Hoe worden de normen voor blootstelling aan golven gecontroleerd?
- Elektromagnetische golven
- Controle
- Antennes
Inhoud
Ingewikkelde tabellen
Voor uw leesgemak raden wij u aan deze pagina op uw computer te raadplegen
Het Brussels Hoofdstedelijk Parlement legt de maximale norm voor blootstelling aan elektromagnetische stralen vast. De regering legt vervolgens de regels vast die Leefmilieu Brussel oplegt aan de exploitanten die antennes willen installeren of aanpassen in Brussel.
Wilt u een antenne exploiteren? Voorwaarden
Vanaf een bepaald vermogen, worden antennes beschouwd als ingedeelde inrichtingen . Men gaat ervan uit dat ze mogelijk een niet-verwaarloosbare impact hebben op het milieu en de gezondheid.
De operatoren die deze antennes willen exploiteren, moeten dus een vergunning vragen en krijgen.
Om ervoor te zorgen dat de Brusselse norm wordt nageleefd, legt deze vergunning specifieke exploitatievoorwaarden voor antennes vast.
Wilt u meer weten over de soorten vergunningen die nodig zijn en de procedure om ze te krijgen? Bekijk dan de rubriek 'Milieuvergunning en aangifte'.
De blootstellingsnorm voor golven doen naleven: controles en onderzoek
Om ervoor te zorgen dat de norm in alle voor het publiek toegankelijke zones wordt nageleefd, voert Leefmilieu Brussel digitale simulaties van het elektromagnetisch veld uit tijdens het onderzoeken van milieuvergunningsaanvragen.
Zo wordt elk jaar ook een algemene kaart met de simulatie van het elektromagnetisch veld van het Brusselse grondgebied opgesteld.
Zijn er twijfels over de naleving van de norm? Dan voert Leefmilieu Brussel metingen van het elektromagnetisch veld uit. We doen bijvoorbeeld jaarlijks een meting van het elektromagnetisch veld in het Brussels Gewest over een vast traject met de wagen, ook wel de ‘Drive Test’ genoemd.
Zodra de vergunningen zijn gegeven, voeren we regelmatig andere soorten controles uit. Bekijk voor meer informatie de rubriek 'Controle op afstand'.
Tot slot wil Leefmilieu Brussel voortdurend mee zijn met de laatste ontwikkelingen in dit domein. Daarom onderhouden we nauwe contacten met verschillende onderzoeksgroepen in België en werken we ook mee aan onderzoeksprojecten. Lees er meer over in de rubriek van het 'STOEMP-project'.
Milieuvergunning en -aangifte
Antennes voor mobiele telefonie zijn geklasseerde installaties vanaf een bepaald vermogen. Bijgevolg moeten ze, voorafgaand aan de exploitatie of wijziging ervan, een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen 'commodo-incommodo'- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning (1D) of een milieuverklaring (1C) verkrijgen waarin bijzondere exploitatievoorwaarden zijn bepaald.
Het betreft de antennes vermeld in de rubriek 162A en 162B van het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 4 maart 1999 tot vaststelling van de lijst van ingedeelde inrichtingen van klasse 1B, 1D, 2, 1C en 3, met name:
Rub.nr. |
Rubriek |
Cl |
162A |
-Indoorantennes die gedurende meer dan tien dagen stralingen uitzenden bedoeld in de ordonnantie van 1 maart 2007 betreffende de bescherming van het leefmilieu tegen de eventuele schadelijke effecten en hinder van niet-ioniserende stralingen (met inbegrip van de technische inrichtingen nodig voor de exploitatie van antennes), met uitzondering van:
|
IC |
162B |
Antennes die gedurende meer dan tien dagen stralingen uitzenden bedoeld in de ordonnantie van 1 maart 2007 betreffende de bescherming van het leefmilieu tegen de eventuele schadelijke effecten en hinder van niet-ioniserende stralingen (met inbegrip van de technische inrichtingen nodig voor de exploitatie van antennes), met uitzondering van:
|
ID |
De procedures en de klassering van de antennes zijn vastgelegd in het besluit van 30 oktober 2009 betreffende bepaalde antennes die elektromagnetische golven uitzenden en de latere wijzigingen ervan.
Hoe verloopt de procedure voor de milieuaangifte?
