Ik herstel en onderhoud mijn voorwerpen

Een toestel te vaak vervangen, leidt tot overmatig verbruik van onze natuurlijke rijkdommen. Voor de meeste elektronische toestellen is het namelijk de productie die de grootste impact heeft. Dat geldt vooral voor apparaten die weinig verbruiken tijdens hun gebruik (computers, schermen, tablets, smartphones, ...). U kunt ze dan ook beter herstellen om hun levensduur te verlengen! Het is dus belangrijk rekening te houden met de volledige levenscyclus van een toestel en het lang genoeg te laten meegaan om de grijze energie (energie en hulpbronnen die nodig zijn voor de productie) te kunnen afschrijven. Door een toestel langer te blijven gebruiken, vermijdt u dat een nieuw exemplaar moet worden gemaakt en produceert u minder afval.

Volgens een recente studie (in het Frans) zou het herstellen van uw smartphones en andere elektronische toestellen de EU evenveel koolstofemissies uitsparen als elk jaar 2 miljoen auto's van de weg te halen!

De overgrote meerderheid van de elektrische en elektronische producten (die net de grootste impact hebben tijdens de productie) worden hoofdzakelijk buiten Europa geproduceerd tegen zeer lage prijzen en in vaak problematische omstandigheden. Onderhoud, herstelling en hergebruikHergebruik is het behouden van een object om het te hergebruiken zoals het is, eventueel na een voorbereidingsfase voor hergebruik. Voorbeeld: bakstenen worden ontmanteld en hergebruikt voor een nieuwe muur, na te zijn schoongemaakt en gecontroleerd. daarentegen gebeuren plaatselijk, wat een duurzamer economisch weefsel oplevert. Een andere mogelijkheid bestaat erin toestellen te kiezen die in Europa gemaakt zijn en zo bij te dragen aan een verplaatsing van de economische activiteit. Door hergebruik kunnen bovendien kwaliteitstoestellen tegen een betaalbare prijs op de markt gebracht worden, onder meer onder het label Electro’REV van de sociale economie, dat wordt toegekend aan toestellen die tegen maximaal een derde van de nieuwprijs worden verkocht met één jaar garantie.

• Infografie "En in Brussel?" (.pdf)

U kunt voorkomen dat u met defecte spullen blijft zitten door te kiezen voor stevige, gecertificeerde producten met een lange garantieperiode … voorts zal de nuttige levensduur ook afhankelijk zijn van de manier waarop u uw toestellen gebruikt.

Wie heeft er nooit een defect toestel in handen gehad dat niet hersteld kon worden? Misschien bent u wel het slachtoffer van geplande veroudering? Dat is een "geheel van technieken waarmee een onderneming die een product op de markt brengt, opzettelijk de levensduur van dat product verkort zodat het sneller moet worden vervangen." Die veroudering kan van technische (batterij kan niet vervangen worden, kwetsbare slijtageonderdelen, niet-ecologisch ontwerp van machines, software-update, ...), organisatorische (geen wisselstukken beschikbaar, geen toegang tot de gebruiksaanwijzing), esthetische (innovatiewedloop, miniaturisering, ...) of ecologische (verantwoording van een nieuwe aankoop met energie- of milieuargumenten, milieupremie, ...) aard zijn of op businessmodellen gebaseerd zijn (de herstelling kost meer dan de aanschaf van een nieuw toestel zoals gsm's, printers).

Bepaalde landen proberen wetten te maken om de praktijk van de geplande veroudering aan banden te leggen. Er is trouwens een richtlijn 1999/44/EG betreffende de garantie op consumptiegoederen. Zo zijn inktpatronen met geheugen verboden door de Europese Unie en is geplande veroudering in Frankrijk een misdrijf geworden dankzij een wet die in 2015 werd gestemd. In België hebben diverse parlementaire fracties wetsvoorstellen ingediend om geplande veroudering te bestrijden.

Er zijn sites die het verschijnsel van nabij volgen, zoals de Franse vereniging HOP – Halte à l’Obsolescence Programmée (in het Frans), die aan bewustmaking doet, geplande veroudering aan de kaak stelt en meer bepaald pleidooien aanbiedt.

Hebt u een apparaat gekocht dat te snel onbruikbaar werd? U kunt dit melden op de website www.terapkapot.be van Test Aankoop, dat met deze informatie gerichte tests zal uitvoeren en de druk op de fabrikanten zal verhogen om duurzamere toestellen te produceren ...

Een goed onderhoud van uw materiaal is een eerste stap in een lang leven: ontkalken, ontdooien, filters spoelen, ... Met een beetje zorg elke dag gaat alles veel langer mee!
En het spreekt voor zich dat de toestellen correct gebruikt moeten worden zoals beschreven in de gebruiksaanwijzing. Wist u bijvoorbeeld dat 40% van de defecten van iPhones te wijten is aan verkeerd gebruik?

• Onderhoud van uw koffiemachine
• Onderhoud van uw stoomcentrale
• Tips voor zero waste onderhoud
• Veel voorkomende textielherstellingen

In plaats van defecte voorwerpen weg te gooien, kunt u proberen ze te herstellen. Met een beetje knutseltalent zal dat waarschijnlijk ook lukken. Bovenop het plezier en de fierheid voor iets wat u zelf gedaan hebt, wordt u weer een stukje handiger en bespaart u de kosten van een vakman.

