Toegang tot milieu-informatie

Iedereen heeft recht op milieu-informatie, het recht om betrokken te worden bij de besluitvorming inzake milieu en recht op beroep in milieuaangelegenheden. Dit is in het kort de inhoud van het Verdrag van Aarhus.

Deze basistekst helpt de burger om meer vertrouwen te hebben in de instellingen en, meer algemeen, in hun democratisch functioneren. Door de burger een stem te verlenen in de milieudebatten, komt het Verdrag tegemoet aan de eisen van transparantie en betrokkenheid, die staan voor een goed overheidsbeleid.

Het Verdrag van Aarhus, dat op 25 juni 1998 goedgekeurd werd door de Europese Economische Gemeenschap van de Verenigde Naties (EEG-VN), is van kracht in België sinds 21 april 2003.
De Europese Unie heeft zich geëngageerd voor het Verdrag sinds 17 februari 2005. De Europese wetgeving werd aangepast aan de maatregelen van het Verdrag.
In België hebben de drie Gewesten en de federale overheid de wetten van de Europese richtlijn vertaald naar hun eigen wetgeving.

Hebt u een vraag over het leefmilieu? Welke vraag u ook hebt, u hebt recht op een antwoord van de overheid.
De Europese richtlijnen legden dit recht enkele jaren geleden vast in het belangrijke internationale Verdrag van Aarhus en het maakt nu deel uit van het Brusselse recht.

Wat is milieu-informatie?

• Elke informatie in schriftelijke, visuele, mondelinge of elektronische vorm over:
  de staat van lucht, water, bodem, specifieke landschappen en natuurgebieden, biologische diversiteit, genetisch gemodificeerde organismen, enz. En de interactie tussen deze elementen;
• factoren zoals bepaalde stoffen, energie, lawaai, lozingen, afval, enz. die een invloed kunnen hebben op het milieu;
• de administratieve en beleidsmatige maatregelen, de wettelijke regels, de plannen en programma’s, de evaluatie van de gevolgen, enz.;
• rapporten over de toepassing van de milieuwetgeving;
• economische analyses en hypothesen;
• de staat van de volksgezondheid, de veiligheid van de burger, enz.

Wie mag milieu-informatie opvragen?

Om het even wie! Het is niet nodig om de vraag te verantwoorden. Dat betekent dat het ook niet nodig is dat u Belg bent, of Brusselaar. U moet zelfs niet in Brussel wonen.

Krijgt u altijd de informatie die u vraagt?

Als de informatie bestaat en ze mag worden vrijgegeven, dan krijgt u een antwoord.

In sommige situaties mag de overheid weigeren om informatie geheel of gedeeltelijk vrij te geven. Bijvoorbeeld als het gaat om informatie die wordt beschermd omwille van het handelsgeheim, de nationale veiligheid, de milieubescherming (bijvoorbeeld een weigering om informatie te geven over de lokalisatie van een bedreigde soort), strafrechterlijke documenten, persoonlijke gegevens bij een beslissing die betrekking heeft op een individuele persoon, enz.

De overheid kan ook weigeren om gevolg te geven aan uw vraag, als ze te vaag is of als u ze onrechtmatig stelt.

Binnen welke termijn mag u een antwoord verwachten?

De overheid moet u de informatie bezorgen binnen de termijn die u vooropstelt in uw aanvraag, tenminste als deze termijn redelijk is.
In alle andere gevallen, moet u uw antwoord zo snel mogelijk krijgen, met een maximale termijn van een maand.

Als het antwoord op uw vraag ingewikkeld is of omvangrijk, kan de overheid de termijn met een maand verlengen. Ze moet u hiervan wel op de hoogte brengen.

Bij wie kunt u milieu-informatie vragen?

Bij elke overheidsdienst die over milieu-informatie beschikt. U kunt dus informatie opvragen bij uw gemeente, Leefmilieu Brussel – BIM, het kabinet of de minister voor Leefmilieu, de federale overheid, het Vlaamse en Waalse Gewest.

