De beukenkathedraal

De huidige samenstelling loofboomsoorten van het Zoniënwoud dateert nog uit de Oostenrijkse periode (1714-1795). Men plantte er beuken op grote terreinen die na hun ontginning kaal werden gelaten, met als voornaamste bedoeling om er hout van hoge kwaliteit te produceren. Stukje bij beetje gaven ze vorm aan de majestueuze beukenkathedraal die we vandaag kennen, en waar nog steeds oorspronkelijke bomen van meer dan 200 jaar oud staan.
De hoge beuken beslaan nu bijna 65% van het grondgebied van het woud. Ze bepaalden zijn landschap en bezorgden het in 1959 een plaats op de lijst met Monumenten en Landschappen.

Een moeilijke erfenis

Het onderhoud van het Zoniënwoud moet tegelijk de groei van jonge bomen (en dus het kappen van de oudste) en het behoud van een groot aantal oude en omvangrijke bomen garanderen. Het Brusselse deel van het woud, dat voornamelijk bestaat uit beuken (stevige en flexibele bomen met een gladde schors en wit hout die bijna 40 m hoog kunnen worden), is immers heel oud en dus kwetsbaar. Denk maar aan de gewelddadige stormen van 1990, die vele bomen omver bliezen, velden of vernielden.
Het woud vertoont trouwens de nadelen van de monocultuur: een eentonig landschap, een uitgedunde biodiversiteit, een verarmde biologische activiteit in de bodem en een toegenomen risico op ziektes.

Het Zoniënwoud moet dus dringend worden verjongd en gediversifieerd.

Kortom, een uitdaging van formaat voor de beheerders van het woud, die – in deze context – vijf doelstellingen moeten aanpakken en harmoniseren: de oude beukenpopulaties hernieuwen maar het landschap behouden, de biodiversiteit beschermen en bevorderen zonder de toegang te verbieden aan het publiek, en tot slot de houteconomie blijven voeden door de toevoer van producten met een label van “duurzaam beheer”.

Het Beheerplan

Elke boom is een levend wezen waarvan het bestaan wordt bepaald door het klimaat, de kwaliteit van de bodem en de criteria die kaderen in de doelstellingen van het woud.
Het Beheersplan van het Zoniënwoud wil de beukenkathedraal behouden op 50% van het massief, en de overige 50% diversifiëren met:

• andere loofboomsoorten: eiken, berken, essen, esdoorns, fruitbomen, … (30%);
• naaldbomen: grove dennen, zwarte dennen, lorkenbomen, … (10%);
• open zones: open plekken, dreven, vijvers, ... (10%).

Om de impact op het boslandschap te beperken, zal het oude beukenbos worden gerenoveerd aan een tempo van 15 ha per jaar: 9 ha blijft beukenbos en 6 ha wordt aangeplant met andere boomsoorten. Over de periode van 24 jaar die het beheersplan beslaat, zal in totaal 350 ha worden herplant.

Leefmilieu Brussel beheert het Zoniënwoud met het grootste respect voor het woud en zijn regeneratie . Ons instituut kreeg het FSC-label. Dit betekent dat een extern en onafhankelijk orgaan garandeert dat het Zoniënwoud op een duurzame manier wordt beheerd.