Deze procedure is eenvoudiger dan de procedure voor een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen 'commodo-incommodo'- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning.
De operator van binnenantennes dient bij Leefmilieu Brussel een aanvraag in met een formulier en een technisch dossier. Dat dossier bevat de volgende elementen:
- de plannen waarin de structuur van het netwerk en de positie van elke antenne worden aangegeven;
- de afstanden die een veiligheidsvolume voor elke antenne bepalen. Buiten dat volume moet de 25% van de norm (3 V/m) worden nageleefd. Dat volume mag zich niet lager dan 1,5 m boven de grond bevinden in een voor het publiek toegankelijke plaats.
Zodra het dossier volledig is, bezorgt Leefmilieu Brussel de operator een ontvangstbevestiging van de aangifte. Vanaf dat moment kan de operator met de werkzaamheden beginnen en zijn antennes exploiteren, indien hij voldoet aan de verplichtingen van andere, zoals stedenbouwkundige bepalingen.
Hoe verloopt de procedure voor de milieuvergunning?
1. Indiening en behandeling van de aanvraag
Wanneer een operator een nieuwe antennesite van een gebouw wil exploiteren of één of meerdere parameters van een bestaande site wil wijzigen, moet hij hiervoor een aanvraag indienen bij Leefmilieu Brussel.
De operatoren voeren hun aanvraag in via een simulatietool (zie lager) na te hebben gecontroleerd dat de technische parameters van hun antennes (hun positie, hun vermogen, hun zendfrequentie, hun afmetingen, hun hellingen, de stralingsrichting …) de normen niet overschrijden. De aanvraag gaat ook gepaard met een milieuvergunningsaanvraagformulier.
Zodra een operator een milieuvergunningsaanvraag indient, wordt de aanvraag opgenomen in het online kadaster van zendantennes.
Goed om te weten
De milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen 'commodo-incommodo'- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning, vroeger bekend als de 'commodo-incommodo' exploitatievergunning, is een document met de technische bepalingen die de exploitant van een installatie moet naleven, zoals een tankstation, een drukkerij, een droogkuis, enz.
Het doel van de voorwaarden die door de administratie zijn vastgelegd, is de bescherming te waarborgen tegen elke vorm van gevaar, hinder of ongemak die een inrichting of een activiteit rechtstreeks of onrechtstreeks zou kunnen veroorzaken aan het leefmilieu, de gezondheid en de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van elke persoon die zich binnen de ruimte van een inrichting bevindt, zonder er als werknemer te kunnen worden beschermd.
2. Onderzoek van de aanvraag
De medewerker van Leefmilieu Brussel voert op zijn beurt technische simulaties uit van het elektromagnetische veld en gaat na of de geldende normen wel degelijk worden nageleefd in alle voor het publiek toegankelijke plaatsen.
Leefmilieu Brussel kan indien nodig een bezoek brengen aan de site om enerzijds na te gaan of de gebouwen en terrassen in de omgeving van de antennes wel degelijk overeenstemmen met wat in de simulatietool in aanmerking werd genomen en anderzijds of de technische parameters van de antennes in overeenstemming zijn met de vorige vergunning indien het gaat om een bestaande site.
3. Beslissing
Als de simulaties aantonen dat de normen worden nageleefd, ontvangt de operator een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen 'commodo-incommodo'- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning. Via de toekenning van die vergunning wil Leefmilieu Brussel alle voorschriften op het vlak van veiligheid en bescherming van het milieu en de omwonenden waarborgen. De vergunning kan bijzondere voorwaarden opleggen, zoals:
- een zone rond de antennes die niet toegankelijk is voor niet-gekwalificeerd personeel.
- In voorkomend geval de aanvraag van een bewijs van de installatie van de ‘Power Control’, dat wil zeggen een automatisch systeem voor beperking van het zendvermogen;
- De aanvraag van een bewijs van de installatie in overeenstemming met de vergunning van de antennes;
- Enz.
4. Betwisting van een vergunning
Iedere burger kan een vergunning betwisten die door Leefmilieu Brussel werd verleend door een beroep in te stellen bij het Milieucollege.
Dat beroep:
- moet binnen de 30 dagen bij aangetekend schrijven worden ingesteld, te rekenen vanaf de laatste dag van de aanplakking van de beslissing;
- kost 125 euro aan dossierkosten.
