Kan lawaai onze gezondheid schaden?

Wegverkeer, concerten, sirenes, discotheken, motorsporten, oortelefoons... Ongeacht of het geluid aangenaam is of niet, bij een sterk volume en/of een relatief lange duur zal dit gevolgen hebben voor de gezondheid, zowel voor het gehoor als fysiologisch.

Gevolgen voor het gehoor

Korte blootstellingen aan een hoog geluidsniveau of langdurige blootstellingen aan nauwelijks 55 dB kunnen gehoorstoornissen veroorzaken.  Met name:

• Gehoorvermoeidheid: dit is een vermindering van de gehoorgevoeligheid gedurende een beperkte tijd. Er bestaat een proportioneel verband tussen de blootstellingsduur en de hersteltijd.
• Gehoorverlies: van 20 tot 40 dB wordt dit als gering beschouwd. Bij een gehoorverlies van meer dan 60 dB spreken we echter van ernstige doofheid.
• Oorsuizen: is een aandoening die wordt gekenmerkt door een permanent gesuis in de oren.
• Luxatie van de gehoorbeentjes. 

De intensiteit en de duur van de geluidsniveaus waaraan men wordt blootgesteld, zijn 2 bepalende factoren voor de gehoorrisico's:

Zo is het raadzaam zich niet langer bloot te stellen dan:

• 12 seconden aan het lawaai van een vlakbij opstijgend vliegtuig (120 decibel);
• 2 minuten aan de geluidsinstallatie van een rockband (110 decibel);
• 20 minuten aan het lawaai op een bouwterrein (100 decibel);
• 3 uur aan de geluidsinstallatie in een discotheek (90 decibel);
• 8 uur aan het lawaai van het wegverkeer (85 decibel).

Om zich een idee te vormen van de dagelijkse verdraagbare blootstellingstijd, is er een eenvoudige regel : deel de maximale duur van de dagelijkse blootstelling door 10 telkens het geluidsniveau met 10dB(A) toeneemt.

Fysiologische gevolgen

Lawaai verstoort de slaap en daardoor ook de goede fysiologische en geestelijke gezondheid. Een aangetaste slaapkwaliteit veroorzaakt een verandering van de bloeddruk en het hartritme, hartritmestoornissen en een verandering van de ademhaling.

Voor een goede slaap adviseert de WGO een geluidsomgeving waarvan het gemiddelde niveau niet boven 30 dB(A) komt.

Lawaai doet ook het stressniveau, het angstgevoel en de vermoeidheid van de zenuwen toenemen. Dit kan onder andere leiden tot een aantasting van de immuun- en endocriene functies.

Stress leidt tot de afscheiding van stresshormonen: adrenaline en noradrenaline. Een verhoging van de concentratie van deze hormonen leidt tot een stijging van het hartritme en de bloeddruk. Bij kinderen kan een aanhoudend hoog stressniveau leiden tot een verslechtering van het cognitieve vermogen om dingen te onthouden of complexe taken uit te voeren.

Effecten op het gedrag en de prestaties

Studies in de schoolomgeving tonen aan dat hoge geluidsniveaus een rem zijn op het verwerven van taalkennis en het leren lezen bij kinderen.

Voor een goede verstaanbaarheid van de boodschap, moeten twee parameters in aanmerking worden genomen: het achtergrondgeluid van een klas zou niet hoger mogen zijn dan 35 dB(A) en de klankweerkaatsing in het lokaal – of de 'nagalmtijd' – zou korter moeten zijn dan 1 seconde.

Overlast door lawaai leidt vaak tot veranderingen van het sociale gedrag, vermindert het solidaire gedrag, bevordert agressief gedrag en draagt bij tot een gevoel van verwaarlozing.

Lawaai vermindert ook de alertheid. Studies tonen aan dat in lawaaierige fabrieken 4-maal zoveel ongevallen gebeuren.

Versterkt geluid: een risico voor de gezondheid!

Het individu in het algemeen en het publiek in het bijzonder worden sinds de inburgering van de draadloze muziekspeler en de ontwikkeling van voortdurend krachtigere professionele geluidsinstallaties aan te hoge volumes blootgesteld: versterkt geluid, steeds meer en steeds luider! Maar onze oren zijn complexe en kwetsbare organen. Versterkt geluid heeft gevolgen voor de gezondheid.

Gezondheidsrisico's 

Risicofactoren

De gevaren voor het gehoor en de andere gezondheidsrisico's, hangen af van het geluidsniveau, de duur van de blootstelling en de gevoeligheid van de persoon (vermoeide of zieke mensen, jongeren, zwangere vrouwen).

We mogen niet denken dat we aan lawaai wennen en dat ons lichaam zich aanpast. De meeste jongeren denken dat ze tegen lawaai bestand zijn en beschermen hun gehoor niet wanneer ze aan hoge geluidsniveaus worden blootgesteld.

Hoe vaker het oor op jonge leeftijd aan lawaai wordt blootgesteld, hoe groter het risico van vroegtijdige doofheid.
Het is ook bewezen dat wanneer zwangere vrouwen plaatsen met zwaar versterkt geluid bezoeken, dit gevolgen heeft voor het gehoor van het ongeboren kind. De buik, de baarmoeder en de placenta verzachten het geluid van de buitenwereld, maar voor lage frequenties is die demping gering tot zelfs onbestaand!

Onthoud ook dat alcohol, drugs en geneesmiddelen de geluidsperceptie vervormen en het pijngevoel verzachten.

En lage frequenties?

De evolutie van de techniek en de muziek heeft geleid tot meer geluid op lage frequenties.
Het menselijk oor is niet voor alle geluidsfrequenties even gevoelig. Zo horen we bij een gelijk volume hoge tonen beter dan lage.
Maar hoe hoger het volume, hoe groter de gevoeligheid van het oor voor lage frequenties. Vanaf ongeveer 85 dB(A) worden lage frequenties gevaarlijk voor het gehoor en kunnen ze ook de werking van het organisme verstoren (evenwichtsproblemen, klaplong).
De milieu- en gezondheidsreglementeringen gebruiken vooral dB(A) als meeteenheid, maar het Brussels Gewest speelt een pioniersrol door voortaan ook met lage frequenties rekening te houden en in dB(C) uitgedrukte grenswaarden te hanteren..

De decibel meet de geluiden tussen de gehoordrempel en de pijngrens, met waarden tussen 0 dB (A) en 120 dB (A). De decibel geeft de geluidsintensiteit weer.
Om een geluidsniveau in één enkele waarde uit te drukken die een beeld geeft van de waarneming van het geluid door het menselijk oor, past men filters voor de frequentieweging toe op de decibel:

• de wegingsfilter A komt overeen met de waarneming tijdens een normaal gesprek. Het met deze filter gecorrigeerde geluidsniveau wordt uitgedrukt in dB (A).
• de wegingsfilter C houdt rekening met de gevoeligheid van het menselijk oor voor lage frequenties en is beter geschikt voor het weergeven van geluidsniveaus boven de 85 dB. Het met deze filter gecorrigeerde geluidsniveau wordt uitgedrukt in dB (C).

En de wetgeving ?

De Brusselse wetgeving is in de eerste plaats bedoeld om het publiek te beschermen tegen de gehoorschade die zwaar versterkt geluid kan veroorzaken. Het  bepaalt, vanaf 21 februari 2018, drie in decibel uitgedrukte drempels en legt voorwaarden op afhankelijk van de aan deze situaties gekoppelde geluidsvolumes.

Meer informatie ? 

• Versterkt geluid verspreiden: de regels in Brussel. 
• Wat is een inrichting toegankelijk voor het publiek?