Dierproeven, een strikt omlijnde praktijk

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, en conform de Europese wetgeving, zijn dierproeven streng gereglementeerd: de dieren die voor proeven worden gebruikt, genieten wettelijke bescherming en alle inrichtingen, die vooraf erkend moeten zijn, zijn onderworpen aan controles.

Erkende inrichtingen

Alle inrichtingen die dieren gebruiken, fokken en leveren voor dierproeven, moeten vooraf erkend zijn door de Minister die bevoegd is voor dierenwelzijn. Om deze erkenning te krijgen, dient de verantwoordelijke van de inrichting een aanvraagformulier in te vullen met een beschrijving van de diersoort(en) die gehouden, gekweekt of verhandeld zullen worden, de aard van de dierproeven, de verzorging van de dieren, de huisvestingsfaciliteiten en het opleidingsniveau van het personeel. Een reeks van documenten, door de wet vastgelegd, moet bij de aanvraag worden gevoegd. De erkenning wordt enkel verkregen na advies van de Brusselse Commissie voor Dierproeven en onder voorbehoud van een gunstige inspectie, ter plaatse, door het Departement Dierenwelzijn . Elke wijziging moet zo snel mogelijk worden meegedeeld aan deze dienst.

Gespecialiseerde fokkers en leveranciers

Muizen, ratten, hamsters, cavia’s, woestijnmuizen, konijnen, kikkers, zebravissen, niet-menselijke primaten, honden en katten mogen alleen in dierproeven worden gebruikt indien ze hier specifiek voor zijn gefokt. Deze dieren moeten dus afkomstig zijn van erkende fokkers of leveranciers, en hun huisvestingsfaciliteiten zijn streng gereglementeerd. Indien de dieren niet specifiek gefokt werden voor als proefdier en men deze toch wenst te gebruiken dan dient men hiervoor vooraf een ontheffing aan te vragen.

Huisvesting en Verzorging

De huisvesting van proefdieren is onderworpen aan minimumnormen, die per soort verschilt. Deze normen werden vastgelegd met aandacht voor de (fysiologische en etiologische) behoeften per diersoort. De verblijven dienen een minimale grootte te hebben, sociale soorten dienen in groep gehuisvest te worden en de kooien moeten voorzien zijn van verrijking. De verblijven zijn onderworpen aan strikte hygiëne- en onderhoudsvoorschriften. Bovendien is het verplicht de dieren minstens dagelijks te controleren en dit te registreren. Tenslotte dienen de verblijven zo ontworpen te zijn dat alleen bevoegde personen deze kunnen betreden.

Gekwalificeerd personeel

Elke persoon die met proefdieren wenst te werken dient hiervoor een opleiding te volgen. De minimale vereisten voor deze opleidingen zijn bepaald in bijlage 8, 9,10 en 11 van het KB van 29 mei 2013 betreffende de bescherming van proefdieren.

Een proefleider, actieve deelnemer of verzorger met een buitenlands diploma mag enkel met proefdieren werken na goedkeuring van Leefmilieu Brussel. Hiervoor dien je een Aanvraag tot Gelijkwaardigheid van Opleiding in te dienen.

Voorafgaande projectgoedkeuring

Gebruikers die dierproeven willen uitvoeren, moeten hun onderzoeksprojecten vooraf ter goedkeuring voorleggen aan een Lokale Ethische Commissie, die ook de doelstelling van het project beoordeelt en toeziet op de vereiste vervanging, vermindering en verfijning. Verder voert deze Commissie ook een schade-batenanalyse uit van het project, waarbij wordt nagegaan of het project gerechtvaardigd is en of het op termijn voordelen kan opleveren. Ze moeten verplicht een niet-confidentiële en niet-technische samenvatting opstellen, die beschikbaar wordt gesteld voor het publiek. Deze samenvatting bevat informatie over de doelstellingen van de dierproef, het aantal en de soorten gebruikte proefdieren, de voor- en nadelen van het onderzoek en de inspanningen gedaan voor naleving van de verplichting om alternatieve methoden voor dierproeven toe te passen. De lokale Ethische Commissies genieten de steun van de Brusselse Commissie voor dierproeven dat erop toeziet dat goede praktijken worden gedeeld. De Ethische Commissie beslist ook of het project achteraf opnieuw beoordeeld moet worden. De beoordeling achteraf heeft als doel de werkelijke ernst en het aantal gebruikte dieren te vergelijken met de inschatting die bij de aanvraag werd gemaakt en om alternatieve methoden te identificeren.