Simulaties van het elektromagnetische veld
De tool: de software Mithra REM
Leefmilieu Brussel gebruikt de software Mithra REM om de aanvragen voor milieuvergunningen voor de exploitatie van antennes te behandelen.
Deze software maakt gebruik van de zogenaamde 'ray-tracing'-methode, waarmee de resultaten van digitale simulaties van het elektromagnetische veld kunnen worden verkregen. Met deze methode is het mogelijk het elektromagnetische veld te schatten in alle voor het publiek toegankelijke plaatsen rond de antennes waarvoor een vergunning wordt gevraagd, rekening houdend met de bijdragen van alle antennes in de omgeving, die door alle operatoren worden geëxploiteerd en/of waarvoor hij een exploitatievergunning heeft gekregen.
Op de voor het publiek toegankelijke plaatsen mag de norm nooit worden overschreden.
Waarom simulaties en geen rechtstreekse metingen?
De simulaties hebben eerst en vooral als grote voordeel dat ze het mogelijk maken om beslissingen te nemen vooraleer de antennes worden geïnstalleerd. Bovendien liggen de plaatsen waar de normen het meest dreigen te worden overschreden, zelden op de begane grond, maar veeleer op de bovenste verdiepingen van gebouwen.
Die plaatsen zijn dan ook vaak privéruimtes zoals woningen. Om toegang te krijgen tot die ruimtes, hebben we de toestemming nodig van de mensen die er wonen. Het is dus zeer ingewikkeld om er toegang toe te krijgen en metingen uit te voeren. Simulaties zijn in dat opzicht dan ook cruciaal om na te gaan waar de norm wordt overschreden.
Welke soorten simulaties?
Voor elke milieuvergunningsaanvraag voeren wij drie simulaties uit van het elektromagnetische veld in een onderzoeksgebied van minstens 400m rond de antennesite gecreëerd om na te gaan of de normen niet worden overschreden:
- Een simulatie toont aan dat de binnennorm van 9,19 V/m in geen enkele voor het publiek toegankelijke binnenzone (binnengevels) wordt overschreden. Deze simulatie houdt rekening met alle antennes in het onderzoeksgebied, d.w.z. ook die van andere operatoren (telecom en broadcast) die eventueel in deze zone zijn geïnstalleerd.
- Een simulatie die aantoont dat de buitennorm van 14,57 V/m in geen enkele voor het publiek toegankelijke buitenzone (vloer, buitengevels en terrassen) wordt overschreden. Deze simulatie houdt rekening met alle antennes in het onderzoeksgebied, d.w.z. ook die van andere operatoren (telecom en broadcast) die eventueel in die zone zijn geïnstalleerd.
- Een simulatie die aantoont dat de quota per operator in geen enkele voor het publiek toegankelijke binnenzone van de gebouwen (binnengevels) worden overschreden. In tegenstelling tot de vorige simulaties houdt deze enkel rekening met de antennes van de milieuvergunningsaanvraag en alle andere antennes van dezelfde operator die in het onderzoeksgebied aanwezig zijn.
Bekijk een filmpje met een demo van de simulatiesoftware Mithra REM:

Hoe wordt een simulatie uitgevoerd?
Om de simulaties uit te voeren, werkt Leefmilieu Brussel met URBIS 3D, een databank met de gegevens van de Brusselse gebouwen, die ter beschikking wordt gesteld door paradigm.brussels (het voormalige Centrum voor Informatica voor het Brusselse Gewest).
Deze databank wordt minstens een keer per maand automatisch bijgewerkt. Deze update gebeurt op basis van tickets die met name door Leefmilieu Brussel en de operatoren worden ingevoerd wanneer bij de analyse van een vergunningsaanvraag fouten of onnauwkeurigheden worden vastgesteld.
De parameters van de simulaties zijn vastgelegd in het besluit van 30 oktober 2009 betreffende bepaalde antennes die elektromagnetische golven uitzenden en de latere wijzigingen ervan.
De controle op het terrein
Onze medewerkers komen bij u thuis of op het werk metingen uitvoeren. Zo'n meting kunt u schriftelijk aanvragen via ons klachtenformulier (.pdf). Onze medewerkers kunnen ook beslissen om spontaan controles uit te voeren.
