Ik kies voor voorwerpen die een lange levensduur hebben

10 min. leestijd

Slim kiezen verhoogt de levensduur

Volgens Ademe, 2019, is 50 tot ruim 90% van de milieu-impact van een product afkomstig van de productie ervan. Met andere woorden: u vervuilt meer wanneer u een product koopt dan wanneer u het gebruikt. Een goede reden dus om uw producten en toestellen langer te gebruiken!

Hebt u het echt nodig?

We kunnen het niet genoeg herhalen: vooraleer u iets kiest, vraagt u zich maar beter af of u het wel echt nodig hebt. Hebt u al iets gelijkaardigs? Kunt u het niet lenen van iemand uit uw omgeving (buren, vrienden ...)? Of misschien kunt u het huren bij een speciale dienst? Er bestaan steeds meer mogelijkheden om spullen te huren: auto, step, partytent, boormachine, aanhangwagen, fiets, feestkleding ...

Het principe waarbij een object wordt vervangen door de dienst die het object aanlevert, wordt de functionaliteitseconomie genoemd.

Meer info op de pagina 'Ik leen, ontleen, huur, deel'

Hebt u toch een toestel nodig? Hoe kiest u dan een product 'dat lang meegaat'?

  • Vermijd complexe producten
  • Kies voor eenvoudige producten
  • Vermijd geconnecteerde producten
  • Vermijd draadloze producten (maar met ingebouwde batterij)
  • Geef de voorkeur aan veelzijdige producten
  • Controleer of het apparaat standaardaccessoires en -verbruiksartikelen gebruikt
  • Kies een apparaat met een lange garantie
  • Kies een apparaat met support of updates die lang meegaan
  • Vraag na of het product (of merk) betrouwbaar is
  • Beoordeel de stevigheid van een object

Vermijd complexe producten

Het is heel eenvoudig: hoe complexer een object is, hoe groter de kans dat het stuk gaat. Elk product dat sensoren, motoren, bewegende delen of besturingsschermen bevat, kan defect raken door een of meer van die elementen. Een espressomachine is een mooi voorbeeld van een complex product: pomp, motor, sensoren (om op tijd water, koffie enz. aan te vullen), meerdere functies ... stuk voor stuk elementen die kunnen slijten en een defect van de machine kunnen veroorzaken. Een Italiaanse espressokan bevat geen enkel van deze elementen. Buiten de afsluitring is er bij dit product geen risico op defect.

illu_zd_longue_duree_a1_machine_espresso
illu_zd_longue_duree_a2_cafetiere_moka

Een espressomachine en Italiaanse espressokan

Kies voor eenvoudige producten

In dezelfde optiek geeft u beter de voorkeur aan eenvoudige apparaten, zonder batterijen of complexe elektronica, als dat niet echt nodig is. Een mechanische weegschaal heeft geen batterij nodig en zal nooit defect raken omwille van de elektronica. Uiteraard weet je dan niet wat je spiergehalte is en kan je geen gegevens opslaan, maar je krijgt wel je gewicht, vandaag en ook over 30 jaar.

Vermijd geconnecteerde producten

Geconnecteerde objecten (die op afstand bediend kunnen worden met bv. een smartphone) moeten over het algemeen verbonden zijn met de website van de fabrikant waar u een account moet aanmaken of de specifieke applicatie moet downloaden om het product te laten werken. Anders gezegd, als de fabrikant de service stopt, wordt het object afval. U bent dus afhankelijk van de goodwill van de fabrikant of de update van uw telefoon. In 2020 wilde een grote fabrikant van geconnecteerde luidsprekers zijn oude modellen, die nochtans nog prima werkten, buiten werking stellen. Gelukkig moest hij dat besluit ongedaan maken na een storm van protest ( "Sonos is getting rid of the controversial Recycle Mode that needlessly bricked its older devices" op The Verge (en)).

Typische producten zijn activity trackers, bewakingscamera's, alle apparaten zonder knop of bedieningspaneel (alleen bruikbaar met uw telefoon, zoals bv. bluetooth speakers), universele afstandsbedieningen (alleen online configureerbaar), luchtkwaliteitssensoren, geconnecteerde gloeilampen die van kleur veranderen via een speciale app enz.

