PFAS in het water en de bodem in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
PFAS zijn niet alleen een bron van bezorgdheid voor burgers, maar ook voor zowel wetenschappers als gezondheids- en milieu-instanties. Leefmilieu Brussel werkt rond deze problematiek samen met Wallonië en Vlaanderen, alsook op Europees niveau. In 2019 heeft Leefmilieu Brussel een werkgroep ‘opkomende verontreinigende stoffen – PFAS' opgericht om de evolutie van de kennis en de wetgeving op te volgen, en inventaris op te maken van de situatie in Brussel en voorstellen te doen om het beheer aan te pakken.
PFAS zo talrijk, gelijkaardig en toch zo verschillend
Per- en polyfluoralkylverbindingen, beter bekend onder de afkorting PFAS, zijn een grote familie van gefluoreerde chemische stoffen. Volgens de OESO gaat het om meer dan 10.000 stoffen.
PFAS worden in het milieu niet of nauwelijks afgebroken. Aangezien ze goed oplosbaar zijn in water, verontreinigen ze zowel de bodem, als het grondwater en het oppervlaktewaterEr wordt gewoonlijk een onderscheid gemaakt tussen zeewater en binnenwater, wat op zijn beurt in oppervlaktewater en grondwater wordt onderverdeeld. Het oppervlaktewater wijst op het water dat op de oppervlakte van de aarde afvloeit of stagneert en bevat het water van de meren, rivieren en waterpartijen (vijver, kunstmatige bekkens, poelen, ...).. Via deze bodem- en waterverontreiniging kunnen PFAS terechtkomen in landbouwgewassen, veevoeder en/of drinkwater en zo de mens besmetten.
De gezondheidseffecten van PFAS zijn afhankelijk van de hoeveelheid die in het lichaam aanwezig is. Van PFAS is bekend dat ze de hormoonhuishouding verstoren. Uit studies blijkt dat chronische blootstelling aan PFAS gevolgen kan hebben voor de lever, de longen , de voortplanting en de ontwikkeling. Een epidemiologisch onderzoek heeft een waarschijnlijk verband gevonden tussen hoge concentraties PFOA (perfluoroctaanzuur) en bepaalde ziekten (hypercholesterolemie, schildkieraandoeningen, sommige kankers).
Goed om te weten
Op Brussels niveau worden verschillende acties ondernomen op basis van de Bodemordonnantie, die het wettelijke kader vormt voor het beheer van verontreinigde bodems.
Opgelet
Bij vragen over PFAS kunt u contact opnemen met de bodemfacilitator van Leefmilieu Brussel (soilfacilitator@leefmilieu.brussels, 02/775 75 75).
De acties van Leefmilieu Brussel
Code van Goede Praktijk
Gezien de evolutie van de PFAS-problematiek in Vlaanderen, heeft Leefmilieu Brussel het initiatief genomen om een Code van Goede Praktijk voor het onderzoek en de behandeling van PFAS in de bodem en het grondwater op te stellen en te publiceren, bestemd voor de bodemverontreinigingsdeskundigen. Deze code is van kracht sinds 24/01/2022 en legt de praktische modaliteiten vast voor het onderzoek naar PFAS tijdens bodemonderzoeken. De inhoud van de code is voortdurend in ontwikkeling en kan worden aangepast aan nieuwe verworven kennis. Dankzij deze code kan Leefmilieu Brussel er voor zorgen dat PFAS worden geïntegreerd in bodemonderzoeken, daar waar het pertinent is, alsook te waken over het beheer van eventueel aangetroffen verontreinigingen.
Studie met betrekking tot de identificatie van PFAS-producerende activiteiten
Parallel met het opstellen van de Code van Goede Praktijk, heeft Leefmilieu Brussel ook opdracht gegeven voor een studie met betrekking tot de identificatie van risico-activiteiten en andere activiteiten en/of incidenten die kunnen leiden tot PFAS-emissies in het milieu (bodem, grondwater, enz.). Deze studie werd eind april 2022 afgerond en de code van goede praktijk werd bijgevolg aangepast.
Analysecampagnes van PFAS in de bodem en het grondwater
Sinds 2021 voert Leefmilieu Brussel PFAS-analysecampagnes uit op bepaalde sites waar activiteiten hebben plaatsgevonden die de bodem en het grondwater mogelijks met PFAS kunnen verontreinigen. Er werden overschrijdingen van de geldende normen vastgesteld in de bodem en het grondwater en de eigenaars van de betrokken terreinen werden op de hoogte gebracht.
In sommige gevallen worden verdere studies uitgevoerd om de precieze omvang van de verontreiniging vast te stellen, en zich indien nodig uit te spreken of er eventuele maatregelen moeten worden genomen.
Cartografie van sites die verontreinigd of potentieel verontreinigd zijn met PFAS
Op basis van de studie die in 2022 werd uitgevoerd om activiteiten te identificeren die verontreiniging met PFAS kunnen veroorzaken, is een kaart opgesteld met de sites die vermoedelijk met PFAS verontreinigd zijn. Voortaan zullen PFAS in het kader van de bodemordonnantie geanalyseerd worden op verdachte sites wanneer deze verkocht worden of wanneer daar risico-activiteiten worden opgestart, overgedragen of beëindigd.
De PFAS-kaart bevat ook de analyseresultaten die werden verzameld in het kader van de analysecampagnes van Leefmilieu Brussel, alsook de analyseresultaten die werden bekomen tijdens de bodemonderzoeken die werden uitgevoerd in het kader van de bodemordonnantie.
De kaart zal voortdurend worden aangepast in functie van de studies en werken die uitgevoerd worden op potentieel verontreinigde sites.
