Telen en kweken in Brussel: lokale landbouw in volle ontwikkeling
5 min. leestijd
In 2022 werd meer dan 470 ton kwaliteitsvoeding geproduceerd door Brusselse boeren. Dit betekende ook 2 keer zoveel groenten en fruit in 4 jaar tijd. Een vraag die zich opdringt gezien deze snelle groei: Wat heeft de toekomst in petto voor de professionele landbouwproductie op lokaal niveau? Volgens Gaëtane Charlier, coördinator van FedeAU, moet stadslandbouw zijn plaats nog vinden om zowel milieuvriendelijk als economisch levensvatbaar te zijn.
Kun je ons kort vertellen over FedeAU?
De Brusselse Federatie van Professionals in de Stadslandbouw vertegenwoordigt alle soorten kleinschalige duurzame landbouw. Stadslandbouw is de landbouwproductie binnen de Brusselse stadsgrenzen.
We vertegenwoordigen de overgrote meerderheid van de Brusselse entiteiten in dit domein, ongeveer 50 leden. Hieronder vallen ook voorstedelijke leden, maar die moeten wel aan de voorwaarden voldoen, d.w.z. duurzaam produceren en een lokaal afzetnetwerk hebben dat verankerd is in de stad. Om erkend te worden als 'stadslandbouw' moet je Brussel rechtstreeks voeden en niet via groothandelaars naar andere markten distribueren.
Aanvankelijk was het ons doel om mensen te vertegenwoordigen die echt onzichtbaar waren. We vertegenwoordigen nu alle vormen van productie in Brussel: stadsboerderijen, teelt geïntegreerd in gebouwen, projecten op daken, enz.
Lees de transcriptietekst
Gaëtane Charlier (aan de rechterkant) coördinator van de beroepsfederatie van stadslandbouw in Brussel (FedeAU). Laura S. Herman (aan de linkerkant).
Je analyse geeft aan dat tegen 2030 zo'n 10 tot 13% van de Brusselse bevolking zou kunnen profiteren van stadslandbouw. Kun je deze cijfers toelichten?
We moeten er eerst op wijzen dat dit percentage niet alleen over voeding gaat, want zo ver zijn we nog niet! Deze cijfers zijn gebaseerd op gegevens van al onze leden en van een klein aantal niet-leden in de Brusselse binnenstad. Dit is belangrijk om te specificeren, omdat we geen rekening hebben gehouden met de buitenwijken. We hebben een voorspelling gemaakt op basis van voornamelijk de bezette oppervlakte en de productie, evenals de doelstellingen van 'Good Food 2' voor 2030. In dit plan worden doelen gesteld met betrekking tot het opzetten van nieuwe productieprojecten en het vrijmaken van hectares die zijn toegewezen aan de landbouw.
Deze 10 tot 13% hebben dus betrekking op alle voordelen van stadslandbouw: de productie, maar ook de sociale aspecten: sociale cohesie, geestelijke gezondheid en werkgelegenheid. We hebben echter de milieu-impact niet gemeten, omdat we niet de vaardigheden hebben om dit soort onderzoek uit te voeren. Maar het heeft een invloed op de hele regio.
Wat is jullie relatie met conventionele landbouw?
Laten we niet vergeten dat Brussel bijna 230 hectare conventionele landbouw heeft, met ± 30 verschillende landbouwbedrijven die gewassen telen in Brussel, maar dan vooral in de buitenwijken.
Natuurlijk heeft deze sector zijn eigen vertegenwoordigende organen. Het is evident dat we de stap nog niet gezet hebben om hen te integreren, omdat hun realiteit heel verschillend is. Maar misschien komt daar verandering in. Het Europese perspectief op het verminderen van het gebruik van pesticiden voor duurzamere voedselsystemen zal leiden tot een herziening van de voedselproductie. Leefmilieu Brussel werkt eraan om deze landbouwbedrijven te helpen bij de overgang.
Is lokale, duurzame landbouw economisch haalbaar?
Stadslandbouw is een jonge sector, die nog in volle ontwikkeling is. Sinds 2018 is de gemiddelde omzet per hectare productie voor vollegrondsteelt met 25% gestegen. Het aantal banen is met bijna 50% gestegen. En dan hebben we het nog niet eens over de banen in de verwerking en distributie.
Maar we weten dat landbouwproductie slecht betaald wordt, met zelfs een risico op onzekerheid. We hebben berekend dat het gemiddelde loon 40% lager ligt dan het minimumloon in Brussel. Duurzaam werk in de landbouw opwaarderen is onze prioriteit.
Brussel Economie en Werkgelegenheid, dat verantwoordelijk is voor professionele landbouwkwesties in het Brussels Gewest, werkt momenteel aan een ordonnantie die een beter kader moet bieden voor de financiering van de sector. Zodra deze is goedgekeurd, zal ze de invoering van bedrijfssteun mogelijk maken. Dit zou de inkomensvoorwaarden verbeteren.
Tot nu toe werd de steun verleend in de vorm van projectoproepen. Dankzij de projectoproep Good Food Stadslandbouw heeft de stadslandbouw zich de afgelopen tien jaar kunnen ontwikkelen. Een proefproject, BoerenBruxselPaysans, heeft mensen op weg geholpen. Het werd geleid door 6 partners en kon rekenen op EFRO-budgetten die beperkt waren in de tijd. Dit hulpsysteem heeft echter zijn beperkingen, omdat het een niet-structureel proces is.
Wat zijn naast voeding de andere voordelen van stadslandbouw?
Stadslandbouw heeft als doel voeding te produceren om voedselsoevereiniteit te bereiken. Let wel, we hebben het niet over voedselautonomie, maar over voedselsoevereiniteit. Met andere woorden, het terugwinnen van de controle over de manier waarop we eten.
Maar er zijn ook alle andere maatschappelijke voordelen. Verschillende studies tonen aan dat stadslandbouw meer dan honderd maatschappelijke functies vervult, afhankelijk van het type project: bewustmaking van duurzame voeding, opvang van mensen met mentale gezondheidsproblemen of verslaving, beroepsvorming van laaggeschoolde arbeiders, educatieve activiteiten, sociale evenementen, enz. In 2022 bereikten de sensibiliseringsactiviteiten op de boerderijen meer dan 34.000 Brusselaars. Het bewijs dat stadslandbouw een aantrekkelijke sector is voor de Brusselaars en dat ze die willen behouden.
Veel van de projecten bevorderen ook de socioprofessionele integratie. In 2022 waren er 150 stagiairs in arbeidsintegratie. En 145 mensen met een handicap werkten in de 'Ferme Nos Pilifs'.
Lees de transcriptietekst
Projecten voor stadslandbouw in Brussel in 2022. Bron: FedeAU-analyse van de impact en het potentieel van stadslandbouw in Brussel. (Enkel in het Frans)
Goed om te weten
Vandaag heeft stadslandbouw in Brussel een impact op 7% van de bevolking per jaar - dat zijn 85.000 mensen - terwijl ze 0,3% van de oppervlakte van het gewest inneemt.