
Hoe kunnen Brusselse handelszaken beter sorteren?
6 min. leestijd
Er zijn meer dan 22.000 buurtwinkels in de Brusselse straten. Die zijn verplicht om hun niet-huishoudelijk afval te sorteren. Om hun inspanningen te ondersteunen, werden in 2022 monitors en monitrices op het terrein ingezet als proefproject van de dienst Inspectie. Alina, een monitrice van Leefmilieu Brussel, legt haar huis-aan-huisopdracht bij de winkels uit.
Wat betekent het om monitrice te zijn en welke rol speel je bij de winkels?
Het is onze taak om bij handelaars langs te gaan om hun sorteergewoonten te bekijken, hun afvalproductie, of ze een afvalophalingscontract voor professionals hebben ... Indien nodig leggen we uit hoe ze een contract kunnen aanvragen en waar ze de lijst met afvalophalers kunnen vinden. Onze rol is dus om hen te informeren en hen aan te moedigen om te sorteren, om meer moeite te doen.
Hoe verloopt dit op het terrein, werd je goed ontvangen?
Allereerst stel ik mezelf voor en leg hen uit dat dit geen controle is. Het bezoek is nuttig voor hen en voor de planeet. Ik stel een paar vragen over hun afvalsorteringsgewoonten en leg uit wat ze moeten doen als het niet in orde is. Ik deel alleen een affiche en contactgegevens uit aan degenen die dit echt nodig hebben. Over het algemeen willen handelszaken deze verandering doorvoeren zodat ze hun afval goed kunnen sorteren. Wat het onthaal betreft: soms is het goed, soms minder goed, maar het principe is om altijd te communiceren en hun verplichtingen door te geven.
Volgens de Brudalex-wet, bijgewerkt in juni 2022, zijn entiteiten die niet-huishoudelijk afval produceren verplicht om het te sorteren en een bewijs bij te houden van het goede beheer ervan. Bovendien mogen handelaars hun klanten geen plastic wegwerpzakken (met een dikte van minder dan 50 micrometer) meer geven.
Wat zijn de eerste bevindingen?
Handelaars hebben vaak noch de tijd noch de ruimte om aan de sorteereisen te voldoen. Dit zijn echte obstakels. Sommigen produceren daarentegen heel weinig of zelfs geen afval. Het zijn er niet veel, maar ze bestaan wel! Dus ze begrijpen niet waarom ze een afvalophalingscontract moeten hebben, wat begrijpelijk is. Soms moet je dus goed kunnen luisteren.
Hoeveel winkels heb je bezocht en in welke sectoren?
Het team heeft in een jaar tijd ongeveer 5.000 winkels bezocht. Vandaag is dat aantal gestegen tot 8.000. Follow-up is belangrijk omdat de informatie niet altijd wordt doorgegeven aan de verantwoordelijke, of soms willen ze niet met ons praten. Sommige winkels waren gesloten, dus belde ik ze terug om een afspraak te maken of om de informatie via de telefoon te geven. We hebben vele sectoren bezocht: reisbureaus, vastgoedmakelaars, voedingswinkels, schoonheidssalons, kappers, autodealers, restaurants, doe-het-zelfzaken, huishoudelijke artikelen, kantoorboekhandels, sportclubs, opticiens, kleding- en modezaken ... De lijst is lang! Aanvankelijk vermeden we slagers en apothekers, die specifieke sorteereisen hebben, maar we hebben ze later toch bezocht.
Wat zijn volgens jou de drie beste sorteertips?
- Tip 1: zet de vuilnisbakken dicht bij je werkplek, zodat je niet hoeft te sorteren aan het einde van de dag. Het moet een reflex worden om te sorteren terwijl je bezig bent (bijvoorbeeld voor restaurants).
- Tip 2: zoek de meest geschikte ophalerinzamelaar, handelaar en makelaar. Elke ophaler biedt een andere service en niet alle afvalstromen kunnen door dezelfde ophaler worden beheerd. Dit kan sommige zaakvoerders demotiveren.
- Tip 3: koop de juiste hoeveelheid vuilniszakken zodat je niet zonder komt te zitten en hang een affiche aan de muur van de afvalruimte, zodat het personeel weet in welke bak ze het afval moeten deponeren.

Heb je nog een leuke anekdote?
