Verplichtingen inzake dierlijke bijproducten 

Keukenafval en etensresten: een belangrijke waarschuwing

Exploiteert u een installatie waarin bioafval wordt verwerkt, met inbegrip van voedselafval afkomstig uit restaurants en keukens, bedrijven of huishoudens? Brengt uw bedrijf de geproduceerde bodemverbeteraar (compostOrganische bodemverbeteraar, het is het stabiele en humusrijke eindproduct van de compostering van selectief ingezameld organisch-biologisch materiaal of andere) in de handel via schenking of verkoop? Voldoet u niet aan de voorwaarden voor wijk- en bedrijfscompostering?

Opgelet : in dat geval gelden strenge eisen inzake verwerking en traceerbaarheid.

 

Keukenafval en etensresten: wat valt hieronder?

Volgens de Europese reglementering

Keukenafval en etensresten worden door de Europese reglementering gedefinieerd (Bijlage I, punt 22 – Verordening 142/2011) als “alle voedselresten inclusief afgewerkte bakoliën, afkomstig van restaurants, cateringfaciliteiten en keukens, met inbegrip van centrale keukens en keukens van huishoudens”.

Met andere woorden, gaat het om al het organisch afval, zowel plantaardig als dierlijk, dat door een keuken gaat.

Volgens de Europese wetgeving inzake dierlijke bijproducten worden keukenafval en etensresten beschouwd als dierlijke bijproducten van categorie 3.

In deze wetgeving zijn strenge eisen inzake omzetting en traceerbaarheid vastgesteld.

Twijfelt u?

Indien u niet zeker bent over waar uw organisch afval onder valt, kunt u contact opnemen met de facilitator 'afval en vergunningen' voor de sector van de circulaire economie inzake afval.

Beheert u een installatie voor de verwerking van keukenafval en etensresten?

De Europese wetgeving (Verordening 1069/2009) vereist dat alle beheerders van dierlijk afval, met inbegrip van keukenafval en etensresten, geregistreerd zijn of een erkenning hebben.

• Hieronder vallen: vervoerders, inzamelaars, installaties ter inzameling of verwerking van dit afval.
• Hieronder vallen niet: wijk- of bedrijfscomposteerinchtingen.

Meerdere vergunningen vereist

• Voor het opslaan (vanaf 1000 kg), inzamelen en verwerken van keukenafval en etensresten is een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning nodig.
• Deze vergunning staat gelijk met een erkenning voor inzamelings- en verwerkingsactiviteiten.

Om deze vergunning te krijgen, moet u aantonen dat uw installatie voldoet aan het door de wetgeving vereiste behandelingsproces.

Vaak is de beoogde verwerking niet in overeenstemming met de voorschriften en blijft het verwerkingsresidu dus een afvalstof die niet in de handel mag worden gebracht of als meststof/bodemverbeteraar mag worden gebruikt.

Aan het verwerkingsproces moeten dan voor- of nabehandelingen worden toegevoegd. Deze stappen verhogen niet alleen de kosten van het project, maar vergen ook meer ruimte, meer tijd en meer energieverbruik.

Na verwerking kunnen verdere vergunningen nodig zijn om het als product te commercialiseren. Benodigd voor het in de handel brengen van een meststof of bodemverbeteraar is bijvoorbeeld :

• een afwijking van de FOD Volksgezondheid voor het in de handel brengen van meststoffen, bodemverbeteraars en teeltsubstraten;
• een vergunning van het FAVV voor de productie van organische meststoffen en bodemverbeteraars.

Innoverend project?

In het geval van een innovatieve verwerkingstechniek, d.w.z. een techniek die niet door de Europese reglementering is gestandaardiseerd, moet een experimentele fase worden doorlopen, via een die de rubriek 106.3 dekt.

Dit is bedoeld om aan te tonen dat het afgeleide product geen risico’s voor het milieu of de gezondheid inhoudt. Hiervoor moet een wetenschappelijk protocol worden opgesteld dat de meting en controle van parameters omvat. Laboratoriumanalyse is ook nodig om de aanwezigheid van bacteriën in het materiaal te kwantificeren. Dit alles moet het voorwerp uitmaken van een HACCP-risico-onderzoek.

Indien de resultaten de veiligheid van het proces voor het milieu en de gezondheid valideren, moet vervolgens een erkenning worden verkregen via een milieuvergunning (rubriek 41, 106-2, ...), die de hieronder beschreven verplichtingen omvat.