De meetmethode
Vanaf een bepaalde afstand van de zendantenne staan de magnetische en elektrische velden in gelijke verhouding tot elkaar. Het volstaat dus om het elektrische veld te meten om het magnetische veld te kenmerken, en omgekeerd.
We meten de intensiteit van de werkelijk waargenomen stralingen op elke plaats die toegankelijk is voor het publiek: op straat, in woningen, op terrassen, enz.
Hoe verloopt zo'n controle?
- We voeren een eerste meting uit van alle golven door elkaar met behulp van een breedbandsensor om zo het punt te bepalen waar de blootstelling maximaal is.
- Vervolgens voeren we op dat punt een meer gedetailleerde meting uit met behulp van een spectrumanalysator. Dat toestel kan de bijdrage bepalen van elke exploitant van sites met antennes die een signaal uitzenden naar deze plek. De spectrumanalysator meet de vermogensdichtheid van het signaal op elke actieve frequentieband op het meetpunt. Een meting duurt twee minuten per band en per exploitant. Die laatste kan meerdere actieve banden hebben.
- Elke gemeten waarde drukken we uit in een percentage van de norm.
- Alle percentages tellen we bij elkaar op.
Het resultaat van die optelsom moet minder dan 100% zijn of, met andere woorden, de norm mag niet worden overschreden. In gebouwen mag een exploitant van ingedeelde antennes bovendien niet boven een bepaald quotum van de bovenvermelde norm gaan.
Deze meetmethode werd vastgelegd in het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 8 oktober 2009 tot vaststelling van de methode en de omstandigheden voor de meting van het elektromagnetisch veld dat door bepaalde zendmasten uitgezonden wordt (gewijzigd door het besluit van 1 juli 2021).
Sancties bij inbreuken
Operatoren van antennes begaan een misdrijf indien ze de Brusselse wetgeving niet naleven. Ze riskeren een strafrechtelijke sanctie of administratieve boete.
Drive Test
De 'Drive Test' wordt uitgevoerd op initiatief van Leefmilieu Brussel en is een jaarlijkse meting van het elektromagnetisch veld over een vast traject in Brussel.
De doelstellingen?
- de evolutie van de elektromagnetische blootstelling langs een vast traject monitoren;
- nagaan of de simulaties en metingen op het terrein overeenstemmen;
- het effect vaststellen van de inplanting van het 4G-netwerk op de veldniveaus en bijgevolg het globale veld schatten vóór de invoering van het 5G-netwerk;
- het schatten van het elektromagnetische veldafkomstig van de zendantennes die FM-golven verspreiden, met name voor radiostations.

Hoe werkt de ‘Drive Test’?
De metingen worden verricht met een spectrumanalysator, een of meer triaxiale isotrope antennes en een gps-ontvanger. Deze toestellen kunnen frequenties tot 6 GHz meten. Ze kunnen dus niet alleen alle gsm-signalen meten (2G, 3G en 4G) maar ook de signalen die worden gebruikt voor de NMBS, de MIVB, de hulpdiensten enz.
De spectrumanalysator is zo geprogrammeerd dat hij tegen een snelheid van 30 km/uur elke 5 meter een triaxiale meting uitvoert.
Het testtraject wordt in anderhalve dag afgelegd tussen 9 en 18 uur, bij normale verkeersomstandigheden. Tijdens het traject worden er geen verkeerstunnels genomen.

Gebruik van de resultaten
Om de blootstelling te kunnen kwantificeren en de evolutie ervan in de tijd te kunnen opvolgen:
- worden de verschillende telefoon-, radio- en televisiediensten uit de metingen gehaald en
- worden statische grootheden berekend.
Zo kon de voorbije jaren bijvoorbeeld het effect van de geleidelijke uitrol van 4G worden waargenomen.
Dankzij de geolocatie van de metingen kan bovendien een vergelijking worden gemaakt met de voorspellingen van de simulaties. Met die vergelijking kon de simulatiesoftware 'Mithra REM' worden gevalideerd. De resultaten tonen aan dat de simulaties corresponderen met de metingen op het terrein en wanneer ze ervan afwijken dan overschatten de simulaties de reële blootstelling en niet andersom.
Milieuvergunningen worden verleend op basis van simulaties. Men kan deze vergunningen dus gerust verlenen zonder te moeten vrezen dat de norm overschreden wordt.
