Verplichtingen inzake het beheer van gezondheidszorgafval

Wordt in het kader van uw beroepsactiviteit gezondheidszorgafval geproduceerd? Slaat u in of op de site van uw gebouw risicohoudende afvalstoffen van de zorg op en is de opslagruimte van dit afval groter dan 1m²? Verwerkt u of wilt u gezondheidszorgafval verwerken? U hebt een milieuvergunning nodig. Wilt u de exploitatievoorwaarden vermeld in dit officiële document beter begrijpen? In deze gids worden uw verplichtingen toegelicht: voorzorgsmaatregelen en verplichtingen als producent van gezondheidszorgafval, kenmerken en uitrusting van de opslagplaats, criteria die in acht moeten worden genomen bij de verwerking van gezondheidszorgafval, enz.

Geldt dit voor u?

Deze ondernemersgids is op u van toepassing als: 

• u risicohoudende of niet risicohoudende afvalstoffen van de zorg in of op uw werkgebied waarin gezondheidszorg wordt verleend opslaat voordat u het door een erkende inzamelaar laat afvoeren;

• u afvalstoffen van de zorg verwerkt of wenst te verwerken op uw site. 

Bijzondere gevallen

• Voor dierenartsen

  De afvalstoffen van de zorg dat op uw productiesite in de gezondheidszorg wordt geproduceerd, worden beschouwd als dierlijk bijproduct overeenkomstig hoofdstuk 5 van Titel IV van de Brudalex. 
  Deze gids is echter van belang voor al uw scherpe, snijdende, prikkende afvalstoffen.  

• Voor laboratoria met ingeperkt gebruik van GGO's of pathogene organismen
  Deze ondermersgids is niet van toepassing op u. Zie onze pagina's Ingeperkt gebruik van GGO's of pathogene organismen.

Tenzij specifiek vermeld in deze gids, moet u voldoen aan de voorwaarden, ongeacht de hoeveelheid gezondheidszorgafval die u opslaat en/of verwerkt.

Voor de opslag van gezondheidszorgafval is alleen een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning vereist als de oppervlakte van de opslag van risicohoudende afvalstoffen van de zorg meer dan 1m² bedraagt.

De voorwaarden naleven: een wettelijke verplichting 

Waarom moet u deze specifieke voorwaarden naleven?

U baat een ingedeelde inrichtingTechnische inrichting of activiteit waarvoor een milieuvergunning of een voorafgaande uitbatingsaangifte bij de gemeente nodig is. De lijst van deze inrichtingen wordt door de Brusselse overheid opgesteld. uit waarbij afvalstoffen van activiteiten in de gezondheidszorg komen kijken die onderworpen is aan een milieuvergunning: rubriek 79.

• Rubriek 79 A betreft de opslag van risicohoudende afvalstoffen van de zorg met een oppervlakte van meer dan 1m²
• Rubriek 79 B betreft de verwerking door desinfectie van risicohoudende afvalstoffen van de zorg

Als u de voorwaarden niet respecteert, die in de Brudalex en/of milieuvergunning vermeld worden, dan bent u in overtreding en riskeert u sancties: boete, verbod om producten op te slaan, gevangenisstraf.

Waarom deze voorwaarden ?

De voorwaarden die door de Brudalex en in de milieuvergunning zijn vastgelegd, hebben tot doel:

• de veiligheid te garanderen;
• brand te voorkomen;
• het milieu te beschermen - vermijden van lucht-, bodem- en waterverontreiniging;
• de verspreiding van pathogenen tussen individuen en/of in de omgeving te voorkomen.

1. Hoe kan de productie van afvalstoffen van de zorg worden verminderd en beheerd met inachtneming van de wettelijke verplichtingen?

a. Afvalpreventie- en -beheerplan (ABP)

Stockeert u meer dan 1m² risicohoudende afvalstoffen van de zorg?
U moet een afvalpreventie- en -beheerplan opstellen voor alle afval dat bij exploitatie wordt geproduceerd en toezien op de uitvoering ervan. Zie de lijst van elementen die u moet opnemen om dit plan op te stellen.

Wat moet het preventieplan bevatten?

Het omvat:

• Een analyse van de bestaande situatie;
• Nieuwe doelstellingen die in periodes van 5 jaar moeten worden bereikt.

Wat moet het beheerplan bevatten?

