Geluidskadaster van het luchtverkeer

Indicator - Actualisering : februari 2020

Meer dan de helft van het Brussels grondgebied (58%) ondervindt de geluidsimpact van het vliegverkeer in 2016. Een tiende van het grondgebied (12%) wordt blootgesteld aan geluidsniveaus (Lden) boven de drempelwaarde van 55 dB(A). En 's nachts wordt op iets meer dan één tiende van het grondgebied (14%) een geluidsniveau boven de drempel van 45 dB(A) gemeten. De hoogste geluidsniveaus worden waargenomen in de omgeving van de luchthaven en onder de vliegroutes van de Ring, het noorden, het Kanaal, de « Bocht naar links » naar het oosten en die van de aankomsten op de banen 01 en 07. 

Eén vlucht op de twee van/naar Brussels Airport vliegt over het Brussels Gewest

Brussels Airport is de eerste Belgische luchthaven met om en bij 224.000 vliegbewegingen (landen en stijgen) in 2016 (Bron: Brussels Airport). 
De nabijheid van deze grote luchthaven veroorzaakt geluidshinder door vliegtuigen die het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest overvliegen. Voor ongeveer de helft van de bewegingen bestaat de kans dat zij een impact hebben in het Gewest.

Terwijl het aantal jaarlijkse bewegingen sinds 2008 afnam, is er in 2014 en 2015 opnieuw een stijging waargenomen. De aanslagen van 22 maart waren verantwoordelijk voor een lichte daling van het verkeer in 2016 t.o.v. 2015 (-7% voor het totale verkeer en -9% voor het nachtelijk verkeer tussen 23h en 7h). Het aantal totale bewegingen in 2016 is zo terug op het niveau van 2012 gekomen. 

Modellering van het lawaai door het luchtverkeer

Om de hinder voor het Brussels leefmilieu te beoordelen wordt sinds 2009 elk jaar een "akoestische" plaatsbeschrijving van het grondgebied opgesteld. Doel van deze plaatsbeschrijving is het becijferen van het "structurele" lawaai door het luchtverkeer en het opstellen van een model voor de hinder die de bevolking ervaart. De cartografisch weergegeven resultaten van deze modelleringen worden "geluidskadaster van het luchtverkeer" genoemd.

De Europese Richtlijn eist dat een dergelijke plaatsbeschrijving om de 5 jaar wordt opgemaakt. In dit opzicht zijn 2011 en 2016 referentiejaren. Om te vergelijken met andere transportwijzen (wegverkeer, treinverkeer) vervangt deze toestand van het leefmilieu het kadaster van 2016, wetende dat voor het luchtverkeer de modelleringen voor 2017 en 2018 reeds beschikbaar zijn. 

Dit kadaster bepaalt de Lden (Level day-evening-night), het gewogen equivalent geluidsniveau over 24 uur dat gemiddeld tijdens een volledig jaar werd waargenomen. Voor de weging wordt een straffactor van 5 dB(A) toegepast voor de avonduren (19 tot 23 u) en van 10 dB(A) voor de nachtelijke periode (23 tot 7 u), aangezien lawaai op die tijdstippen als hinderlijker wordt ervaren. De Lden is echter niet rechtstreeks representatief voor de “geluidspieken" die optreden tijdens de overvluchten; daarvoor dienen andere, zogenaamde "eventindicatoren".
Het kadaster bepaalt eveneens de Ln (level night) wat overeenkomt met het equivalent geluidsniveau tussen 23 uur en 7 uur.

De geluidshinder van het luchtverkeer heeft een impact op meer dan de helft van de gewestelijke oppervlakte

Geluidskadaster van het vliegverkeer in 2016 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Indicator Lden

Bron: Leefmilieu Brussel, 2018, « Cartographie du bruit du trafic aérien en Région de Bruxelles-Capitale – année 2016 », op basis van de verkeersgegevens van 2016, methode ECAC-1997 en modelleringssoftware CadnaA
Nota: Enkel de gebruikte vliegroutes voor de modellering werden voorgesteld op de kaart.
 

(Toegang tot de interactieve kaart , bijgewerkt met de meest recente gegevens)

De geluidshinder van het luchtverkeer in 2016 (niveau Lden ≥ 45 dB(A)) heeft een impact op meer dan de helft van het Brussels grondgebied (58%). ‘s Nachts zijn er duidelijk minder gebieden (14%) die hinder ondervinden. 

