Huren of lenen? Consumeren zonder te verspillen 

De principes van de circulaire economieDe circulaire economie is een productie- en consumptiemodel dat bestaat uit het zo lang mogelijk delen, hergebruiken, repareren, renoveren en recycleren van bestaande producten en materialen, zodat ze hun waarde behouden. doen ons nadenken over het concept ‘eigendom’. In plaats van spullen te kopen, kunnen ze ook gehuurd of geleend worden. In zo’n gebruikseconomie is iets gebruiken belangrijker dan iets bezitten. Ontdek hoe Roxanne haar woning betaalbaar heeft gerenoveerd door gereedschap te huren bij de gereedschapsbib Fabrik, een wijkvereniging in Sint-Joost. Of hoe Dali’s blik op mobiliteit veranderde toen hij de fietskarren van Remorquable ontdekte. Of hoe Jil voor de organisatie van wijkevenementen materiaal leent van Solidair’prêt, de uitleendienst van het OCMW van Sint-Agatha-Berchem. 3 verhalen van Brusselaars die hun gewoontes veranderden om het afval door overproductie te beperken. 

Sinds 2019 kunnen buurtbewoners kwaliteitsvol gereedschap lenen tegen een lage prijs bij Fabrik, een gereedschapsbib in Sint-Joost. “Ik heb heel mijn appartement grondig kunnen renoveren dankzij Fabrik”, legt Roxanne uit. “De gereedschapsbib bevindt zich op de hoek van mijn straat. De nabijheid van zo’n dienst is een belangrijk criterium, want telkens als je iets nodig hebt, ga je ernaartoe. De ene dag heb je een trapje nodig, de andere dan weer iets anders, zoals een waterzuiger, een stofzuiger of zwaarder materiaal.” 

Het systeem werkt met een jaarabonnement. De prijs varieert tussen € 20 en € 60, afhankelijk van het gezinsinkomen. Met een abonnement mag je zoveel gereedschap huren als je wilt per uur, per week of langer. Je hebt daarbij de keuze uit een heel breed aanbod. Je hoeft je dus ook geen zorgen meer te maken over de onderhoud van je eigen materiaal. “Ik woon in een typisch Brussels appartement met erg hoge plafonds en ik kon gemakkelijk een steiger huren voor een erg schappelijke prijs.” Het economische aspect speelt natuurlijk een rol, vooral als iemand veel verschillende soorten gereedschap nodig heeft. “Bovendien moet je geen waarborg betalen”, gaat Roxanne verder, “die kan namelijk erg hoog oplopen in bepaalde traditionele huurzaken, waardoor veel mensen geen gebruik kunnen maken van die diensten, omdat ze niet zoveel geld opzij kunnen zetten.” 

Participatieve en milieugerelateerde dynamieken 

Fabrik biedt ook begeleiding aan voor het gebruik van het materiaal, geeft raad over renovaties en deelt ervaringen via babbelcafés, collectieve werven ... De vzw maakt deel uit van Netwerk Wonen. In die hoedanigheid staat ze in voor subsidieaanvragen voor renovatiewerken. “Het blijft een lokale, gezellige vereniging met een sociaal kantje dat echt essentieel is.” 

Dankzij de gereedschapsbib kan de aankoop van gereedschap beperkt worden, waardoor veel vervuiling wordt vermeden. Vooral voor elektrisch en elektronisch gereedschap maakt dat een groot verschil op ecologisch vlak, aangezien dat aan het einde van de levensduur moet worden gerecycleerd. Over het algemeen maakt zo’n project deel uit van een duurzaam ecosysteemGeheel van de planten- en dierengemeenschappen in een territorium, beschouwd in hun wisselwerking met de milieufactoren. op wijkniveau dat onder meer bestaat uit geefwinkels, een dienst die volgens Roxanne nog beter zou werken als hij geïnstitutionaliseerd zou worden. “Dankzij al die giften kan er energie worden bespaard en daalt de koolstofvoetafdruk van de steden. Er zou een geefwinkel kunnen worden voorzien naast het containerparkIngerichte en bewaakte zone die afvalstoffen opvangt die niet aan huis worden opgehaald (huishoudelijk chemisch afval, grof vuil, schroot, bouwafval, kleding, groenafval, verpakkingen en papier/karton). om al het materiaal te recupereren dat nog in goede staat is en dat kan worden hergebruiktHet hergebruik bestaat uit het behoud van een voorwerp om het ongewijzigd opnieuw te gebruiken, eventueel na een voorbereiding voor hergebruik. Bijvoorbeeld: bakstenen worden afgebroken en hergebruikt voor een nieuwe muur nadat ze werden gereinigd en gecontroleerd..”   