Het omvat het beheer van:

• Risicohoudende afvalstoffen en;
• Andere soorten afval die op de site worden geproduceerd: niet risicohoudende afvalstoffen, gevaarlijk afval, plastic afval, karton, enz.

Waarom moet een afvalpreventie- en -beheerplan worden opgesteld?

• Om de afvalproductie te verminderen, terwijl de kwaliteit van de zorg prioritair blijft.

  De productie van afval in de gezondheidszorg neemt voortdurend toe. Het is handiger en goedkoper om apparatuur voor eenmalig gebruik te gebruiken dan om apparatuur ter plaatse te steriliseren voor hergebruikHergebruik is het behouden van een object om het te hergebruiken zoals het is, eventueel na een voorbereidingsfase voor hergebruik. Voorbeeld: bakstenen worden ontmanteld en hergebruikt voor een nieuwe muur, na te zijn schoongemaakt en gecontroleerd..

• Om de veiligheid te verzekeren van het verzorgend personeel, de patiënten, de afvalbeheerders en de kwaliteit van de zorg te waarborgen.
  Voor elke zorgafvalstroom, die verschillende risico's inhoudt, is immers een aangepaste beheersmethode nodig: radioactiviteit, infectierisico, mechanisch risico – scherpe, snijdende, prikkende afvalstoffen - chemisch risico, enz.
• Om ervoor te zorgen dat afvalproducenten en -beheerders zich bewust zijn van en voldoen aan de wettelijke en technische verplichtingen.

Dit plan is gebaseerd op de principes van:

• risicoanalyse;
• het integrale beheer van de keten - van productie tot verwijdering;
• traceerbaarheid en zelfcontrole.

Wat moet u doen met uw afvalbeheerplan?

• Stel het ter beschikking van het personeel in elk bedrijf dat bij de activiteit betrokken is.
• Stel het ter beschikking van de toezichthoudende ambtenaren volgens het Wetboek van Inspectie en Leefmilieu Brussel op aanvraag.
• Werk het minstens één keer per jaar bij en telkens wanneer u het afvalbeheer op de site wijzigt. Bijvoorbeeld: verplaatsing van depots, toevoeging van een afvalstroom, ...
• Voeg het bij uw milieuvergunningsaanvraagDe milieuvergunning, voorheen 'commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te garanderen tegen elke vorm van gevaar, hinder of ongemak die een installatie of activiteit direct of indirect zou kunnen veroorzaken voor het milieu, de gezondheid en de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van iedereen die zich binnen de installatie bevindt, zonder als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning of verlenging.

Verwerkt u afvalstoffen van de zorg of wenst u het te verwerken?

U bent ook verplicht om een kwaliteitsbeheerssysteem (KBS) voor afvalverwerking uit te werken.

b. Opleiding van het personeel

Slaat u gezondheidszorgafval op en/of verwerkt u het?

U moet het personeel opleiden dat in contact komt met dit afval en/of het beheert. De persoon die instaat voor het beheer van het gezondheidszorgafval:

• Stelt de procedure vast voor het sorteren en/of verwerken van de afvalstoffen van de zorg op en plakt deze aan op de sorteer- en/of verwerkingslocaties. Deze procedure moet zichtbaar zijn voor het betrokken personeel.
• Zorgt ervoor dat het betrokken personeel op de hoogte is van deze procedure en deze toepast.
• Houdt een register bij van de opleidingen op het gebied van afvalbeheer en de deelname daaraan, en werkt dat ten minste eenmaal per jaar bij.

Verwerkt u afvalstoffen van de zorg?

U moet een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning aanvragen en u moet voldoen aan de verplichtingen inzake het beheer van het afval dat verband houdt met de exploitatie van de verwerkingssite.
De persoon die instaat voor het beheer van de afvalstoffen van de zorg moet een passende opleiding voor afvalbeheerders volgen om voldoende kennis te hebben van de wetgeving en het beheer van dit afval.

2. Hoe moet gezondheidszorgafval correct worden gesorteerd en verpakt?

a. Sorteren

Waarom afval sorteren?

Een goed uitgevoerde en efficiënte sortering:

• Verzekert de veiligheid van het verzorgend personeel en het afvalbeheer;
• Vrijwaart het milieu door de valorisatieElke handeling met als voornaamste resultaat dat afvalstoffen een nuttig doel dienen door hetzij in de betrokken installatie, hetzij in de ruimere economie andere materialen te vervangen die anders voor een specifieke functie zouden zijn gebruikt, of waardoor de afvalstof voor die functie wordt klaargemaakt. van afval per stroom te bevorderen.