Tot slot kon voor wat betreft broadcast uitzendingen via de 'Drive Test' waarin rekening moet worden gehouden met de stralingen van. Op die manier kan de simulatietool voor de blootstelling aan elektromagnetische velden correct worden gekalibreerd.
Om te downloaden
- pdfRapport Drive-Test 2021 (fr)(.PDF, 829.09 KB)
- pdfRapport de mesures Drive-test dans Bruxelles - 2020(.PDF, 1.53 MB)
- pdfRapport Drive-Test 2019 (fr)
Controle op afstand
Na de analyse en de uitreiking van de milieuvergunningen heeft Leefmilieu Brussel verschillende tools en procedures geïmplementeerd om op elk moment de naleving van de norm en van de vergunning te kunnen controleren.
Een 3D-kaart van de Brusselse gebouwen die regelmatig wordt bijgewerkt
Leefmilieu Brussel beschikt over een database met de modellering van alle gebouwen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Deze database met Brusselse gebouwen wordt gebruikt om simulaties van het elektromagnetische veld uit te voeren in het kader van de vergunningsaanvragen.
Indien het gebouwenbestand in de omgeving van de antennes significant wordt gewijzigd, kan dat een impact hebben op de transmissie van de golven en op de blootstelling aan de golven. In zo’n geval moeten de operatoren Paradigm. Brussels (het voormalige Centrum voor Informatica voor het Brusselse Gewest (CIBG)) op de hoogte brengen zodat de database kan worden bijgewerkt. Indien nodig moet de telefoonoperator zijn situatie regulariseren en een nieuwe milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen 'commodo-incommodo'- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning aanvragen.
Bovendien wordt de database minimum één keer per maand bijgewerkt op basis van tickets die met name door Leefmilieu Brussel worden ingevoerd wanneer bij de analyse van een vergunningsaanvraag fouten of onnauwkeurigheden worden vastgesteld.
Een jaarlijkse 'globale kaart'
Leefmilieu Brussel stelt elk jaar een 'globale kaart' samen van de elektromagnetische emissies, die ons toelaat om statistieken op te maken en vast te stellen waar de norm eventueel wordt overschreden.
We simuleren het elektromagnetische veld van de antennes voor het volledige Gewest. Die simulatie bevat alle antennes en het volledige gebouwenbestand van Brussel-Hoofdstad.
Op die manier kunnen we nagaan of de situaties die werden toegestaan in de afgeleverde vergunningen nog steeds van toepassing zijn en of de blootstellingsnorm voor het elektromagnetische veld wordt nageleefd.

Lees de transcriptietekst
Resultaat van de simulatie van elektromagnetische emissies in 2020 in het Brusselse Gewest
Op de globale kaart van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest:
- vertegenwoordigt de blauwe zone 77% van het gebied dat is blootgesteld aan < 1 V/m
- vertegenwoordigen de zeer lichtblauwe zones 17% van het gebied dat is blootgesteld aan 1 tot 2 V/m
- vertegenwoordigen de lichtblauwe zones 5% van het gebied dat is blootgesteld aan 2 tot 3 V/m
- vertegenwoordigen de gele zones 1% van het gebied dat is blootgesteld aan > 3 V/m
Waarom wordt de norm overschreden?
De overschrijdingen van de norm die op deze 'globale kaart' kunnen worden afgelezen, zijn doorgaans te verklaren door:
- veranderingen in het Brusselse gebouwenbestand (gebouwen die zijn afgebroken, gewijzigd of gebouwd sinds de uitreiking van de vergunning);
- verbeteringen in de berekeningsmethode van de simulatiesoftware.
Heeft een telefoonoperator de norm overschreden?
Als we zien dat de norm wordt overschreden, eisen we dat de betrokken operator de situatie regulariseert.
Hij moet dan zo snel mogelijk een nieuwe vergunning aanvragen met aanpassing van de technische gegevens van zijn antennes.
Controle van de technische parameters van de operatoren
Leefmilieu Brussel vraagt de voornaamste operatoren (Orange, Proximus, Telenet en Citymesh) meermaals per jaar een uittreksel uit hun Operations and Maintenance Center (OMC).
Zo kunnen we controleren of de technische parameters van de meer dan 15.000 zenders in Brussel overeenstemmen met de parameters die in de bijbehorende vergunningen zijn vastgelegd.