Met het oog op het informeren van de inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest over de verontreinigende stoffen en afvalstoffen, geproduceerd door de grote bedrijven die er zijn gevestigd, heeft Leefmilieu Brussel een website ter beschikking gesteld met informatie over dit onderwerp . Zo geeft de volgende link meer informatie over het Europese register van de uitstoot en overbrengingen van verontreinigende stoffen en in het bijzonder de gegevens die het bevat.

Toegang tot milieu-informatie | Leefmilieu Brussel

Daarover vindt u alle details in de rubriek ‘Praktische adviezen’.

Hoe gaat u hiervoor te werk?

Betreffende de bevoegdheden van Leefmilieu Brusssel

• Voor aanvragen rond dossiers van de milieupolitie (Inspectie), dient de vraag bij voorkeur via het hiervoor bestemde formulier te gebeuren, per e-mail of per post.
• Voor aanvragen rond milieuvergunningen moet de vraag verplicht schriftelijk worden ingediend met het hiervoor bestemde formulier.
• Voor aanvragen om toegang tot milieu-informatie rond van de bodem studies, gelieve de formulier te vullen op de bodem formulieren pagina.

Klik op het bijhorende formulier om uw aanvraag te vervolledigen.

Het openbaar onderzoek

Indien u een, al dan niet gemengde, milieuvergunningsaanvraag van klasse 2, 1B of 1A hebt ingediend, onderwerpt de gemeente uw project aan een openbaar onderzoek. Het openbaar onderzoek is niet nodig wanneer uw aanvraag gaat over:  

• een tijdelijke inrichting; 
• een verlenging van een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen 'commodo-incommodo'- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning waarbij de gevolgen voor de buurt niet wijzigen; 
• een aangifte van klasse 3 of 1C; 
• een milieuvergunning van klasse 1D.

Waarom een openbaar onderzoek? 

Om de buurtbewoners te informeren over een project dat waarschijnlijk hinder zal veroorzaken in hun wijk en om hen de kans te geven om te reageren.

Indien de bewoners opmerkingen uiten, zullen deze worden geanalyseerd en de uitbatingsvoorwaarden in verband met de milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen 'commodo-incommodo'- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning houden er rekening mee. Wanneer een overlegcommissie moet samenkomen, bezorgt ze een advies aan Leefmilieu Brussel die hier rekening mee houdt om de uitbatingsvoorwaarden van de site te bepalen. 

Indien u uw mening wilt geven, kan u ook deelnemen aan deze vergaderingen en uw standpunt uitleggen. De enige voorwaarde: het mondeling of schriftelijk vragen tijdens het openbaar onderzoek.

Hoe lang duurt het openbaar onderzoek? 

Een voorwaarde: minstens de helft van het openbaar onderzoek moet plaatsvinden buiten de schoolvakanties.  

Wie organiseert en kondigt het openbaar onderzoek aan? 

De gemeente hangt het advies van het openbaar onderzoek op aan de gemeentelijke uithangborden en de rode affiches met het advies van het openbaar onderzoek in de buurt van de inrichtingen. U kan ook de website van uw gemeente raadplegen om te weten welke openbare onderzoeken worden georganiseerd.

Het publiek kan de documenten raadplegen die aan het openbaar onderzoek onderworpen zijn tijdens de duur van het onderzoek in het gemeentehuis van alle betrokken gemeenten. 

De affiche van het openbaar onderzoek 

De tekst op de affiche van het advies van het onderzoek:

beschrijft het soort van geplande werken: 

• vermeldt de gegevens van de dienst waar u inlichtingen kan inwinnen, het dossier van de vergunningsaanvraag kan raadplegen, uw opmerkingen kan formuleren of u zelfs kan verzetten tegen de vestiging van een etablissement dat  ingedeelde inrichtingen bevat;
• preciseert de termijn waarover u beschikt om uw rechten te doen gelden.  

Uw advies over plannen en programma’s

De bevolking participeert in plannen en programma’s via een raadpleging of een openbaar onderzoek. De wetgever heeft daar regels voor vastgelegd (zie tabblad ‘Publicaties’).

Wie is betrokken partij?

De personen die direct betrokken partij zijn bij het thema van de raadpleging, kunnen aan de adviesprocedure deelnemen.