Vermijd draadloze producten (maar met ingebouwde batterij)

Vermijd ook draadloze producten als ze niet absoluut draagbaar moeten zijn. Draadloos betekent met batterij, d.w.z. een element dat vaak een kortere levensduur heeft dan het product waarin het zich bevindt. 

Hetzelfde geldt voor draadloze hoofdtelefoons, draadloze luidsprekers, draadloze toetsenborden en muizen, draadloze stofzuigers ... allemaal toestellen waarvan de batterij mettertijd moet worden vervangen. Die batterijen zijn nooit standaard of soms gewoon ontoegankelijk.
  

illu_zd_longue_duree_b_enceinte_connectee
Exemple du démontage d’une enceinte connectée pour en changer la batterie. Ce n’est pas impossible, mais ça demande beaucoup de doigté pour ne rien abîmer.
Source : Ifixit.

Voorbeeld van het demonteren van een geconnecteerde luidspreker om de batterij te vervangen. Het is niet onmogelijk, maar je moet echt handig zijn om niets te beschadigen.
Bron: Ifixitopent een nieuw venster.

Als u kiest voor een draagbaar toestel, geef dan de voorkeur aan een toestel met een gemakkelijk vervangbare batterij of, beter nog, met oplaadbare batterijen.

Geef de voorkeur aan veelzijdige producten

Tot slot genieten veelzijdige producten de voorkeur. In plaats van een sapcentrifuge, een mixer, een klopper en een elektrische rasp kan een keukenmachine het allemaal. Meestal niet zo goed als elk gespecialiseerd apparaat (langzamer, minder hoeveelheden ...) maar voor sporadisch gebruik is het voldoende. Als u het tweedehands vindt, is het zelfs nog beter.

illu_zd_longue_duree_c1_robot_multifonction

Een multifunctionele keukenrobot (links) kan een blender, een mixer, een klassieke robot, een sapcentrifuge, een rasp enz. vervangen.

Controleer of het apparaat standaardaccessoires en -verbruiksartikelen gebruikt

Controleer of het object dat u wilt kopen standaardverbruiksartikelen en -accessoires gebruikt. Heeft het apparaat vlot beschikbare batterijen of knoopbatterijen die moeilijker te vinden zijn? Bestaat de batterij van het apparaat voor andere producten van hetzelfde merk of is deze specifiek voor dit model? Als het een computer is, heeft die dan nog steeds normale USB-poorten, een HDMI-aansluiting, een kaartlezer ... Of moet u adapters kopen? Als het een stofzuiger is, is het dan gemakkelijk om compatibele zakken te vinden? Gebruikt een printer cartridges of hervulbare inkttanks?

illu_zd_longue_duree_d_ordinateur_portable
Un ordinateur portable avec deux ports USB et une prise casque. On ne peut pas brancher grand-chose, hormis des accessoires sans fil.
Source : Notebookcheck.net.

Een laptop met twee USB-poorten en een hoofdtelefoonaansluiting. Er is niet veel dat je kunt aansluiten, behalve draadloze accessoires.
Bron: Notebookcheck.net

illu_zd_longue_duree_e_imprimante
Une imprimante qui utilise des flacons d’encre plutôt que des cartouches spécifiques.

Een printer die gebruik maakt van inkttanks in plaats van specifieke cartridges.

Kies een apparaat met een lange garantie

De wettelijke garantie bedraagt 2 jaar. Dat is vrij beperkt, vooral omdat de wet bepaalt dat u zelf moet bewijzen dat het gebrek al bestond wanneer het defect na 6 maanden optreedt. Dat is vrijwel onmogelijk. 

Geef daarom de voorkeur aan apparaten met een lange handelsgarantieHet merk biedt een handelsgarantie, onafhankelijk van de wettelijke garantie. (3, 5, 10 jaar ...). Dat geeft een idee van hoeveel vertrouwen de fabrikant in zijn producten heeft! Controleer wel wat deze garantie dekt: alleen de motor, alle onderdelen, met interventie bij u thuis, of alleen door het artikel te retourneren ...