Stellen we met dit instrument een afwijking vast? Dan moet die zo spoedig mogelijk door de betrokken operator worden gecorrigeerd.
Het OMC omvat:
- zeer complete dossiers over alle gebruikte antennes;
- alle technische gegevens en parameters van deze antennes.
Het STOEMP-project
Het project 'STOEMP: Stochastic geometry modeling of public exposure to EMF' is een 4-jarig toegepast onderzoeksproject dat via Innoviris door het Brusselse Gewest gefinancierd wordt. Het wordt gezamenlijk geleid door de Université Libre de Bruxelles, de Université catholique de Louvain en Leefmilieu Brussel, met deelname van het Institut Mines-Télécom in Parijs.
Waarom neemt Leefmilieu Brussel deel aan dit project?
In de eerste plaats is dit project bedoeld om de Brusselse administratie een extra instrument te verschaffen voor de preventie van en de controle op de blootstelling aan straling van telecommunicatie.
Onze ambitie? Een statistisch model bouwen om elektromagnetische blootstelling digitaal te voorspellen. Dit model zal een aanvulling vormen op de simulatietools die momenteel door Leefmilieu Brussel worden gebruikt.
Ten tweede werd een netwerk van sensoren opgezet om de onderzoekers van experimentele gegevens te voorzien. Dankzij dit netwerk kan Leefmilieu Brussel in real time de evolutie van de elektromagnetische blootstelling monitoren. De huidige situatie maakt deze metingen bijzonder interessant omdat ze ons in staat stellen de evolutie van de blootstelling door de mogelijke uitrol van 5G in Brussel te observeren.
Ten derde zal Leefmilieu Brussel ook het belang kunnen evalueren van een dergelijk sensornetwerk voor de verwezenlijking van haar belangrijkste opdracht: a priori en a posteriori de naleving controleren van de norm die is vastgelegd door de ordonnantie van 1 maart 2007.
Stochastische geometrie voor het schatten van de blootstelling aan elektromagnetische velden
Het STOEMP-project onderzoekt de mogelijkheid om stochastische geometrie te gebruiken om de blootstelling aan elektromagnetische velden in te schatten.
Deze techniek wordt reeds gebruikt op andere gebieden van de telecommunicatie, met name om de dekking en de prestaties van een telecommunicatienetwerk te analyseren. Het principe bestaat erin de locatie van antennes, gebruikers en stralingsbronnen willekeurig te beschouwen om statistische kenmerken van elektromagnetische blootstelling af te leiden.
Sensoren waar, hoe, waarom?
Waar?
Het studiegebied waar deze sensoren zijn geïnstalleerd, bestrijkt de gemeenten Elsene en Etterbeek: van de Solbosch-campus van de ULB tot het Jubelpark, via het Flageyplein en de wijk van het kerkhof van Elsene.
Hoe?
In totaal meten 40 sensoren het elektrische veld van alle radiodiensten (80 Hz tot 6 GHz), d.w.z.:
- van radio- en televisie-uitzendingen (FM, DAB+, DVB-T);
- van telefoondiensten (2G, 3G, 4G, 5G);
- van wifi;
- van de netwerken van MIVB, NMBS en ASTRID (hulpdiensten).
Om de sensoren tijdens hun installatie te ijken, werd voor elk van de diensten een meting verricht met een meetapparaat dat nauwkeuriger was dan deze sensoren.
Waarom?
De sensoren verrichten 12 metingen per dag van het gemiddelde elektrische veld, over 6 minuten, 4 m van de grond. Zij maken het dus mogelijk om de evolutie van het elektrische veld in de tijd te volgen op dag- en weekschaal en ook op lange termijn.
Het elektrische veld ten gevolge van mobiele telefoondiensten varieert naargelang van het netwerkverkeer: dag/nacht-cycli zijn duidelijk waarneembaar, evenals cycli op weekschaal (feestdagen/zondagen).
Op lange termijn zullen deze sensoren ook helpen om de potentiële evolutie van de uitrol en het gebruik van het 5G-netwerk te volgen.
De locatie van de sensoren en de resultaten van hun metingen zijn in real time beschikbaar op de website van het Observatoire des ondes.