Hoe gebeurt de participatie?

Samengevat betekent dit dat de overheid deze bepalingen moet naleven:

• De raadpleging organiseren op een ogenblik waarop alle opties nog open zijn. De participatie van de bevolking aan de procedure moet resultaat kunnen hebben. Ze gebeurt dus bij het begin van de uitwerking van plannen en programma’s.

• De bevolking de nodige informatie aanreiken. De burger moet over alle informatie beschikken die nodig is om te participeren in het besluitvormingsproces. Om zinvol te zijn, moet deze informatie tijdig beschikbaar zijn.

• De bevolking de tijd geven om te reageren. De burger moet voldoende tijd krijgen om de documenten te raadplegen en zijn advies uit te brengen.

• Bij de overlegprocedure rekening houden met de uitgebrachte adviezen. De overheid moet bij de uitwerking van het definitieve plan of programma, rekening houden met de adviezen die tijdens de consulltatieronde werden geformuleerd. Als ze van de adviezen van de bevolking afwijkt, moet ze ook verantwoorden waarom ze dat doet.

Dit soort van procedures geldt bij de uitwerking of aanpassing van plannen tegen luchtverontreiniging en geluidshinder, voor afvalbeheer en -preventie, het beheer van het Zoniënwoud, de toewijzing van CO₂-quota, enz.

Waarom advies uitbrengen?

Omdat leefmilieu een zorg is voor iedereen. Elke burger kan en moet zijn bijdrage leveren tot de bescherming van het milieu.

Deze website informeert u over elk openbaar onderzoek of consultatie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. U vindt er informatie over de praktische modaliteiten van de overlegronde (termijnen, agenda van de vergaderingen in de gemeenten, enz.). U kunt dan ook de nodige documenten downloaden of online deelnemen aan het openbaar onderzoek. De Belgische portaalsiteopent een nieuw venster kondigt alle participatieprocedures aan die plaats hebben in België.

Recht op inspraak in het wetgevend proces

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest organiseert de inspraak van de bevolking in het wetgevende proces via de Raad voor het Leefmilieu.

Dat is een representatief orgaan van de burgermaatschappij. Het heeft als opdracht om adviezen uit te brengen – op eigen initiatief of op vraag van de regering of de minister voor Leefmilieu – over elk aspect van het milieubeleid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Zo bracht het al adviezen uit over de projecten van het GewOP (Gewestelijk Ontwikkelingsplan), GBP (Gewestelijk Ontwikkelingsplan), Klimaatplan, enz. De tweede opdracht van de Raad voor het Leefmilieu is de formulering van adviezen over elk voorstel van ordonnantie of reglementerend besluit over milieumateries in het Gewest.

De Raad voor het Leefmilieu mag een beroep doen op experts of op elke persoon die relevant advies kan geven over een dossier.

Alle adviezen van de Raad voor het Leefmilieu zijn beschikbaar op internet. U kunt er ook de vergaderagenda inkijken en de onderwerpen die de raad behandelt.

Toegang tot rechtspraak in milieuzaken

Het recht op toegang tot de rechtspraak slaat op:

• Het niet naleven van het recht op toegang tot informatie. Elke persoon die vindt dat zijn vraag naar informatie werd genegeerd of onterecht afgewezen, of die vindt dat er onvoldoende mee rekening werd gehouden, kan beroep aantekenen tegen deze beslissing. Dat is eveneens het geval als hij vindt dat de procedure niet correct werd gevolgd.
• Het niet naleven van het recht op inspraak. Elke persoon die geen toelating kreeg om deel te nemen aan een besluitvomingsproces, hoewel hij daar recht op had, kan beroep aantekenen.
• Geschillen over inbreuken op het milieurecht. Het recht op toegang tot de rechtspraak geeft de burger ook de mogelijkheid om een foute toepassing of niet-naleving van milieuwetten en -beslissingen aan te klagen.

Wie kan dit recht uitoefenen?

Alleen de ‘betrokken persoon’ kan dat recht uitoefenen, dit in tegenstelling tot het recht op toegang tot informatie dat wordt verleend aan iedereen, zonder dat de persoon zijn betrokkenheid moet aantonen, en aan organisaties voor milieubescherming.

