Akoestisch comfort van gebouwen

Geluidscomfort is vaak een verwaarloosd element in binnenruimten. Nochtans is dit belangrijk voor het psychologisch evenwicht en de arbeidsproductiviteit van de bewoners. Een goed geluidscomfort heeft een positief effect op de dagelijkse levenskwaliteit en op de onderlinge relaties tussen de gebruikers van een gebouw.

Omgekeerd heeft een slecht geluidscomfort negatieve gevolgen voor de gezondheid: nervositeit, stress, slechte slaap, vermoeidheid.

Om het comfort van een gebouw te verbeteren, kan men op twee manieren te werk gaan:

• men kan voorkomen dat de buitengeluiden doordringen naar binnen (door isolatie van de muren, vloeren, plafonds…);
• men kan voorkomen dat de geluiden afkomstig uit de binnenruimte weergalmen in lege ruimten – trappenhal, ... (door akoestische correctie van de weerkaatsende oppervlakken, door absorberend materiaal aan te brengen).

Meer informatie over isolatietechnieken, premies et goede praktijk, kijk maar naar volgende pagina’s: 

• Geluidscomfort van woningen
• Geluidsisolatietechnieken
• Premies voor geluidsisolatie
• Code van Goede Praktijk

Om u te laten bijstaan bij het ontwerpen van uw duurzame bouw- of renovatieprojecten kunt u een beroep doen op de GIDS DUURZAME GEBOUWEN.  

De fiche « Het akoestische comfort verzekeren » beschrijft in detail de technische en constructievoorzieningen waarmee het akoestisch comfort in gebouwen kan worden geoptimaliseerd.

Of u er nu mee start of al ervaring heeft, u zal in de Gids alle informatie vinden met de technische details die u zoekt !

Enkele basisbegrippen van geluidsisolatie en enkele praktische tips om kwaliteitsvol werk te garanderen:

Bron : Confederatrie Bouw

Geluidscomfort van woningen

Om uw woning te isoleren tegen geluid, moet worden nagegaan welke structuur het geluid doorgeeft of door welke openingen (zelfs kleine barsten) het geluid kan binnendringen: want waar lucht doorgaat, gaat ook geluid door.

Of het nu gaat om een akoestische correctie van een vertrek of een geluidsisolatie tegen een buitengeluid, belangrijk is een goede diagnose te stellen van de oorzaak van het ongemak en samen met specialisten naar oplossingen te zoeken. Al uw werk kan immers een maat voor niets zijn als er nog een 'zwakke plek' blijft bestaan. Om dat te vermijden roept u best de hulp in van een specialist in akoestiek.

De Belgische norm

Momenteel bestaan er geen wettelijke verplichtingen inzake de akoestische prestaties van een gebouw dat bestemd is om er woningen in te richten.

De Belgische norm NBN S01-400-1 'Akoestische criteria voor woongebouwen' bepaalt niettemin de eisen en criteria voor isolatie tegen lucht- en contactgeluiden, voor de isolatie van de gevels, voor het geluidsniveau van technische installaties en voor de nagalm in gebouwen. Deze norm is niet dwingend: het is een verwijzing naar goede praktijken voor de bouwer die wil voldoen aan akoestische eigenschappen.  De norm kan nochtans dwingend worden indien er in het bestek naar wordt verwezen.

De Code van Goede Praktijk

Om meer te weten over de geluidsisolatiewerken in woningen, raadpleeg de Code van Goede Praktijk : Technisch  referentiekader inzake geluidsisolatie voor de premie voor de renovatie van het woonmilieu.

Technische hulp van Homegrade

Uw woning isoleren om zich te beschermen tegen buitengeluiden of om minder lawaai naar buiten te laten ontsnappen? Beide maatregelen zijn belangrijk en dragen bij tot een aangenamere leefomgeving.

In beide gevallen biedt Homegrade tal van gratis nuttige tips.

Geluidsisolatietechnieken

De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) adviseert de volgende richtwaarden inzake het geluidscomfort in gebouwen:

• LAeq = 35 dB(A) in woningen, klaslokalen en peutertuinen.
• LAeq = 30 dB(A) in slaapkamers, rustkamers van kindertuinen en in de zalen en kamers van ziekenhuizen.