Geven deze metingen aan of de maximale blootstellingsnorm wordt overschreden?
Nee, omdat de sensoren niet nauwkeurig genoeg zijn om de sensormetingen rechtstreeks te vergelijken met de 6 V/m norm. Bovendien worden de metingen verricht op 4 m boven de grond buiten een voor het publiek toegankelijke ruimte waar de norm in acht moet worden genomen.
Goed om te weten
Sensormeting en norm zijn twee verschillende grootheden.
De metingen van deze sensoren vertegenwoordigen het elektrische veld van alle radiodiensten (breedbandmeting).
De norm houdt rekening met het feit dat de veronderstelde milieu-effecten van elk van deze diensten niet dezelfde zijn.
Zo is de blootstellingslimiet bij 900 MHz strenger dan bij 2.000 MHz.
Om te beoordelen of de norm wordt overschreden, moet het elektrische veld bij elke frequentie dus worden gewogen aan de hand van het veronderstelde effect op het milieu.
Limieten vastgelegd in de Brusselse ordonnantie van 1 maart 2007
We spreken over een elektrische veld equivalent aan 900 MHz waarbij de equivalentie berekend wordt ten opzichte van de grenswaarden die zijn vastgesteld in de Brusselse ordonnantie van 1 maart 2007.
Deze equivalentieberekening wordt onder meer gebruikt in de simulaties die door Leefmilieu Brussel zijn uitgevoerd.
Om zijn controlemetingen uit te voeren, gebruikt Leefmilieu Brussel nauwkeurigere en duurdere apparatuur dan de sensoren van dit project. Deze apparaten maken het mogelijk om de elektrische velden van elke radiodienst onafhankelijk te meten (smalbandmeting). Zo maken zij het mogelijk om na te gaan of de norm wordt nageleefd.
De sensoren zullen niet in de plaats komen van de simulaties en de metingen waarmee Leefmilieu Brussel nu al a priori en a posteriori kan controleren of de door de ordonnantie vastgestelde norm wordt nageleefd.
Anderzijds maken zij het mogelijk om interessante gegevens te verzamelen om beter te bestuderen hoe de elektromagnetische blootstelling ten gevolge van alle soorten telecommunicatie (van 2G tot 5G) zich in tijd en ruimte ontwikkelt.
Ter herinnering: je kunt de blootstellingsniveaus in je buurtbekijken op het kadaster van zendantennes. Als je nog twijfels hebt, kun je altijd vragen om een meting bij je thuis. Deze meting is gratis.
Om te downloaden
- pdfVerslag van het comité van deskundigen inzake niet-ioniserende straling 2021
- pdfVerslag van het comité van deskundigen inzake niet-ioniserende straling 2019-2020
- pdfVerslag van het comité van deskundigen inzake niet-ioniserende straling 2018-2019
- pdfSamenvatting van het verslag van het comité van deskundigen inzake niet-ioniserende straling (2018-2019)
- pdfVerslag van het expertencomité voor niet-ioniserende straling. 2017 – 2018
- pdfVerslag van het expertencomité voor niet-ioniserende straling - 2015 - 2016
- pdfAntwoord van de gezondheidsexperts van het comité van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest op het vlak van niet-ioniserende stralingen, op de analyse van het burgerlijk platform “ondes.brussels”
- pdfInvloed van mobiele telefoonantennes op Natura 2000-sites in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest(.PDF, 854.53 KB)
Wetgeving
- Ordonnantie van 1 maart 2007 betreffende de bescherming van het leefmilieu tegen de eventuele schadelijke effecten en hinder van niet-ioniserende stralingen
- Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 30 oktober 2009 betreffende bepaalde antennes die elektromagnetische golven uitzenden
- Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 3 april 2014 tot wijziging van bepaalde bepalingen inzake de exploitatie en de controle van antennes die elektromagnetische golven uitzenden
- Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 8 oktober 2009 tot vaststelling van de methode en de omstandigheden voor de meting van het elektromagnetische veld dat door bepaalde zendmasten uitgezonden wordt
- Ministerieel besluit van 30 juni 2010 betreffende de validering van een simulatietool voor de berekening van het elektrisch veld van een antenne die elektromagnetische golven uitzendt
- Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 19/03/2015 tot regeling van de samenstelling en de werking van het Comité van experten op het vlak van niet-ioniserende stralingen