De overheid geeft wel een ruime interpretatie aan het begrip ‘betrokken persoon’. Elke persoon (individu, privébedrijf, vertegenwoordiger van de overheid …) kan naar de rechtbank stappen om zijn milieurechten te beschermen, met inbegrip van het ‘recht om te leven in een schone omgeving die zijn gezondheid en welzijn verzekert’.

Welke zijn de toegangsvoorwaarden?

Om iedereen gegarandeerde toegang te geven tot de rechtspraak, moet men beroep kunnen aantekenen tegen voorwaarden die redelijk zijn qua tijdsinvestering en kostprijs. De procedure moet dus gratis zijn ofwel heel weinig kosten.

U moet beroep kunnen indienen bij een gerechtelijke instantie of een ander onafhankelijk en onpartijdig orgaan dat bij wet werd opgericht. De overheidsinstelling waartegen de beroepsprocedure loopt, moet de eindbeslissing van deze instantie naleven.

Hoe krijgt u toegang tot de rechtspraak en wanneer moet u dit doen?

U hebt informatie gevraagd, maar de overheid weigerde een antwoord of antwoordde niet binnen de termijn van een maand die door de wet is bepaald.

In dat geval hebt u het recht (administratief) beroep aan te tekenen bij de Gewestelijke Commissie voor de toegang tot bestuursdocumenten.

De Commissie moet u binnen de 45 dagen haar beslissing meedelen. Als u na die periode nog niets hebt ontvangen, betekent dit een bevestiging van de weigering.

Problemen bij een overlegprocedure

Als u vindt dat de overlegprocedure niet correct verliep, of als u die beslissing wilt aanvechten, kunt u zich rechtstreeks wenden tot de instanties voor administratief beroep die werden voorzien in het kader van vergunningsprocedures.

Een overheid nam een beslissing die het milieurecht schendt

Deze beslissing kunt u aanvechten bij de Raad van State Die heeft de opdracht om te beoordelen of een overheidsbeslissing al dan niet rechtmatig is.

Een bedrijf of burger is verantwoordelijk voor een verontreiniging

U kunt een klassieke beroepsprocedure starten bij het gerecht. Dien daarvoor een klacht in bij een rechtbank of gerechtshof. Meer informatie vindt u op de website van de FOD Justitie.

In bepaalde gevallen kunt u een klacht indienen bij Leefmilieu Brussel – BIM. Dan gaat het om een administratieve procedure die kan uitmonden in een gerechtelijke, als het probleem niet snel wordt opgelost.

E-PRTR

Wat is het Europees register inzake de uitstoot en overbrenging van verontreinigende stoffen ?

De verordening betreffende het Europees register inzake de uitstoot en overbrenging van verontreinigende stoffen, gebruikelijk afgekort met de uit het Engels afkomstige term E-PRTR (European Pollutant Release and Transfer Register) is sinds 2007 geïmplementeerd in de Brusselse wetgeving.

Dit is de toepassing op niveau van de Europese Unie van het Protocol van de Economische Commissie voor Europa van de Verenigde Naties betreffende de registers inzake de uitstoot en overbrenging van verontreinigende stoffen. Dit protocol maakt deel uit van het Verdrag van Aarhus dat handelt over de toegang tot informatie, inspraak bij besluitvorming en toegang tot de rechter inzake milieuaangelegenheden. Het Europese PRTR is de opvolger van het Europees register inzake de uitstoot van verontreinigende stoffen, waarvoor met betrekking tot 2001 en 2004 gegevens kenbaar gemaakt werden.

Daar België het E-PRTR-protocol heeft geratificeerd zijn de bepalingen ervan toepasbaar en bindend geworden voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Deze website is dus de Brusselse bijdrage tot dit protocol.

Wat staat er in het register?