Gezondheidszorgafval is afval dat wordt geproduceerd in zorgverleningszones. 
Het wordt onderverdeeld in twee categorieën: risicohoudende afvalstoffen van de zorg en niet risicohoudende afvalstoffen van de zorg.

Risicohoudende afvalstoffen van de zorg

Wordt beschouwd als gevaarlijk afval en moet als zodanig worden beheerd.

Deze risicohoudende afvalstoffen van de zorg hebben één of meer van de volgende kenmerken:

• afvalstoffen met infectierisico, d.w.z. die pathogenen bevatten die ziektes kunnen veroorzaken bij mens of dier en die niet behoren tot de respectievelijke menselijke of dierlijke eigen flora;
• scherpe, snijdende, prikkende afvalstoffen;
• anatomisch menselijke afvalstoffen, met inbegrip van bloed en bloedderivaten;
• afvalstoffen met cytotoxische en cytostatische eigenschappen.

Andere soorten gevaarlijk afval kan worden geproduceerd in zorginstellingen:

• radioactieve afvalstoffen;
• chemische afvalstoffen: schadelijk, irriterend, CMR, ecotoxisch, enz.

Lege verpakkingen die gevaarlijke stoffen hebben bevat - glas, plastic, enz. - zijn gevaarlijk afval.

Niet risicohoudende afvalstoffen van de zorgNiet risicohoudende afvalstoffen van de zorg
Niet risicohoudende afvalstoffen worden gesorteerd volgens de standaard sorteerregels.

De volgende stromen worden dus gesorteerd:

• PMD;
• Karton/papier;
• Bioafval;
• RestafvalAfval dat niet selectief wordt gesorteerd of rest na het verwijderen van recycleerbare stoffen en in de normale vuilniszak terechtkomt..

Niet-gevaarlijk afval dat buiten de zorgzones wordt geproduceerd

Afval dat buiten de zorgzones wordt geproduceerd, zoals in cafetaria's, gangen, wachtkamers, enz., wordt niet beschouwd als gezondheidszorgafval en valt onder de gebruikelijke sorteerregels: verplichte sortering van karton, PMD, bioafval en restafval.

Hebt u een sorteerfout gemaakt?

Als u een fout hebt gemaakt bij het sorteren en u hebt risicohoudende afvalstoffen van de zorg in een zak gedaan die was bedoeld voor niet risicohoudende afvalstoffen van de zorg, dan moet al het afval in de zak als risicohoudende afvalstoffen worden beschouwd. U moet het als zodanig beheren.

b. Verpakken

Risicohoudende afvalstoffen van de zorg verpakken

Om risicohoudende afvalstoffen van de zorg te verpakken, moet u ten minste de volgende kenmerken in acht nemen:

• Breng op de buitenverpakking van de risicohoudende afvalstoffen van de zorg de gegevens aan van de afvalproducent met het oog op traceerbaarheid.
  Vermeld de naam, het adres van de exploitatiezetel en het ondernemingsnummer.
• Zorg ervoor dat de buitenverpakking volledig gesloten en verzegeld is alvorens deze naar de afvalopslagplaats te vervoeren.
• Als de buitenverpakking herbruikbaar is, bv. een gele container van 1100 liter, moet deze na elke lediging worden gereinigd en ontsmet. Vraag uw inzamelaar om dit voor u te doen indien nodig.

Niet risicohoudende afvalstoffen van de zorg verpakken

• Verpak niet risicohoudende afvalstoffen van de zorg als niet-gevaarlijk, niet-huishoudelijk afval en overeenkomstig de sorteringsvoorschriften. Doe het in zachte zakken die uw inzamelaar voorziet.
• Als niet risicohoudende afvalstoffen van de zorg in contact komen met of vermengd worden met risicohoudende afvalstoffen van de zorg, worden al deze afvalstoffen beheerd als risicohoudende afvalstoffen van de zorg.
• Laat dit afval afvoeren door uw inzamelaar.

3. Hoe moet u uw opslagplaats inrichten en beheren?

Uw opslagplaats voor risicohoudende afvalstoffen van de zorg moet aan de volgende eisen voldoen:

Uw lokaal inrichten

• Plaats een “biologisch gevaar”-pictogram bij de ingang.
• Voorzie wanden, vloeren en plafonds met een brandwerendheid van ten minste EI 60.
• Installeer een zelfsluitende toegangsdeur met een brandwerendheid van EI 30.
• Verbied de toegang voor het publiek.
• Installeer gladde en gemakkelijk afwasbare oppervlakken.