Kies een apparaat met support of updates die lang meegaan

Controleer ook of de fabrikant in zijn communicatie de beschikbaarheid van reserveonderdelen benadrukt. Of ga een kijkje nemen op zijn website om te zien of er reserveonderdelen beschikbaar zijn. 

Het GIFAM in Frankrijk heeft samengevat hoe lang fabrikanten van grote huishoudtoestellen hun reserveonderdelen beschikbaar houden (.pdf) (FR). Het feit dat de onderdelen gemakkelijk verkrijgbaar zijn, wijst erop dat de fabrikant aandacht heeft voor de herstelbaarheid van zijn producten. Zo bieden sommige merken van fietstassen nog steeds onderdelen aan voor tassen die 20 jaar oud zijn. Of merken die reserveonderdelen voor koffiemachines verkopen die meer dan 10 jaar oud zijn of accessoires voor mixers uit de jaren '70 (voorbeelden uit de praktijk!). 

Logo produit réparable 10 ans © Groupe Seb
Exemple de « label » d’une marque d’électroménager française.
Source : Groupe Seb

Voorbeeld van het 'label' van een Frans merk voor huishoudtoestellen.
Bron: Groupe Seb

illu_zd_longue_duree_g_pieces_detachees_velo
Un exemple de pièces détachées disponibles pour des sacoches vélo sur le site du fabricant, 20 ans après le lancement du modèle.

Voorbeeld van de reserveonderdelen voor fietstassen op de site van de fabrikant, 20 jaar na de lancering van het model.

Meer informatie over herstellingen (bv. winkels voor reserveonderdelen).

U kunt ook kiezen voor labels die criteria over de 'levensduur' in hun specificaties opnemen, zoals criteria rond herstelbaarheid, beschikbaarheid van reserveonderdelen enz. Zo zijn Der Blauer Engel (algemeen), Epeat (IT), TCO (IT) of het Europees Ecolabel (algemeen) allemaal labels die dit aspect omvatten.

Pictogramme Ecolabel européen

Label EPEAT

Label Ange Bleu

Label TCO

Idealiter zou het volstaan om een kwaliteitslabel te volgen waarin de geschatte levensduur van het product als belangrijkste criterium is opgenomen. Initiatieven als dat van Longtime (fr | en) zijn in dat verband lovenswaardig. Dit label bevat 43 criteria waaraan een product moet voldoen om als 'lang houdbaar' te worden beschouwd. Momenteel zijn er echter nog niet veel producten met een dergelijk label. In oktober 2020 werden vier producten in de lijst van producten met dit label opgenomen: een stofzuiger, een radiator en twee metaaldetectoren.

Controleer voor smartphones of het besturingssysteem (iOS voor iPhones, Android voor andere) nog een tijdje wordt geüpdatet om te voorkomen dat de software verouderd raakt. Geef voor Android de voorkeur aan Android 9, 10 of zelfs 11: die zullen nog een paar jaar worden bijgewerkt. Een smartphone die niet up-to-date is, blijft werken maar is vatbaarder voor veiligheidslacunes, wat meestal einde verhaal betekent. Het is ook niet raadzaam om een smartphone te gebruiken waarvan de ondersteuning gestopt is.

Vraag na of het product (of merk) betrouwbaar is

Als een product geen label heeft, is het aan u om te achterhalen of het apparaat of object dat u zoekt van 'goede kwaliteit' is.

De eenvoudigste manier is om gespecialiseerde sites te zoeken waar u betrouwbare en objectieve tests kunt vinden. Bijvoorbeeld:

Bij gebrek aan tests kunt u een kijkje nemen op online verkoopsites en er op zoek gaan naar (vooral de negatieve) commentaren. Dit geeft u een idee van de kwaliteit van wat u wilt kopen. Veel klanten nemen vaak de moeite om hun mening te veranderen als het apparaat bijvoorbeeld te vroeg defect is. Opgelet, er is geen garantie dat de geposte meningen objectief zijn. U vindt er van alles een beetje maar het geeft soms wel een goed beeld van de algemene kwaliteit van een product.