Binnen een gebouw kan de geluidsoverdracht tussen woningen of van buiten naar binnen op verschillende manieren worden verminderd. Eenvoudige aanpassingen laten reeds toe het lawaai in de woningen te beperken.

De jacht op lawaai is geopend

Begin met duidelijk vast te stellen welke punten problematisch zijn: ondervindt u hinder van lawaai dat van buiten het gebouw komt (verkeer, een spoorweglijn, een drukke buurt…)? Of wordt het lawaai veroorzaakt in uw eigen gebouw (lift, leidingen, buren…) of misschien zelfs in uw eigen woning (wasmachine, verwarmingsketel…)? De oplossingen zullen zeer verschillend zijn naargelang het geval.

Grijp vanaf het ontwerp van het plan in

De organisatie en oriëntatie van de vertrekken in een gebouw kunnen het geluidscomfort van de bewoners aanzienlijk verbeteren. Zo is het verstandig de zogenaamde 'leefvertrekken' (eetkamer, keuken enz.) of dienstvertrekken (badkamer) aan de kant van de lawaaierige gevel te plaatsen en de rustige gevel voor te behouden voor de rust- of werkvertrekken. In dezelfde redenering worden vertrekken met lawaaierige installaties (verwarmingsketel, airco enz.) van de woonvertrekken gescheiden door overgangszones (trap, gang enz.). Wanneer deze op het dak worden geïnstalleerd, dient men erop te letten deze lawaaierige installaties naar niet-bewoonde zones te richten of ze achter gesloten wanden te plaatsen.

Grijp op de materiaalkeuze in

Hoe meer massa-effect en veereffect een materiaal bezit, hoe groter zijn geluidsisolerend effect is.
Het massa-effect vloeit voort uit de dichtheid en de dikte van het materiaal. Met andere woorden, bij gelijke dikte zal een betonnen wand beter isoleren dan een gipswand.
Het veereffect dempt de trillingen: het kan worden toegepast door verschillende soorten materialen (baksteen, gyproc, steenwol...) te combineren in dubbele wanden.

Vervang ramen of de voordeur

Daar waar lucht doorheen kan, komt ook lawaai binnen! Geluiden dringen makkelijk binnen door allerhande openingen: een brievenbus, een beschadigde voeg in een muur, een slecht onderhouden verluchtingsrooster… Maar vensters zijn de belangrijkste toegangspunten voor lawaai van buitenaf. Ondervindt u hinder van het verkeer? Investeer dan in dubbel glas met versterkte geluidsisolatie. Vaak volstaat asymmetrisch dubbel glas. Woont u dichtbij een snelweg of een luchthaven? Kies dan voor hoogperformant dubbel glas van het type “akoestisch gelaagd glas”, of verdubbel het bestaande venster..

Kies in ieder geval voor houten ramen, omwille van hun uitstekende akoestische en thermische eigenschappen. Ook de voordeur vervangen of isoleren kan een goede oplossing zijn, vooral als uw woning uitgeeft op een overloop of een trap.

Isoleer het dak

Akoestische dakisolatie zorgt niet alleen voor minder lawaai, maar doet ook het energieverbruik afnemen. Hoe zwaarder en dikker de gekozen isolatie, hoe beter het geluidsisolerend vermogen. Er bestaan tegenwoordig verschillende ecologische materialen met uitstekende akoestische en thermische eigenschappen, zoals cellulose, hennep, vlas of zaagsel. Steek uw licht op bij een gespecialiseerd leverancier!

Creëer bufferzones

De gevel van een gebouw kan worden opgebouwd uit verschillende uitspringende elementen die als sas fungeren, als filter tegen het lawaai (balkons, loggia's enz.).

Verbeter de geluidsisolatie van de gevel

Dit resulteert in een vermindering van het omgevingsgeluid in de woning. Hierdoor kan echter het geluid van de buren, dat voordien niet hoorbaar was, storend worden. Om de geluidsoverdracht van de ene woning naar de andere te dempen, kan eveneens iets gedaan worden aan de geluidsisolatie van de gemeenschappelijke muren en aan de vloerbedekking.

Verstevig de binnenmuren

Pianolessen, een huilende baby, de wasmachine van de buren… U kunt zich tegen deze interne luchtgeluiden beschermen door uw binnenmuren beter te isoleren: een eenvoudige wand, eventueel aangevuld met isolatieplaten, kan het probleem al verhelpen. Gebruik in elk geval zware materialen, die beter isoleren tegen lawaai, en verzorg de afwerking voor een perfecte luchtdichtheid.