De getroffen zones tonen allemaal de dominerende bijdrage van bepaalde vliegroutes. Vier stroken die uit het noordoosten van het Gewest vertrekken zijn bijzonder goed zichtbaar voor de Lden-indicator en in mindere mate voor Ln: 

• de ene langs het tracé van het Kanaal, onder de 'Kanaalroute', die overeenkomt met de vluchten die opstijgen in de as van piste 25R;
• de andere boven de oostelijke Ring van de hoofdstad, die wordt beïnvloed door landingen op baan 01;
• een andere in het noordoosten van het gewest, naar de noordelijke Ring toe, onder de 'Ringroute', die overeenkomt met de vluchten die op piste 25R opstijgen en naar rechts draaien;
• en een laatste van het noordoosten naar het oosten van het gewest, beïnvloed door vluchten die op piste 25R opstijgen en naar links draaien.

De invloed van die vliegroutes varieert naargelang de periode: in het weekend wordt de Kanaalroute meer gebruikt dan in de week (weekdagen); voor de andere routes is het omgekeerd.

Meer dan een tiende van het grondgebied blootgesteld aan extreme geluidniveaus

De hoogste geluidsniveaus (Lden ≥ 55 dB(A)) treffen 12% van het grondgebied. Het betreft overwegend het noordoosten van het Gewest (noorden van de stad Brussel - meer bepaald Haren en Neder-Over-Heembeek -, Evere, het extreme noorden van Schaarbeek en van Sint-Lambrechts-Woluwe) evenals het oosten, in Sint-Pieters-Woluwe. 

De hinderlijke geluidsniveaus 's nachts (Ln ≥ 45 dB(A)), worden waargenomen op een gebied dat de eerder vermelde zone omvat maar die zich ook naar het centrum van het gewest uitstrekt (14%) (wetende dat een niveau van 40 dB(A) door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) al bestempeld wordt als matig tot sterk slaapverstorend). De luchtroute van het ‘Kanaal’ heeft gevolgen tot in Sint-Jans-Molenbeek.
In de weekendnachten is de geluidshinder nog groter vanwege het drukkere verkeer op de Kanaalroute: 17% van het grondgebied van het gewest wordt erdoor getroffen, met inbegrip van de gemeenten Jette, Koekelberg en Anderlecht. 

De oppervlakten die een impact ondervinden nemen toe

Evolutie van de oppervlakte van het grondgebied dat is blootgesteld aan een Lden –niveau > 55 dB(A) of aan een Ln-niveau > 45 dB(A)

Bron: Leefmilieu Brussel, 2018, « Cartographie du bruit du trafic aérien en Région de Bruxelles-Capitale – année 2016 », methode ECAC-1997 en modelleringssoftware CadnaA
 

Het jaar 2016 wordt gekenmerkt door een stijging van de oppervlakten die een impact ondervinden t.o.v. 2015, terwijl het verkeer is verminderd. Deze stijging betreft vooral de nachtelijke periodes (+6,5%). De blootstelling in 2016 blijft ook hoger dan die van 2012, terwijl het verkeer vergelijkbaar was (+1% in het algemeen en +7% ‘s nachts). Ze is daarentegen veel lager dan die van 2014. Maar 2014 vormt een bijzonder geval: de waargenomen pieken op 24h en ‘s nachts resulteren in de uitvoering van het spreidingsplan (gestopt op 2 april 2015). 
Naast het volume van het verkeer, kunnen andere factoren de geluidsniveaus potentieel beïnvloeden, zoals het gebruik van de pistes en van de vliegroutes of het vliegtuigpark (d.i. de vliegtuigtypes).

Het luchtverkeer genereert minder geluidshinder dan het wegverkeer

Het lawaai verbonden met het luchtverkeer bekleedt de tweede plaats in de ranglijst van stedelijke geluidshinder door het transport (uitgedrukt in termen van het aantal blootgestelde inwoners ). Eerst op deze lijst staat het lawaai van het wegverkeer. De Brusselaars ervaren de geluidshinder van het luchtverkeer ook als 2e grootste bron van geluidshinder volgens de jongste peiling van de lawaaiperceptie (zie de factsheet nr.1  & de focus  die de resultaten van deze peiling bevat), maar het verschil t.o.v. het wegverkeer is dit keer zeer klein. 

Wij vestigen er de aandacht op dat bovenstaande resultaten voortvloeien uit een modellering op schaal van het Gewest en representatief zijn voor de situatie over een heel jaar. Ze doen geen afbreuk aan het feit dat geïsoleerde gebeurtenissen (d.w.z. overvliegende vliegtuigen) bijzonder veel hinder kunnen veroorzaken voor bepaalde personen.

Om meer te weten

De geïnteresseerde lezer zal in de factsheet en het technisch verslag meer informatie vinden over de modellering van de geluidshinder veroorzaakt door het luchtverkeer. In het bijzonder de verschillen tussen dagen, avonden, nachten of tussen weekdagen en weekends worden erin verduidelijkt. 
Tot slot verduidelijken we dat in 2016 kadasters voor elke gemeente werden opgesteld en aan de betrokken administraties werden bezorgd zoals voorzien in het nieuwe Geluidsplan (Quiet.brussels).