De verplichtingen van het bedrijf?

Afhankelijk van de verwerkingsmethode die u overweegt, zult u moeten aantonen dat u aan een reeks vereisten voldoet. Hieronder vindt u een overzicht, maar voor de volledige informatie verwijzen wij u naar de bijlagen IV, V, VI en VII van Verordening 142/2011.

Centrum voor composteringBiologisch proces van verandering en nuttige aanwending van organische substraten (organisch afval ... ) in een gestabiliseerd product, gelijk aan tuinaarde en rijk aan humusachtige bestanddelen. of biomethanisatie (bijlage V - Verordening 142/2011) 

• Het bedrijf moet een systeem van zelfcontrole en permanente proceduresArtikels 28 en 29 van de verordening 1069/2009 invoeren gebaseerd op de principes van risicoanalyseStudie waarin de risico's  op een verontreiniging voor de volksgezondheid en het leefmilieu worden beoordeeld. In het raam van bodemonderzoeken kan een dergelijke studie ook worden uitgevoerd om de te nemen bewarende maatregelen en de mate van urgentie voor sanering te bepalen. en kritische beheerspunten - HACCP.Hazard Analysis Critical Control Point : beheermethode voor de voedselveiligheid
• Dierlijke bijproducten of afgeleide producten die in de composteerinstallatie worden binnengebracht, moeten in een gesloten composteerreactor of in een gesloten zone worden verwerkt, tenzij een afwijking is toegestaan.
• Een biogasinstallatie moet gewoonlijk worden uitgerust met een pasteurisatie-/hygiënisatie-eenheid.
• De compostOrganische bodemverbeteraar, het is het stabiele en humusrijke eindproduct van de compostering van selectief ingezameld organisch-biologisch materiaal - of biogasproductie-installatie is uitgerust met:
  • inrichtingen die de temperatuur in de loop van de tijd controleren;
  • registreerapparaten die, eventueel permanent, de resultaten van de controlemetingen registreren;
  • een adequaat veiligheidssysteem dat waarschuwt als de temperatuur niet voldoende stijgt.
• De compostering  en biomethanisatie voldoen aan deregels en voorwaardenArtikels 8, 9, 19 en bijlagen IV en V van de verordening van Verordening 142/2011, zoals:
  • Maximaal formaat van de deeltjes bij de ingang van de eenheid: 12 mm;
  • Minimumtemperatuur van alle materialen in de eenheid om de hygiëne van het materiaal mogelijk te maken: 70°C;
  • Minimale verblijfsduur van het afval in de eenheid, zonder onderbreking: 60 minuten
• Elke biogasinstallatie moet beschikken over een eigen laboratorium of gebruik maken van een extern laboratorium. Het laboratorium moet uitgerust zijn om de nodige analyses uit te voeren en moet door de bevoegde autoriteit erkend zijn, geaccrediteerd zijn volgens internationaal erkende normen of onderworpen zijn aan regelmatige audits door de bevoegde autoriteit.

Centrum voor behandeling volgens een andere methode (bijlage IV - Verordening 142/2011)

Andere verwerkingsmethoden zijn mogelijk, maar zij zijn allemaal even veeleisend op het gebied van hygiëne, opvolging van kritieke punten en verwerkingsparameters, analyses. Wij verwijzen u naar bijlage IV van Verordening 142/2011.

 

Keukenafval en etensresten verwerken

Aangezien het sorteren van professioneel bioafval vanaf eind 2022 verplicht wordt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, is er momenteel veel belangstelling voor de kleinschalige verwerking van keukenafval en etensresten.

Aarzel, met het oog op een optimale sortering van uw bioafval, niet om beroep te doen op de facilitator bioafval voor professionelen.

Complexiteit van de wetgeving voor kleinschalige installaties

Momenteel heeft geen enkele installatie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een vergunning om dit soort afval te verwerken.

Deze installaties, of het nu gaat om compostering of om andere verwerkingsmethoden, voldoen over het algemeen niet aan de verwerkingseisen van de Europese verordeningen nr. 1069/2009 en nr. 142/2011.

Het eindproduct blijft dus een onverwerkt dierlijk bijproduct, d.w.z. afval dat niet in de handel mag worden gebracht (geschonken of verkocht). Bovendien moet dit afval worden vervoerd door een inzamelaar of vervoerder die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is geregistreerd voor dierlijke bijproducten.