U kunt zich ook baseren op betrouwbaarheidsonderzoeken per merk. Bijvoorbeeld bij HOP (Halte à l'Obsolescence Programmée) of op www.produitsdurables.fr. Test-Aankoop heeft ook een project om te snel versleten apparaten te melden: 'Te rap kapot' (fr | nl).

Tot slot vindt u op het internet tal van soorten tests van objecten. Een snelle zoekopdracht met trefwoorden als 'test', 'mening' of 'review' levert vaak veel resultaten op van wisselende kwaliteit.

Beoordeel de stevigheid van een object

Als er tot slot geen label, geen test of geen mening van de consument beschikbaar is, moet u zelf de kwaliteit van een object inschatten. Hier bestaat geen pasklare methode voor, dus vertrouw op uw gevoel!

Voor elektrische en elektronische toestellen

Voor een complex apparaat dat defect zou kunnen raken, controleert u of het demonteerbaar is. Kijk of de schroeven bereikbaar zijn. Als het gelijmd of gelast is, betekent dit dat het moeilijk of zelfs onmogelijk hersteld kan worden. Zo is het voor een gsm beter als de batterij toegankelijk en vervangbaar is zonder alles te moeten losmaken of demonteren. Op een website als ifixit.com vindt u ook een score voor herstelbaarheid en tutorials over hoe u tal van apparaten kunt demonteren.

illu_zd_longue_duree_i_reparabilite_telephone

Ga na of het object stevig aanvoelt, of het niet buigt als u het in de hand houdt. Als er scharnieren zijn, controleer dan of er geen speling is en of ze niet buigen bij intens gebruik.   Als er naden zijn, trek ze dan aan om te zien of ze al meegeven of niet bewegen. De kwaliteit van de ritssluiting is ook een belangrijk punt. Als het lipje gemakkelijk buigt of als het treklipje moeilijk te verschuiven is, let dan op! 

Moet u een toestel altijd lang bijhouden?

Meestal wel, ja. Dit geldt vooral voor apparaten die weinig verbruiken bij het dagelijkse gebruik maar veel tijdens de productie.

Bij bepaalde apparaten die veel energie verbruiken, zoals koelkasten of diepvriezers, is het soms interessant om een model dat meer dan 10 jaar oud is en klasse B of C heeft, te vervangen door een A+++. Dit is het doel van deze Ademe-studie (.pdf) (fr) die de milieu-impact meet van de herstelling/het hergebruikHergebruik is het behouden van een object om het te hergebruiken zoals het is, eventueel na een voorbereidingsfase voor hergebruik. Voorbeeld: bakstenen worden ontmanteld en hergebruikt voor een nieuwe muur, na te zijn schoongemaakt en gecontroleerd.. Bijvoorbeeld: is het beter om een tweedehandsBeginsel volgens welk goederen in goede staat en waarvan de eerste eigenaar zich wenst te ontdoen, worden gegeven, verkocht, gekregen, aangekocht of geruild zodat ze geen afval worden. koelkast van 5 of 10 jaar oud of een nieuwe te kopen? Uw gasketel herstellen of vervangen door een condensatieketel? Een fiets repareren met nieuwe onderdelen of een nieuwe kopen? Uw kapotte smartphone repareren of een nieuwe kopen? Enz.

U kunt het ook zelf proberen in te schatten, want hier bestaan berekeningsmethodes voor (FR).

De Fairphone, een duurzame ufo in de wereld van de smartphones

De levensduur van een smartphone wordt vaak geraamd op 2 jaar. Momenteel zou dit 3 jaar bedragen in de VS. Toch kan een telefoon, als je er zorg voor draagt, een stuk langer meegaan. Het bedrijf Fairphone wil zijn Fairphone 2, uitgebracht in 2015, nog updaten in 2020 met een Android-versie die nog beveiligingsupdates zal krijgen tot 2023. Dat komt dus neer op een mogelijke levensduur van 8 jaar. Het grote voordeel is dat de telefoon makkelijk zelf te herstellen is.

De situatie in Brussel (wetgeving, acties van het Gewest, lopende projecten, adressen)

Nog een stapje verder?

Cijfer

In België worden 147 miljoen elektrische en elektronische toestellen verkocht per jaar! (bron: Leefmilieu Brussel).

Nuttige links