Niet-technische samenvattingen van de vergunde en bijgewerkte projecten van 2020:

• Vierde kwartaal (.pdf)
• Derde kwartaal (.pdf)
• Tweede kwartaal (.pdf)
• Eerste kwartaal (.pdf)

Vanaf 2021 worden de niet-technische samenvattingen gepubliceerd in de Europese ALURES NTS databank.

De gepubliceerde gegevens vallen onder de volledige verantwoordelijkheid van de auteur van de NTS.

Vorige NTS:

• NTS 2019 (Q1 (.pdf), Q2 (.pdf), Q3 (.pdf), Q4 (.pdf))
• NTS 2018 (Q1 (.pdf), Q2 (.pdf), Q3 (.pdf), Q4 (.pdf))
• NTS 2017.pdf
• NTS 2016.pdf
• NTS 2015.pdf
• NTS 2014.pdf

De verplichting alternatieve methodes te zoeken

De gebruikers zijn wettelijk verplicht om methodes te gebruiken die dierproeven kunnen vermijden of beperken, of waarvoor minder gevoelige diersoorten kunnen worden ingezet. De lijst van verboden dierproeven wordt regelmatig bijgewerkt, naargelang van de evolutie van de gevalideerde methoden. Zo zijn dierproeven verboden voor het testen van cosmetische producten of voor de ontwikkeling van tabaksproducten. Het is ook niet toegestaan om grote mensapen te gebruiken als proefdier.

Gereglementeerd transport

Het vervoer van proefdieren wordt beschouwd als commercieel vervoer en is dus strikt gereglementeerd. Zieke of gewonde dieren mogen slechts worden vervoerd indien hun toestand rechtstreeks samenhangt met het officieel toegelaten onderzoeksprogramma. In geen geval mag het vervoer extra lijden meebrengen, en de eventueel noodzakelijke zorgen moeten worden verleend.

• Voor meer informatie over het commercieel vervoer van dieren

Operationele verplichtingen

De verantwoordelijke van de erkende inrichting moet een aantal verplichtingen naleven:

• Een register bijhouden: het register wordt op dagelijkse basis bijgehouden en vermeldt de herkomst, de identificatie (individueel of per lot) en de bestemming van de dieren. Honden, katten en niet-menselijke primaten moeten individueel geïdentificeerd worden, door middel van een tatoeage of een microchip.
• De aanstelling van een deskundige: de verantwoordelijke van een inrichting moet een dagelijkse controle organiseren door een deskundige die het dierenwelzijn en de dierengezondheid opvolgt. De deskundige voert zijn controles uit aan de hand van een checklist, en bezorgt een driemaandelijks verslag aan de Departement Dierenwelzijn.
• Een lokale dierenwelzijnscel: deze cel ziet er in het bijzonder op toe dat de aanbevelingen van de deskundige worden nageleefd. Ze ziet er ook op toe dat gevolg wordt gegeven aan de aanbevelingen van de Ethische Commissie die het onderzoeksproject heeft goedgekeurd.

Een zeer strenge controle

Gebruikers, fokkers of leveranciers van laboratoriumdieren kunnen op elk moment gecontroleerd worden door de Departement Dierenwelzijn, die de kwaliteit van de huisvesting en de verzorging van de dieren controleert, alsook de naleving van de procedures. Elk jaar moeten de gebruikers van proefdieren ook statistische gegevens verstrekken aan de hand waarvan de evolutie in het proefdiergebruik kan worden opgevolgd.

Re-Place

RE-PLACE is een ambitieus project om diervrije methoden te verzamelen in één centrale database. Voor meer informatie kan u terecht op de website van dit project: www.RE-Place.be.