Hoe kun je grote voorwerpen of boodschappen zonder auto vervoeren in Brussel? Sinds 2018 biedt de vzw Remorquable een alternatief voor de auto aan om goederen te vervoeren door fietskarren uit te lenen die aan eender welke fiets kunnen worden vastgemaakt. “Ik maak al enkele jaren gebruik van Remorquable”, legt Dali uit. “Ik woon in Elsene en ik gebruik constant de fiets, dus als ik iets zwaars moet verplaatsen, maak ik gebruik van die fietskaruitleendienst. Zelfs tijdens mijn verhuis gebruikte ik een bakfiets in plaats van een auto of een bestelwagen. Ik had niet veel spullen, maar het was toch niet min! Na wat zoekwerk online, vond ik niemand die al zoiets had gedaan ...”. 

Daarna vervoerde Dali nog andere meubels via dat systeem, onder meer een tweezitsbank en zelfs een bed. “Erg zware dingen kunnen moeilijk zijn, maar ik ken de Brusselse topografie erg goed. Ik moest soms zelfs te voet mijn fiets vooruitduwen”, legt hij uit.  

Een uitdaging om te delen 

Dali zag zijn verhuizing een beetje als een uitdaging en die ervaring wilde hij delen met anderen. “Ik ben andere gebruikers raad beginnen geven om zo mijn ervaring met hen te delen. Bijvoorbeeld: hoe ga je naar Ikea en neem je je meubels mee zonder een auto? Je hebt enkel een fietskar nodig. Ik wou de mensen sensibiliseren. Ik neem ook deel aan een compostinitiatief in mijn wijk en we vervoeren al het materiaal daarvoor ook met de fiets.” 

Een open en toegankelijke dienst 

Remorquable is zelfs nog toegankelijker omdat de abonnementsprijs zo betaalbaar is. Bij de leendienst kan men fietskarren lenen, niet huren, want via zo’n systeem zou men bij elk gebruik moeten betalen. Er zijn een vijftiental uitleenposten verspreid over het Brusselse grondgebied. “Er zijn uitleenplaatsen in onder meer culturele centra en OCMW’s.” 

Als jonge onderneming in volle groei rekent Remorquable erg op de interacties met zijn gebruikers. De verantwoordelijken staan erg open voor feedback om de dienstverlening te verbeteren “bijvoorbeeld door voor te stellen om deel te nemen aan algemene vergaderingen van de vzw”. 

Een racletteset, een naaimachine, een elektrische schroevendraaier, een keukenrobot of een kampeertent ... Het zijn allemaal voorwerpen die alle inwoners van Sint-Agatha-Berchem kunnen lenen tegen een lage prijs. 

Binnen het OCMW van de gemeente heeft een burgercomité van gebruikers in 2019 een solidaire materiaaluitleendienst opgericht onder de naam ‘Solidair’prêt’. Hun doel is ook om verspilling en overconsumptie tegen te gaan door te voorkomen dat er materiaal wordt gekocht dat maar één keer per jaar wordt gebruikt. Voor een bijdrage van 10 euro per gezin per jaar kunnen zij die dat willen er spullen lenen die ze nodig hebben om te tuinieren, werken uit te voeren of een feestje te organiseren. Personen die onder de armoedegrens leven, kunnen er gratis gebruik van maken.  

Jil maakt gebruik van de uitleendienst. “We werken in het kader van de Duurzame Wijkcontracten in het Brussels Gewest en we voeren acties uit om de sociale cohesie in de wijken te versterken. Wanneer we feestjes organiseren, 2 of 3 keer per jaar, gebruiken we voornamelijk materiaal van Solidair'prêt, zoals tafels, banken, partytenten en kinderspeelgoed – en die spullen zijn altijd in zeer goede staat. Het is een zeer betaalbare dienstverlening die ons echt helpt om onze acties op een betaalbare manier te verwezenlijken. 

Meer uitleendiensten in de gemeenten 

De uitleendienst is nog niet sterk ontwikkeld in andere Brusselse gemeenten. “Ik vind dat spijtig, want zo’n dienst is echt nuttig en zou overal moeten bestaan. Als ik zo’n uitleendienst in mijn buurt had, zou ik die vaak gebruiken, vooral voor duur gereedschap of apparatuur zoals projectoren die je alleen voor bepaalde gelegenheden nodig hebt” zegt Jil.