Uw lokaal beheren

• Sla alleen afval op, geen opslag van nieuwe verpakkingen.
• Stem de grootte van het lokaal af op de hoeveelheid geproduceerd afval en de ophaalfrequentie.
• Sla de verpakkingen stabiel en zodanig op dat ongelukken vermeden worden.

U hebt geen afvallokaal en u slaat uw activiteitenafval buiten op?

• Zorg ervoor dat de harde buitenverpakking te allen tijde gesloten is.
• Baken het gebied duidelijk af en verbied de toegang voor het publiek.
• Bescherm het gebied tegen de weersinvloeden.

• In alle gevallen is de opslag van risicohoudende afvalstoffen van de zorg op de openbare weg verboden.

4. Hoe moet u uw risicohoudende afvalstoffen van de zorg verwerken en valoriseren?

Uw afval verwerken door desinfectie

U kunt sommige van uw risicohoudende afvalstoffen van de zorg verwerken door desinfectie. Zij worden dan niet-gevaarlijk niet-huishoudelijk afval.

Verwerking door desinfectie van risicohoudende afvalstoffen van de zorg moet ervoor zorgen dat het afval:

• niet langer infectieus is en;
• niet meer herkenbaar is. U moet het niet alleen desinfecteren, maar ook vermalen.

Risicohoudende afvalstoffen van de zorg dat door desinfectie is verwerkt, kan vervolgens worden verpakt, gevaloriseerd en als niet-gevaarlijk afval worden behandeld.

Bepaalde afvalstoffen van de zorg kunnen wegens de gevaarlijke eigenschappen ervan niet worden verwerkt door desinfectie.

Het gaat om afval:

• dat radioactief is;
• dat prionen kan bevatten;
• dat de vermaaltoestellen kan beschadigen of het vermaalproces kan verstoren;
• dat cytostatisch en cytotoxisch is;
• dat biologische agentia kan bevatten van risicoklasse 4 volgens het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 8 november 2001 betreffende het ingeperkt gebruik van genetisch gemodificeerde en/of pathogene organismen.

Dit afval moet worden afgevoerd door een in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest erkende operator.

Wat zijn uw verplichtingen?

Als u risicohoudende afvalstoffen van de zorg verwerkt, bent u onderworpen aan een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning. Daarom moet u voldoen aan de verplichtingen inzake afvalbeheer in verband met de exploitatie van de verwerkingssite.

Tijdens de instructiesprocedure vraagt Leefmilieu Brussel het advies van de dienst Bioveiligheid en Biotechnologie van Sciensano.

• Uw installatie voor verwerking door desinfectie moet aan de volgende minimumeisen voldoen:

• de vermindering van het aantal micro-organismen is gelijk aan of groter dan 5log10;
• het monster bevat geen specifieke bacteriële indicatoren zoals enterobacteriën, Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, ...;
• de wijziging van het uiterlijk van het afval is verplicht. Indien dit wordt gedaan door vermaling moet ten minste 80% van het behandelde afval een deeltjesgrootte van minder dan 30 mm hebben;
• een middel om het ontsmettingsproces permanent te bewaken, met een alarmsysteem in geval van anomalieën.

• U moet een register bijhouden van de verwerking van risicohoudende afvalstoffen van de zorg, waarin voor elke ontsmettingsbehandelingscyclus:

• de gegevens met betrekking tot de kritische parameters voor de beheersing van de behandeling worden geregistreerd;
• verslag wordt gemaakt van de technische problemen die zich hebben voorgedaan en de reparaties die eventueel zijn verricht.

• U moet de gegevens voor elke cyclus registreren en bewaren zodat de exploitant en de bevoegde autoriteit de werking van de installatie kunnen controleren.

Uw bioafval sorteren

U moet het buiten de zorgverleningszones geproduceerd bioafval, alsmede het in de zorgverleningszones geproduceerd bioafval en dat niet risicohoudend is, sorteren. Dit gesorteerde afval kan vervolgens worden gecomposteerd of gebiomethaniseerd.

Het bioafval afkomstig van zorgverleningszones en dat risicohoudend is, moet worden beheerd als risicohoudende afvalstoffen van de zorg.