Gebruik de bestaande handleidingen! Een laptop demonteren kan aanvankelijk ingewikkeld lijken, maar met een stapsgewijze geïllustreerde gids of een instructievideo wordt het al veel gemakkelijker. Met die hulpmiddelen hoeft u niet aan nattevingerwerk te doen wanneer een kwetsbaar of moeilijk te demonteren toestel het laat afweten; De vzw Repair Together publiceert op zijn website een lijst van trainingshandleidingen (in het Frans) over herstellingen en onderhoud, websites met onlinehandleidingen, schema's, plannen en onderdelen en sites over 3D-printen.

Repair Together is de uitgelezen website om adressen te zoeken van winkels of vestigingen waar onderdelen (schroeven, pompen, zekeringen, batterijen, kunststof behuizingen, ...) verkocht worden. Nieuwe of tweedehandse onderdelen om een toestel te herstellen, kunt u ook online vinden, op Amazon of op Aliexpress, met alle nadelen die aan die webgiganten verbonden kunnen zijn, of op Ebay. Diverse merken kunnen ook zelf onderdelen leveren voor hun toestellen (Bosch, Seb, Ikea, Ortlieb …).

Voor onderdelen die op maat gemaakt moeten worden, kunt u zich wenden tot een Fablab, Makerspace, Hackerspace, techshop, innovatieruimten waar u talrijke gereedschappen en machines vindt om zelf te snijden, drukken, tekenen … indien nodig met de hulp van anderen. U hoeft geen professional te zijn om daar binnen te gaan. Alle adressen van Fablabs zijn beschikbaar op de website van Repair Together  (13 adressen in Brussel!). 

Een kapot stukje plastic? Een metalen clipje dat ontbreekt? Voor onderdelen die moeilijk aan te schaffen zijn, is 3D-printen een mogelijkheid (Thingiverse, happy3D.fr, Myminifactory). Het voorbeeld van ToyRescue in Frankrijk.

Voor bepaalde herstellingen kan het interessant zijn speciaal gereedschap te huren. Zoek de werktuigen- en voorwerpenbibliotheken op de website van Repair Together.

Geen knutselvingers en ook naaien is uw ding niet? Niet wanhopen, de Repair Cafés zijn er om u uit de nood te helpen! Het concept is afkomstig uit Nederland en geeft iedereen de kans om met de hulp van vrijwillige knutselaars en vaklui zijn of haar beschadigde of kapotte spullen te herstellen. Breng gewoon de voorwerpen mee die u wilt laten herstellen. Het vereiste gereedschap is al ter plaatse beschikbaar en de vrijwilligers staan paraat om u met raad en daad bij te staan. De ideale plaats om te praten en te leren! Het Repair Café is gratis, maar er staat meestal een spaarpot waar u op vrijwillige basis geld in kunt deponeren om de werking te financieren.  

U kunt zoeken op de agenda, de geografische zone of de naam van het Repair Café. Overigens kunt u naar eender welk Repair Café gaan, er zijn er 33 in Brussel.

Hebt u zin om een Repair Café op te zetten in uw school, uw vereniging enz.?  Repair Together ontwikkelde een starterkit (in het Frans) met heel wat specifieke aanvullende informatie om u te helpen en te ondersteunen (gepersonaliseerde raadgevingen, affiches en prospectussen, praktische documenten, nuttige informatie in verband met de communicatie op hun netwerk en op sociale netwerken, websites enz.)

U kunt uw kleding, schoenen, fietsen, smartphones, elektronische spullen enz. ook laten herstellen door professionals, soms in de vorm van ondernemingen van de sociale economie. U vindt de lijst van professionals in de herstellingsgids van Repair Together.

Naast Fablabs of Repair Cafés, waar u de mogelijkheid hebt om herstellingen te doen en er meer over te leren, zijn er ook thematische workshops over naaiwerk, fietsen, informatica … U vindt ze allemaal terug in de herstellingsgids op de website van Repair Together.

Soms is herstelling niet verantwoord omdat het toestel te oud, te zeer beschadigd, voorbijgestreefd is ... U kunt het toestel dan voor andere doeleinden gebruiken of het upcyclen dankzij DIY - Do it yourself "Ik maak het zelf" of het recyclen door het in het juiste recyclingkanaal te brengen of het te deponeren in het containerparkIngerichte en bewaakte zone die afvalstoffen opvangt die niet aan huis worden opgehaald (huishoudelijk chemisch afval, grof vuil, schroot, bouwafval, kleding, groenafval, verpakkingen en papier/karton). of een gespecialiseerd inzamelpunt zoals Recupel voor elektrische en elektrische toestellen.

Zoals blijkt uit de vele gesteunde Be Circular-projecten voor het opzetten van BtoB- of BtoC-herstellingsdiensten, heeft de herstellingssector de wind in de zeilen. Er zijn nu al bibliotheken met knutselgereedschap, fietsherstellings- en montagewerkplaatsen, participatieve herstellingswerkplaatsen, bibliotheken met handleidingen en opensourcetools …Ontdek alle inspirerende zero afval projecten.