Vogelgriep: gezondheidsvoorschriften

Wat is vogelgriep?

Vogelgriep of ‘aviaire influenza’ is een virale ziekte die zowel voorkomt bij gedomesticeerde als bij wilde vogels. Er zijn veel verschillende vogelgriep virusstammen die sterk kunnen verschillen in hun virulentie bij pluimvee, waarbij er gesproken wordt van laag-pathogene stammen, die geen of slechts milde ziektesymptomen veroorzaken, en hoog-pathogene stammen, die ernstige ziektesymptomen kunnen veroorzaken. Vooral deze laatste hoog-pathogene stammen (meestal van het subtype H5Nx of H7Nx) kunnen epidemische uitbraken veroorzaken bij vogels met zeer veel sterfte (tot 100% van de dieren) en met een grote economische impact op de pluimveesector. 

Tot begin jaren 2000 werden uitbraken met hoog-pathogene stammen enkel bij gedomesticeerd pluimvee teruggevonden, maar sinds dan zijn deze hoog-pathogene stammen er ook in geslaagd wilde vogels te besmetten en ook onder deze wilde vogelpopulaties grote uitbraken te veroorzaken. Sindsdien zijn er wereldwijd geregeld uitbraken bij zowel gedomesticeerde als wilde vogels, waarbij het vogelgriepvirus zich kan verspreiden via de handel in pluimvee met transport van besmette vogels of vogelproducten, via de lucht en via migratie van wilde vogels. Onder gunstige omstandigheden (zoals bij lage temperaturen en indien omgeven door organisch materiaal) kan het virus tot dagen en weken in de omgeving overleven.

Symptomen van vogelgriep bij de vogels

Hoewel voornamelijk pluimvee en watervogels gevoelig zijn aan de vogelgriep, kunnen ook andere vogels zoals roofvogels symptomen van vogelgriep vertonen. Hierbij veroorzaken voornamelijk de hoog-pathogene stammen ziekte en sterfte, waarbij de meest voorkomende ziektesymptomen zwakte, verminderde eetlust, verminderde eiproductie, ademhalingsproblemen, zenuwstoornissen en verhoogde/abnormale sterfte zijn.
Heeft u zelf kippen in uw tuin dan is het van groot belang om uw kippen af te schermen van wilde vogels bij een vogelgriepepidemie. Op de website van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) kan u steeds de meest recente aanbevelingen en regelgevingen terug vinden met betrekking tot de vogelgriep. 

Vogelgriep en zoogdieren waaronder de mens

Naast vogels kunnen ook zoogdieren, zoals de mens, besmet worden met zowel laag- als hoog-pathogene vogelgriepvirussen. Om besmet te worden is nauw contact met besmette dieren of een besmette omgeving noodzakelijk. Dit is onder meer het geval bij roofdieren die zich voeden met vogels (zoals de vos of marterachtigen) en bij mensen die door hun beroepsactiviteit of hobby’s in direct contact komen met besmette vogels.

Een besmetting kan voorbijgaan zonder enige symptomen, of kan gepaard gaan met griepachtige symptomen tot ernstige ademhalingsproblemen, zenuwstoornissen en sterfte. Waakzaamheid is dus steeds geboden. Ga langs bij je huisarts wanneer je je grieperig voelt. 

Bewaking van vogelgriep bij wilde vogels en roofdieren

Om een idee te hebben welke stammen van het vogelgriepvirus in ons land circuleren wordt de aanwezigheid van vogelgriep op verschillende manieren opgevolgd. 

• Actieve bewaking: waarbij er stalen worden genomen bij levende vogels die geanalyseerd worden op de aanwezigheid van het vogelgriepvirus
• Passieve bewaking: waarbij er specifiek stalen worden genomen wanneer er een abnormale sterfte van vogels of roofdieren plaatsvindt.

Hoewel het Brussels Gewest niet geregistreerd staat als risicozone, omdat het niet op de migratieroutes ligt met grote aantallen trekvogels, wordt er toch een bewaking toegepast. In het Brussels Gewest staan onder meer de parkwachters, tuiniers en boswachters in voor de passieve bewaking, waarbij voornamelijk vogels in de groene ruimten en in de buurt van vijvers goed in de gaten worden gehouden. Daarnaast is er ook voor alerte burgers een rol weggelegd voor dit passieve toezicht.  Wij vragen u om de bevoegde overheid (zie hieronder voor de contactgegevens) te contacteren als u verdachte dode, in het wild levende vogels aantreft.

Aangezien ook roofdieren zoals de vos ziek kunnen worden door het vogelgriepvirus worden ook deze dieren nauwlettend in de gaten gehouden. Ook hier kan u als burger uw steentje bijdragen door verdachte sterfte bij vossen en de aanwezigheid van zieke vossen (met zenuwsymptomen) steeds te melden (zie onderaan deze pagina). Houd hierbij steeds een veilige afstand indien het gaat over vossen met zenuwsymptomen.

Wanneer is een dode of in het wild levende vogel ‘verdacht’ voor vogelgriep?

Wij vragen contact op te nemen met de bevoegde overheid als aan onderstaande voorwaarden is voldaan:

- U vindt op eenzelfde tijdstip en op dezelfde plaats één of meerdere kadavers van vogels van eenzelfde soort of familie.

• voor eenden, ganzen, zwanen, roofvogels, futen, ooievaar, blauwe reiger, grote stern: 1 dier,
• voor meerkoeten: 5 dieren,
• voor meeuwen: 10 dieren.

De volledige lijst kan hier worden geraadpleegd

Raak zelf nooit zieke dieren die verdacht zijn van vogelgriep of kadavers aan!

Hoewel overdracht van het vogelgriepvirus naar de mens slechts zelden voorkomt, is dit niet uit te sluiten en is het belangrijk om het contact met de mogelijk besmette dieren zo veel als mogelijk te beperken. Hierbij mogen mensen met een verminderde immuniteit nooit verdachte dieren manipuleren. 

Met wie neemt u contact op?

‘Verdachte’ dode vogels

Vond u op één plaats op eenzelfde moment vogelkadavers die voldoen aan bovenstaande criterium? Bel dan naar het 'Call Center Influenza' op het gratis nummer 0800 99 777.

Dode vogel

Vond u een of meerdere dode vogels waarvan de soort of aantallen niet voldoen aan bovenstaande criterium in een park, een groene ruimteDe groene ruimtes omvatten particuliere tuinen en domeinen, openbare parken en bossen, groene zones langs spoor- en andere wegen, braakland, recreatiegebieden en begraafplaatsen. of in een tuin? Ook dan is het interessant om uw vondst te melden. Meer informatie kan u vinden via Wat te doen met verzwakte of dode (wilde) dieren?