Welke vogels kan je zien in Brussel?

De meest bekende soorten, zoals de huismus en de koolmees, herkent iedereen. Maar wist u dat er ook heel wat zeldzame soorten voorkomen, zoals de slechtvalk, de huiszwaluw of de middelste bonte specht?

Vogels genieten in het Brussels Hoofdstedelijke Gewest van een absolute bescherming en er is een veelheid aan woonplaatsen of habitats.

Maar, in vergelijking met enkele tientallen jaren geleden, is er een achteruitgang merkbaar. Van de 100 soorten broedvogels zijn zeker 19 soorten bedreigd. En hoewel het totale aantal verschillende soorten broedvogels gedurende al die jaren ongeveer gelijk is gebleven, is het aandeel uitheemse broedvogels toegenomen.Dit houdt uiteraard in dat een aantal zeer zeldzame en inheemse soorten zijn verdwenen als broedvogel. Gezien de mogelijke negatieve impact van invasieve exoten op de inheemse soorten, wordt gewerkt aan het opstellen van actieplannen.

Kraaien

U hebt ze zeker al eens gezien (en gehoord!) wanneer ze zoekend naar eten over het grasperk huppelen in het park: de raafachtigen. Ze behoren tot de intelligentste vogels en toch worden ze vaak slecht begrepen en weinig geliefd door de mensen.

Verschillende soorten in het Brussels Gewest

De raafachtigen vormen in feite een familie van enkele soorten. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn de zwarte kraai (Corvus corone) en de ekster (Pica pica) de meest voorkomende. De zwarte kraai is een grote pekzwarte vogel. De ekster, met zwart-wit verenkleed, is wat kleiner maar heeft wel een lange staart.

Rol in het stedelijk ecosysteem

Zowel de zwarte kraai als de ekster spelen een belangrijke en niet te onderschatten rol in het stedelijk  ecosysteemGeheel van de planten- en dierengemeenschappen in een territorium, beschouwd in hun wisselwerking met de milieufactoren.  . Het zijn predatoren die nu en dan de nesten van andere broedvogels aanvallen. Wetenschappelijk onderzoek toonde echter aan dat er geen verband is tussen de predatie door kraaien en de achteruitgang van sommige soorten zangvogels.

Opportunisten

De zwarte kraai en de ekster zijn echte opportunisten, ze eten alles wat ze op hun weg tegenkomen. Ze ruimen ook veel afval op. Maar opgelet met het huisvuil: kraaien en eksters profiteren graag van vuilzakken die werden opengescheurd door huiskatten! Een algemene raad is dus om uw omgeving zo netjes mogelijk te houden. Hoe minder eten er te vinden is, hoe minder kraaien en eksters er zullen zijn.

Zwaluwen en de gierzwaluw

Zwaluwen zijn zangvogels die te herkennen zijn aan hun fladderende vlucht tijdens hun jacht naar insecten. Het zijn geen schuwe vogels. Zwaluwen komen in het voorjaar terug uit de overwinteringsgebieden en broeden in kolonieverband. In het Brussels gewest broeden de huiszwaluw en de boerenzwaluw.

De huiszwaluw

De huiszwaluw (Delichon urbica) treft men zowel in dorpen en steden aan als in open gebieden. Ze bouwen hun nest van modder onder overhangende daken en onder bruggen. Huiszwaluwen zijn zomergasten. Jaar na jaar keren ze in april terug naar het plekje waar ze geboren werden om er zelf te nestelen. De winter brengen ze door in Afrika.

De boerenzwaluw

De boerenzwaluw (Hirundo rustica) is gemakkelijk te herkennen aan zijn diepgevorkte staart en zijn donker verenpak met roodbruine keel en voorhoofd en witte buik. Het zijn trekvogels. Ze verblijven in ons land van april tot oktober en overwinteren in Afrika. Het mannetje en vrouwtje bouwen samen het komvormige nest met modder en verstevigen het met plantaardig materiaal. Boerenzwaluwen broeden in of rond boerderijen.