Een bloemist vroeg me om terug te komen als ik Nederlands sprak, terwijl ik wel degelijk Nederlands spreek! Ik bood aan om het gesprek opnieuw te beginnen in zijn taal. Ook sorteerden de winkeliers in de winkelgalerijen aan de Naamse Poort zoals in Frankrijk, met zakken in de tegenovergestelde kleuren van die in België. Ik heb dus veel tijd besteed om de juiste kleuren opnieuw uit te leggen! Afgezien daarvan verloopt alles vrij soepel ...
Hoe heb je je voorbereid op de opdracht?
Aan het begin van de opdracht kregen we een tweedaagse opleiding waarin ervaren collega's (waar ik nu deel van uitmaak) een structuur creëerden voor de dialoog met winkeliers. Dit gaf ons de kans om te oefenen, want op het terrein verlopen gesprekken niet altijd volgens plan. We kregen ook een technisch-juridische opleiding. Op de hoogte blijven van sorteerpraktijken is ook essentieel. We raadpleegden ook de websites van Leefmilieu Brussel, Net Brussel en Recycle BXL Pro. We hebben nieuwe monitors en monitrices ook ter plaatse opgeleid en begeleid. Onze sterkte: verschillende talen gebruiken om het ijs te breken. Ik spreek bijvoorbeeld Roemeens en Russisch. Dit werd gewaardeerd door bepaalde handelszaken met een groot Roemeens en Moldavisch klantenbestand, zoals in de wijk Simonis. Een andere collega spreekt Turks en Arabisch. Zo verdeelden we de wijken op basis van onze affiniteiten.
Welke tools hebben jullie ter plaatse gebruikt?
We hadden tablets met een onlinevragenlijst die we mensen tijdens elk bezoek lieten invullen. In sommige gevallen was dat niet gemakkelijk omdat het 15 minuten duurde om de vragenlijst in te vullen. Soms had de winkelier geen tijd en eindigden we buiten, in de regen, om de vragenlijst in te vullen. Nu is de tool vereenvoudigd en kost het minder tijd.
Welke vormen van sortering leveren de meeste problemen op?
Het gebruik van zakken voor voedingsafval is problematisch: winkels hebben over het algemeen heel weinig voedingsafval, dus oranje zakken zijn niet geschikt voor hun activiteit. Ze weten ook niet dat deze sortering verplicht is geworden, ze ontdekken het pas via ons. En tot slot de vuilnisbakken van fastfoodrestaurants: ze produceren een enorme hoeveelheid afval en klanten gooien de restjes van hun maaltijd direct weg, waardoor de kwaliteit van de sortering vragen oproept.
Heb je de indruk dat je bezoek het sorteergedrag van handelaars zal veranderen?
Ja, ik denk dat we degenen die we hebben bezocht, hebben kunnen overtuigen. We hebben hun al voorgesteld om een contract te ondertekenen, met het argument dat er sancties kunnen volgen. We herinneren winkeliers er vaak aan dat ze voor hun niet-gevaarlijk afval een bewijs van goed afvalbeheer moeten hebben (contract, factuur, certificaat van een erkend centrum, afhaalbewijzen). Iedereen moet zijn steentje bijdragen om de situatie te verbeteren en niet wachten tot een derde partij met een oplossing komt ... Dus ik denk dat het nuttig is geweest, maar veel winkels moeten nog worden bezocht, omdat ze nog steeds niet weten dat ze verplichtingen hebben.
Interessante lessen
Dankzij de gegevens die door de monitors en monitrices zijn verzameld, heeft het project kwalitatieve resultaten opgeleverd. Deze leveren enkele interessante lessen op om het afvalbeheer door Brusselse handelszaken nog verder te verbeteren. Uit het project bleek bijvoorbeeld dat er verschillen waren in de toepassing van de regelgeving naargelang de afvalcategorie. Zodra de gegevens verzameld zijn, zal het mogelijk zijn om statistische conclusies te trekken en belangrijke trends te zien die nuttig zullen zijn om nieuwe inspecties voor te bereiden en communicatiecampagnes met een grote impact te lanceren.
-
Raadpleeg alle nieuwe belangrijke maatregelen van Brudalex
Heb je vragen over het beheer, de sortering en inzameling van niet-huishoudelijk afval?