Alternatieve systemen voor de verwerking van keukenafval en etensresten

Er komen steeds meer alternatieve apparaten of systemen op de markt. Zij zijn bestemd voor het composteren, drogen of vermalen van keukenafval en etensresten. Het doel van deze inrichtingen is dit afval om te zetten in een bodemverbeteraar, het in het riool te lozen (wat wettelijk verboden is) of het om te zetten in een reukloze droge fractie om het gewicht ervan te beperken en stankoverlast te voorkomen.

Tot dusver zijn de meeste verwerkingsinstallaties er niet in geslaagd een stabiel en veilig materiaal te produceren dat geen gevaar oplevert voor de volksgezondheid of het milieu.

Bovendien verbruiken sommige installaties ook een grote hoeveelheid energie.

Net zoals de Vlaamse Gewestregering heeft gedaan, wil Leefmilieu Brussel projectontwikkelaars waarschuwen voor deze alternatieve verwerkingsinrichtingen.

Waarschuwing: alternatieve systemen onder de loep

1. Systemen die afval drogen

Werkingsprincipe

Dit type apparaat vermindert het gewicht en het volume van bioafval door verhitting en, in sommige gevallen, toevoeging van bacteriën.

• Het afval wordt in een verwarmde tank gebracht, vaak tussen 50 en 70°C;
• Het afval wordt door een scharnierarm geroerd en in minder dan 24 uur tot 90% van zijn gewicht en 50% van zijn volume gereduceerd.

Soorten apparatuur

Momenteel zijn er drogers op de markt, met of zonder fermenten om de verwerking te versnellen.

Deze apparaten:

• hebben verschillende capaciteitsniveaus: zij kunnen hoeveelheden verwerken gaande van enkele kilo's per dag tot verscheidene duizenden kilo's per dag;
• hebben verschillende varianten: voorvermaling, vloeibare of niet-vloeibare lozing, enz.

 Waarschuwing

Deze systemen leveren over het algemeen de volgende problemen op:

• De wetgeving inzake dierlijke bijproducten wordt niet nageleefd, onder meer wat betreft de te voorziene controleapparatuur en de naleving van de verwerkingsmethoden;
• Drogen is aldus een voorbehandeling van afval. Het resulterende materiaal blijft een dierlijk bijproduct en moet als zodanig worden beheerd;
• Het energieverbruik kan aanzienlijk zijn;
• De informatie over de additieven die soms worden gebruikt, is vaak ontoereikend;
• Het in de handel brengen van het geproduceerde materiaal is verboden.

Daarom raadt Leefmilieu Brussel dit soort apparatuur af.

2. Elektromechanische-composteringssystemen

Werkingsprincipe

De elektromechanische composteerder is een aëroob (aanwezigheid van zuurstof) fermentatieapparaat. Soms wordt ook bioafval vermaald.

Het vermalen wordt gevolgd door:

• elektromechanische vermenging van het materiaal (een mengsel van structurerend en minder structurerend afval) onder aërobe omstandigheden en
• een eventueel verwarmingssysteem om de hygiëne te garanderen.

 Waarschuwing

Deze systemen leveren over het algemeen de volgende problemen op:

• De wetgeving inzake dierlijke bijproducten wordt niet nageleefd, onder meer wat betreft de te voorziene controleapparatuur of het te volgen composteringsproces;
• Het omzettingsproces wordt daarom beschouwd als een voorbehandeling van afval;
• De compost moet voldoen aan biologische normen met betrekking tot de concentratie van Escherichia coli of Enterococcaceae en Salmonella;
• Het uiteindelijke materiaal heeft nog een rijpingsfase nodig om te stabiliseren wanneer het apparaat verlaat. Het wordt daarom beschouwd als een afvalstof die niet rechtstreeks kan worden teruggewonnen;
• Compost moet worden geanalyseerd om er zeker van te zijn dat het veilig is voor gebruik als bodemverbeteraar
• Er kunnen vloeistofresten ontstaan.  Als deze residuen, die rijk zijn aan organisch materiaal, niet opnieuw worden gebruikt in het omzettingsproces, moeten zij worden opgevangen om te voorkomen dat zij in de riolering of rechtstreeks in de bodem worden geloosd;
• Het is verboden het door de elektromechanische composteerder geproduceerde materiaal in de handel te brengen.

Daarom raadt Leefmilieu Brussel dit soort apparatuur af.