Opgelet: nieuwe wanden en voorzetwanden moeten altijd los staan van de bestaande wanden, om “geluidsbruggen” te vermijden waarlangs lawaai zich kan voortplanten.

Vergeet de vloer niet

In sommige gevallen is niet zozeer het geluidsvolume dan wel het contactgeluid hinderlijk. Schoenhakken op een houten vloer, vallend speelgoed, meubels die worden verschoven… Om deze geluiden te verzachten moet de intensiteit van de schokken worden verminderd en moeten bepaalde onderdelen van elkaar worden gescheiden. Een tapijt of linoleum op een onderlaag van kurk of rubber kan een oplossing bieden. Bij zware renovatiewerken kunt u best een isolatielaag voorzien. Kurk, hennep en houtschuim dempen contactgeluiden zeer goed.

Opgelet: als u de vloer verhoogt, zijn vaak ook aanpassingswerken aan deuren, de keuken, radiatoren… vereist.

Neem de plafonds onder handen

Isolatie van het plafond kan ook een interessante oplossing zijn: breng isolatiewol op basis van plantaardige of dierlijke vezels aan tussen de vloer van de bovenverdieping en de gipsplaten van de afwerking, bijvoorbeeld, of hang een vrijdragend plafond op van enkele centimeters dik. Let wel: deze oplossing is minder doeltreffend dan vloerisolatie en leidt tot hoogteverlies in de kamer. Maar uw geluidscomfort gaat erop vooruit zonder dat u uw bovenburen hierover moet aanspreken!

Vraag advies!

Vraag het advies van vaklui: zij zullen u helpen om de beste keuze te maken voor een optimaal geluidscomfort met ecologische materialen. Het Infopunt Geluidsisolatie van Homegrade helpt u om de geluidsbronnen te identificeren, en geeft advies op maat. In sommige gevallen kunt u ook gewestelijke premies aanvragen om de geluidsisolatie van uw woning te verbeteren.

Om meer te weten over de geluidsisolatiewerken in woningen, raadpleeg :

• de Code van Goede Praktijk of technisch referentiekader inzake geluidsisolatie voor de premie voor de renovatie van het woonmilieu
• het dossier: “Het akoestisch comfort verzekeren” van de gids voor duurzame gebouwen. Dit dossier beschrijft in detail de technische en constructievoorzieningen waarmee het akoestisch comfort in gebouwen kan worden geoptimaliseerd.

Code van goede geluidspraktijken

De "Code van goede geluidspraktijken" is een praktisch en volledig document dat een beschrijving geeft van de technieken voor akoestische isolatie voor de meest voorkomende gebouwtypes in het Brussels Gewest.

Dit document maakt het mogelijk aannemers maar ook particulieren te begeleiden bij geluidsisolatiewerken.

De "Code van goede geluidspraktijken" bestaat uit 23 technische fiches die in verschillende hoofdstukken zijn ondergebracht.

Het eerste hoofdstuk, "Materialen", handelt over de soorten van geluid en over alle soorten van materialen die in een akoestisch systeem worden aangewend.

De drie volgende hoofdstukken gaan dieper in op verschillende technieken voor akoestische isolatie via constructie-elementen: vloeren tussen woningen, muren tussen woningen en gevelelementen.

Het vierde hoofdstuk, "andere werken", geeft meer informatie over bepaalde werken die door de premie voor de renovatie van het woonmilieu gesubsidieerd worden en aan geen enkele eis op akoestisch gebied zijn onderworpen, maar die tot geluidshinder zouden kunnen leiden.

Voor elke soort ingreep, geeft men:

• de lijst van de uit te voeren werkzaamheden;
• de eisen voor deze werken;
• de na te leven minimumcriteria opdat deze werken recht zouden geven op de renovatiepremie;
• aanvullende adviezen voor de bouwheer.

Goed om weten 

Om in het raam van de renovatiepremie subsidies te verkrijgen voor werkzaamheden voor de akoestische isolatie van een woning, moeten de vereisten zoals vermeld in de "Code van goede geluidspraktijken" of het technisch referentiekader inzake geluidsisolatie voor de premie voor de renovatie van het woonmilieu in acht worden genomen.