about Overdekte en ondergrondse parkings

Rechtstreeks van de blog

Deux inspecteurs de Bruxelles environnement inspectent un site d'entreprise

Achter de schermen van de milieu-inspectie in Brusselse bedrijven

14/10/2022
  • Gezondheid
  • Inspectie
  • Vervuiling
Milieu-inspectie in Brusselse bedrijven, hoe zit dat in elkaar? Waaruit bestaat de opdracht en wat zijn de doelstellingen? Een blik achter de schermen van dit beroep.
Lees verder about De milieuvergunning in de loop van de tijd

Wat te doen als je verplicht bent je parkeerplaatsen in te perken?

22/09/2022
  • Circulaire economie
  • Mobiliteit
Ben je een privébedrijf, een overheidsinstantie of een beheerder van een kantoorgebouw? Vormt het mobiliteitsbeleid een uitdaging voor jou? Een hulp- en ondersteuningsdienst, de ‘BWLKE-facilitator’ (Brussels Wetboek van Lucht, Klimaat en Energiebeheersing), is gratis beschikbaar om je te helpen als je wordt geconfronteerd met een verplichting om het aantal parkeerplaatsen te verminderen.
Lees verder about Krijg gratis hulp om je parkeerplaatsen een nieuwe bestemming te geven.

Actiris behaalt het label Ecodynamische Onderneming

12/11/2021
  • Shifting economy
  • Mobiliteit
  • Energie
Actiris behaalt het label Ecodynamische Onderneming, dat ondernemingen aanmoedigt en beloont om de milieu-impact van hun activiteit te verminderen. Een verslag van hun ervaringen.
Lees verder about Een label voor het milieubeheer van Actiris

Een dierenpension openen: wat moet je weten?

21/09/2022
  • Dieren
  • Welzijn
  • Inspectie
Een pension is een plaats waar een dier wordt opgevangen en verzorgd in afwezigheid van zijn baasje. Om een pension te openen, moet het erkend zijn en aan een reeks criteria voldoen. Welke zijn de voorwaarden? En welke stappen moeten worden gezet om pensionuitbater te worden?
Lees verder about Hoe start je een dierenpension op in Brussel?
Ontdek de blog

Milieubeheer

  • Afval beheren
  • Renoveren en bouwen
  • Duurzamer worden
  • De gezondheid en veiligheid garanderen
  • Gebouwen en sites beheren
  • Dierenwelzijn garanderen

Milieubeheer

  • Afval beheren
  • Renoveren en bouwen
  • Duurzamer worden
  • De gezondheid en veiligheid garanderen
  • Gebouwen en sites beheren
  • Dierenwelzijn garanderen

Diensten en aanvragen

  • Milieuvergunningsaanvraag
  • Advies en begeleiding
  • Erkenningen en registraties
  • Klachten, meldingen en waarschuwingen
  • Premies en financiële steun
  • Projectoproepen

Diensten en aanvragen

  • Milieuvergunningsaanvraag
  • Advies en begeleiding
  • Erkenningen en registraties
  • Klachten, meldingen en waarschuwingen
  • Premies en financiële steun
  • Projectoproepen

Wetgeving

  • Wetteksten
  • Verplichtingen en vergunningen
  • Controles en boetes

Wetgeving

  • Wetteksten
  • Verplichtingen en vergunningen
  • Controles en boetes

Onze acties

  • Gewestelijke plannen en beleid
  • Projecten en resultaten

Onze acties

  • Gewestelijke plannen en beleid
  • Projecten en resultaten

Tools en data

  • Kaarten
  • Websites en tools
  • Het milieu: stand van zaken
  • Lesmateriaal opleidingen en seminaries

Tools en data

  • Kaarten
  • Websites en tools
  • Het milieu: stand van zaken
  • Lesmateriaal opleidingen en seminaries
  • Pers
Website Burgers
Website Onderwijs
Blog Professionals

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Youtube
  • Instagram

Nieuwsbrieven

Blijf op de hoogte

Ik schrijf me in
  • Toegang tot milieu-informatie
  • Toegankelijkheidsverklaring
  • Eco-design
  • Wettelijke bepalingen
  • Transparantie