3. Microbiomethanisatiesystemen

Werkingsprincipe

Methanisatie is een natuurlijk proces van anaërobe (afwezigheid van zuurstof) biologische afbraakHet afbreken van chemische stoffen in het milieu door biologische processen. van organisch materiaal. De afbraak van het materiaal door bacteriën, “anaërobe vergisting” genoemd, leidt tot een gecombineerde productie van gas dat kan worden omgezet in energie - biogas - en een digestaat.  Dit is het afval dat door deze bacteriën wordt “verteerd”.

Methanisatie heeft vooral betrekking op organisch afval dat rijk is aan water en met een hoge fermenteerbaarheid.Vergistbare fractie van huishoudelijke afvalstoffen, slib van zuiveringsstations, vetten en stoffen van lediging, bepaalde afvalstoffen van de voedingsmiddelenindustrie, landbouwafval.

 Waarschuwing

Deze systemen leveren over het algemeen de volgende problemen op:

• De wetgeving inzake dierlijke bijproducten wordt niet nageleefd, onder meer wat betreft de te voorziene controleapparatuur en de naleving van de verwerkingsmethoden; 
• Biomethanisatie kan gemakkelijk geuroverlast veroorzaken. In anaërobe omstandigheden kan zich een onaangename ammoniakgeur ontwikkelen. Het digestaat is geurig;
• Het geproduceerde biogas moet worden beheerd:
  • methaan mag niet in het milieu worden uitgestoten: het broeikaseffectAlgehele temperatuurstijging op aarde die het gevolg is van het door luchtvervuiling verhoogde kooldioxidegehalte in de dampkring, waardoor de warmte die de door het zonlicht verwarmde aardbodem uitstraalt niet in voldoende mate uit de atmosfeer kan ontsnappen. ervan is 25 keer groter dan dat van koolstofdioxide (CO₂);
  • behandeling van het biogas is meestal noodzakelijk voordat het kan worden gebruikt, het overschot moet worden verbrand;
  • veiligheidsmaatregelenTijdelijke maatregelen met het oog op de bescherming van de volksgezondheid en het milieu in afwachting van de behandeling van de bodemverontreiniging, met inbegrip van de maatregelen voor gebruiksbeperking, toezicht op en indijking van de verontreiniging. moeten worden genomen, aangezien het om een brandbaar gas gaat.
• Het digestaat moet voldoen aan biologische normen met betrekking tot de concentratie van Escherichia coli of Enterococcaceae en Salmonella.
• Het digestaat moet eventueel verder worden verwerkt, bijvoorbeeld door compostering , om het materiaal te stabiliseren. Vóór deze behandeling gaat het nog steeds om afval;
• Het digestaat moet worden geanalyseerd om er zeker van te zijn dat het veilig kan worden gebruikt als bodemverbeteraar;
• Meestal ontstaan er vloeibare residuen, percolaten: deze zijn sterk geladen met organisch materiaal, en er is een opvangsysteem nodig om te voorkomen dat ze in de riolering of in de bodem terechtkomen;
• Nauwlettend toezicht op deze apparaten is noodzakelijk om ervoor te zorgen dat zij naar behoren functioneren. Het biomethanisatieproces verdraagt namelijk geen variaties in de hoeveelheid en samenstelling van de aanvoer.

Daarom raadt Leefmilieu Brussel dit soort apparatuur af.

4. Vermicompostering

Werkingsprincipe

Bij vermicompostering worden uw keukenafval en etensresten afgebroken dankzij de werking van regenwormen en goede bacteriën. Het duurt een paar weken om het proces op gang te brengen, en vervolgens ongeveer drie maanden om al het afval af te breken.

Ontdek de lijst van afvalstoffen die wel of niet kunnen worden afgebroken door de vermicompost.

 Waarschuwing

Vermicompostering voldoet niet aan de eisen van de Europese wetgeving inzake de verwerking van keukenafval en etensresten. De regelgeving verbiedt namelijk deze dieren te voederen met keukenafval en etensresten.

Ook het in de handel brengen van het geproduceerde materiaal is verboden.

Daarom moet vermicompostering worden beperkt tot huishoudelijk gebruik.

5. Voedselvermalers, vóór lozing in de riolering, zijn verboden

Werkingsprincipe

Onder de gootsteen geïnstalleerde voedselvermalers verkleinen etensresten tot kleine stukjes die vervolgens in de riolering worden gegoten.

 Waarschuwing

Deze voedselvermalers zijn in België verboden wegens de problemen die zij veroorzaken voor de waterzuiveringssystemen.

Raadpleeg voor meer informatie de informatiepagina van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu: voedselvermalers zijn verboden in België.