Welk voedsel kan ik zelf kweken in de stad?

Er kan heel wat voedsel in de stad geproduceerd worden: kruiden, groenten en fruit, champignons, eieren, honing… De mogelijkheden zijn werkelijk verbazingwekkend! Een potje bieslook op de vensterbank, een stadsboerderij, een bijenkorf op het dak: u kunt het zo gek niet bedenken of het is mogelijk. Ook kippen verschijnen opnieuw in het stadsbeeld en leveren u elke ochtend verse eieren…

De keuze is afhankelijk van de beschikbare ruimte, de tijd die u aan uw productie kunt besteden, uw kennis en uiteraard ook uw voorkeur!

Groenten en fruit

We denken natuurlijk eerst aan kruiden, omdat die weinig ruimte in beslag nemen en snel groeien: salie, munt, basilicum, bieslook, dragon…

Maar ook groenten en fruit zijn perfect te telen, op voorwaarde dat we beginnen met gemakkelijke soorten die niet kunnen mislukken en die weinig gevoelig zijn voor ziekten. Enkele voorbeelden zijn radijs, waterkers, rucola, courgette of prinsessenbonen.

Sommige planten hebben veel zon nodig, zoals kerstomaatjes. Die kunnen bijvoorbeeld op het hekwerk van een terras groeien. Nog een voorbeeld: u kunt aardbeien planten in potten die u in de zon zet, met voldoende ruimte zodat de wortels goed kunnen uitgroeien.

Andere gemakkelijke planten groeien het liefst in de schaduw en halfschaduw zoals kervel, Oost-Indische kers, peterselie, bieslook en munt. Hou er rekening mee dat groenten van bij ons veel beter bestand zijn tegen ziektes!

U kunt ook vrij gemakkelijk kleinfruit (.pdf) zoals frambozen, rode bessen of braambessen telen in potten of bakken.

Hebt u wat meer ruimte? Denk dan bijvoorbeeld aan fruitbomen, en neem dan best de meer robuuste soorten. Die zijn beter bestand tegen ziektes en beter aangepast aan ons klimaat. Denk ook aan de uiteindelijke boomhoogte en de bodemkwaliteit.

En vergeet ook niet om uw groenten en fruit goed te wassen voor gebruik.

Stadskippen

Als u zelf kippen houdt, dan hoeft u niet bezorgd te zijn over de herkomst van uw eieren. Maar wist u ook dat kippen formidabele recyclagefabriekjes zijn, die verlekkerd zijn op schillen, broodrestjes, enz.? En in ruil leveren zij kwaliteitsvolle, natuurlijke meststoffen! Bovendien houden ze uw moestuin slak- en bladluisvrij… maar opgelet, beperk hun uitloop toch ietwat of ze eten uw hele moestuin op!

Voordat u beslist om kippen te houden, thuis of samen met buren, moet u even stilstaan bij de volgende vragen: kunt u werkelijk voorzien in de behoeften van uw kippen? Het welzijn van een dier vereist in de eerste plaats een omgeving die aangepast is aan de behoeften van het dier. Een kip heeft ruimte, aangepaste voeding, zorg en aanwezigheid nodig. Denk ook aan de levensverwachting van een kip; sommige robuuste rassen kunnen tot 12 jaar oud worden.

U moet ook de wetgeving naleven. Het is bijvoorbeeld verboden om hanen te houden in enkele Brusselse gemeenten.  Vanaf 30 kippen moet een milieuvergunning van klasse 2 worden aangevraagd bij de gemeente.

De vergunning wordt aangevraagd bij de gemeente indien u een private aanvrager bent, of bij Leefmilieu Brussel indien u een publieke aanvrager bent. 

Meer informatie over het houden van stadskippen vindt u in de technische gids van de gemeente Etterbeek.

Gemeenschappelijke kippenrennen ziet men tegenwoordig steeds vaker. Enkele voorbeelden zijn de duurzame wijk Logis-Floréal, BLED en Solidharen. Men verdeelt ook de zorg voor de kippen en de kipsitting tijdens de vakanties!

Meer informatie over vogelgriep 

Bijenteelt

Met zo'n 500 geregistreerde bijenkorven is de honingproductie in Brussel goed vertegenwoordigd. U kunt een bijenkorf in uw tuin of op uw dak plaatsen, of een gemeenschappelijke bijenstal in uw buurt oprichten of eraan deelnemen. Maar opgelet: er zijn enkele voorwaarden aan verbonden!

Het evenwicht niet verstoren

Voordat u een bijenkorf installeert, moet u nagaan of er voldoende voedsel ter beschikking is, of er andere bijenkorven in de buurt zijn en of er wilde bestuivende insecten aanwezig zijn. Er moeten voldoende drachtplanten voor alle soorten in de buurt zijn. Om het natuurlijke evenwicht niet te verstoren, moeten ook de juiste plantensoorten in de omgeving aanwezig zijn.

De imker moet per slot van rekening alle wilde bestuivende insecten respecteren, omdat zij allemaal bijdragen aan de productie van groenten en fruit. België telt meer dan 360 soorten wilde bijen, waarvan de helft wordt beschouwd als "met uitsterven bedreigd". De diversiteit van de bestuivende insecten blijft een cruciale factor in de weerbaarheid van onze voedselsystemen.