De oeverzwaluw

Tot de jaren 70 van de vorige eeuw broedde nog een derde soort zwaluw in het Brussels Gewest: de oeverzwaluw (riparia riparia). Na het verdwijnen van de laatste zandwinningsputten, verdwenen ook de laatste broedpopulaties. In 2008 werd langs de oever van de Molenvijver in Watermaal-Bosvoorde een houten broedwand gebouwd. Hopelijk biedt deze constructie ooit een atlernatief voor de verdwenen natuurlijke habitats.

Oeverzwaluwen worden enkel gezien in het voor- en najaar, wanneer de vogels van en naar hun overwinteringsgebieden in het zuiden vliegen.

Hoe kunt u de zwaluwen helpen?

Alle nesten van vogels, ook de nesten in aanmaak, zijn bij wet beschermd (Ord. 29/08/1991). Het is bijgevolg verboden ze te verwijderen of het aan-en afvliegen te beletten. Jammer genoeg is dat niet door iedereen geweten, en worden soms gevels gerestaureerd of stellingen geplaatst tegen gebouwen waar broedkolonies voorkomen. Tijdens het broedseizoen is dat nefast voor de zeldzame zwaluwen. Wie hierover vragen of klachten heeft, kan contact opnemen met ons Instituut.

De gierzwaluw

Veel mensen weten het niet maar gierzwaluwen (Apus apus) zijn geen echte zwaluwen. Ze behoren tot een aparte familie, de Apodidae ("pootlozen"). Gierzwaluwen zijn te herkennen aan hun sikkelvormige silhouet en hun onvermoeibare vlucht. Enkel voor de bouw van hun nest en het uitbroeden van de eieren komen ze aan de grond. De rest van hun leven brengen ze door in de lucht. Ze eten, drinken, slapen en paren al vliegend! Het zijn zomergasten die hier zijn van april tot augustus. Ze overwinteren boven equatoriaal en zuidelijk Afrika.

Gierzwaluwen komen als broedvogel voor in het centrum van de stad. Ze broeden er in losse kolonies in oude gebouwen. Net als de echte zwaluwen zijn deze vogels, hun nesten en hun eieren beschermd.

Parkieten

Er broeden 3 verschillende soorten parkieten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De Halsbandparkiet, de Grote Alexanderparkiet en de Monniksparkiet. Hoewel ze alle drie een hoofdzakelijk groene kleur hebben, kan u ze wel van elkaar onderscheiden mits wat oefening. Af en toe ziet of hoort u ook gele of blauwe parkieten, zoals de Grasparkiet of de Valkparkiet. Blijkbaar is ons klimaat niet gunstig voor deze soorten om te overleven en zich voort te planten.

Grote groene parkieten

Van de 3 soorten broedende parkieten worden de Halsbandparkiet en de Grote Alexanderparkiet het vaakst met elkaar verward. Dat is logisch aangezien beide soorten sterk op elkaar gelijken, zowel qua uiterlijk als qua gedrag. Beide zijn forse groene parkieten die in boomholten broeden. Buiten het broedseizoen verzamelen ze elke avond in dezelfde, grote slaapplaatsen. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn er sinds jaren 2 zulke gekende slaapplaatsen: het Elisabethpark in Koekelberg en de Navo-site te Evere. Op beide plaatsen slapen duizenden parkieten bij elkaar.

Monniksparkiet

De derde soort is wat kleiner dan de twee voorgaande. Ook gedragen ze zich helemaal anders. Monniksparkieten overnachten niet in gemeenschappelijke slaapplaatsen, maar blijven het hele jaar in hun nest. Dit zijn grote bouwsels die wel enkele meters groot kunnen worden. In de nesten is het warm genoeg om de strenge winters te kunnen overleven.

Exoten

Parkieten zijn soorten die in subtropische gebieden leven. De parkieten die we bij ons zien horen hier oorspronkelijk dus niet thuis. Het zijn dieren die uit gevangenschap wisten te ontsnapten en die konden overleven in onze natuur. Sommige soorten konden zich ook voortplanten. Door een gebrek aan natuurlijke vijanden slaagden ze erin om zich zeer succesvol voort te planten, in die mate zelfs, dat er wordt gevreesd dat ze inheemse diersoorten zouden verdringen. Leefmilieu Brussel – BIM waakt erover dat dit niet gebeurt.