Het register bevat informatie over de uitstoot van verontreinigende stoffen in de lucht, in het water en in de bodem alsook omtrent het overbrengen van verontreinigende stoffen die zich in afvalwaterWater dat in huishouding of industrie dienst heeft gedaan en gewoonlijk met verschillende stoffen beladen is. en -stoffen bevinden. Het register beslaat 91 verontreinigende stoffen, met inbegrip van de broeikas- en andere gassen, de zware metalenVerzamelnaam voor een groep metalen met een relatief grote dichtheid, zoals lood, kwik, zink en cadmium. Deze metalen komen van nature in het milieu voor en zijn in veel gevallen zelfs nodig voor bepaalde natuurlijke processen. In hogere concentraties zijn ze echter meestal giftig. De voornaamste bronnen van zware metalen zijn de non-ferro-industrie, de verbranding van fossiele brandstoffen en van afval en het verkeer., de gechloreerde organische stoffen, de andere organische en de anorganische stoffen.

Wat is de doelstelling van het E-PRTR ?

Transparante informatie rond verontreinigende uitstoot.

Door de invoering van dit register op Europese schaal is het mogelijk coherente en geïntegreerde gegevens voor de volledige Europese Unie in te zamelen.

Het bestaan van dit register zorgt voor meer toegankelijke informatie en dus voor een betere participatie van de burger in de besluitvormingsprocessen in verband met het leefmilieu. Zo draagt het bij tot een vermindering tot zelfs de preventie van verontreiniging van het leefmilieu.

Wie moet bijdragen tot het register ?

Een reeks industriële inrichtingen dient Leefmilieu Brussel jaarlijks de informatie te bezorgen met betrekking tot de uitstoot van verontreinigende stoffen en de overbrenging ervan vanuit hun installatie.

Of een bedrijf al dan niet in het register opgenomen staat, hangt af van :

• zijn industriële activiteitensector en zijn capaciteitsdrempel ;
• de uitstoot van bepaalde verontreinigende stoffen die voor elk van de milieus (lucht, water, bodem) hoger ligt dan enkele specifieke drempels ;
• de overbrenging van een hoeveelheid afval die groter is dan de gedefinieerde drempels.

Hoe brengt men de gegevens ter kennis ?

Voor elke vastgelegde inrichting die de voorgeschreven drempels heeft overschreden, wordt er een verscheidenheid aan gegevens geleverd en gepubliceerd :

• algemeenheden over de inrichting : naam, vestiging en activiteiten ;
• het gedetailleerde overzicht van de uitstoot en het overbrengen van verontreinigende stoffen en afvalstoffen. Liggen eveneens -al naargelang de inrichting- ter raadpleging voor: de atmosferische uitstoot, de uitstoot en de overbrenging in een waterig milieu en ook nog de hoeveelheid overgebracht afval.

Volgens noodzaak kunnen de gegevens jaarlijks bijgewerkt worden.

Een samenvatting van de in detail beschreven procedure voor de kennisgeving van gegevens in het kader van de E-PRTR-verordening vindt men in het « Document met richtlijnen ter ondersteuning van de totstandbrenging van het Europese PRTR » (.pdf). De ter kennis gebrachte gegevens kunnen indien nodig tweemaal per jaar worden bijgewerkt.

Type van ter kennis gebrachte gegevens

De emissies die het E-PRTR van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in aanmerking neemt, zijn voornamelijk deze van puntbronnen. Het betreft met andere woorden de normale uitstoot afkomstig van schoorstenen en leidingen, waar dan nog de accidentele uitstoot bijkomt.

Bij de beoordeling van de totaaluitstoot voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dient men rekening te houden met de uitstoot uit diffuse bronnen. Dat zijn de vele her en der verspreide bronnen van kleine omvang die mogelijk zorgen voor een uitstoot van verontreinigende stoffen in de bodem, de lucht of het water en die samen toch een grote weerslag op deze elementen kunnen hebben. Het handelt hier bovendien om bronnen waarvoor het materieel gezien moeilijk is om voor elk apart gegevens te verkrijgen.

Voor bijkomende nuttige informatie klikt u op de volgende links:

• met betrekking tot de atmosfeer
  • Federale website voor informatie over de uitstoot van broeikasgassen
  • Lucht 
• met betrekking tot het oppervlakte- of grondwater
  • Water
• Hoofdstukken lucht, water en afval van de Rapporten van de Staat van het Leefmilieu