Opleidingen

Bijenteelt vergt veel kennis. Verschillende verenigingen geven opleidingen, zoals de Vlaamse Imkersbond van Brussel en omstreken en Apis Bruocsella (opleidingen enkel in het Frans).

Reglementering

Er bestaat een specifieke wetgeving voor bijenteelt in Brussel. Die is bedoeld om zowel de bijen als de inwoners te beschermen. Er moet een afstand van 20 m tussen de bijenkorf en een woning of de openbare weg worden nageleefd. Die afstand wordt verminderd tot 10 meter, wanneer er tussen de bijenkorven en de woning of de openbare weg een volledig dichte beschutting van minstens 2 meter hoog is voorzien.

Bovendien moet er een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning bij het gemeentebestuur worden aangevraagd vanaf meer dan drie bijenkorven. Indien u een overkapping wilt bouwen, moet u ook uw gemeentebestuur raadplegen om de voorwaarden te kennen waarvoor een stedenbouwkundige vergunning vereist is.

Paddenstoelen, insecten, vissen…

Sommige teelten vereisen iets meer technische vaardigheden, maar zijn daarom nog niet onmogelijk. Neem de paddenstoelenteelt, bijvoorbeeld.

Eetbare paddenstoelen

Er bestaan leveranciers in Brussel die 'kant-en-klare' toolkits aanbieden. Zij maken hierbij gebruik van koffiedik of bostel (ingetrokken mout). Het kan ook in de tuin, op boomstronken, stro of heuveltjes. Zorgboerderij Nos Pilifs kweekt bijvoorbeeld oesterzwammen in de open lucht.

Aquaponicse

Aquaponicse is een methode om visteelt te combineren met groenteteelt. Deze combinatie werkt dankzij de symbiose tussen de vissen, de planten en de natuurlijk aanwezige bacteriën: de uitwerpselen van de vissen worden omgezet in voedingsstoffen die de planten kunnen opnemen. De planten zuiveren op hun beurt het water.

De website van het Brusselse project Aquaponiris geeft meer informatie over dit productiesysteem. Aquaponiris geeft ook opleidingen.

Ook andere Brusselse actoren lanceren zich : Aquaponie bxl, Vert d'iris, ...

En insecten?

Het kweken van eetbare insecten is nog niet erg ingeburgerd maar biedt zeker kansen voor de toekomst. Ontdek de sprinkhanenkweek van Little Food in Brussel.

In de stad in volle grond telen : infofiches

• Zadenkit 2020 : informaties en advies (.pdf)
• Mijn tuin in permacultuur (.pdf)
• Mijn moestuin in de tuin (.pdf)
• Gemakkelijke groenten (.pdf)
• Uw eerste moestuin aanleggen (.pdf)
• Bodemanalyse en bodemzorg (.pdf)
• Vruchtwisseling (.pdf)
• Teelttechnieken (.pdf)
• Irrigatie - technieken om water te besparen (.pdf)
• Schaduwtuin (.pdf)
• Bewaring van de oogst (.pdf)
• Organisatie van de moestuin (.pdf)
• De bodem (.pdf)
• Groenbemesters (.pdf)
• Begin van het moestuinseizoen (.pdf)
• Zelf zaden oogsten en produceren (.pdf)

Telen in bakken of potten : infofiches

• Good Food Zadenpakket 2020 : informaties en advies (.pdf)
• Alternatieven voor moestuinen in volle grond (.pdf)
• Mijn moestuin met of zonder tuin (.pdf)
• Mijn balkon moestuin (.pdf)
• Mijn moestuin in de keuken (.pdf)
• Potten voor bloemen en groenten (.pdf)
• Tuinieren in potten: grondverbetering (.pdf)
• Tuinieren in potten: teelttechnieken (.pdf)
• Tuinieren in potten: meerjarige kruiden (.pdf)
• Tuinieren in potten: wisselteelt (.pdf)
• Irrigatie - technieken om water te besparen (.pdf)

Zelf een bak of kippenhok bouwen : infofiches

• Hoe een moestuin in een vierkantemeterbak maken (.pdf)
• Hoe een moestuin in potten van geotextiel maken (.pdf)
• Wormcompostern (.pdf)

Natuurlijk telen: infofiches

• Mijn natuurlijke moestuin zonder pesticiden (.pdf)
• Een schuilplaats bouwen voor nuttige organismen (.pdf)
• Bijen in mijn tuin (.pdf)
• Hoe naaktslakken bestrijden in uw moestuin? (.pdf)
• Behandeling van plagen en ziekten (.pdf)
• Milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen tegen ziektes en plagen (.pdf)

Andere productiemethodes: infofiches

• Mijn kippen in de stad (.pdf)
• Mijn paddenstoelenkweek (.pdf)
• Bloemen in mijn bord (.pdf)
• Bijen in mijn tuin (.pdf)
• Een "eetbare" gevel: De druivelaar (.pdf)