Hoe organiseer je duurzame kampen en jeugdbewegingen?

8 min. leestijd

De vakantie staat voor de deur en heel wat jeugdbewegingen zijn druk in de weer met de voorbereidingen voor hun kamp. Een kamp is één ding. Maar een duurzaam kamp waarbij 'zero waste' en 'Good Food' centraal staan is nog iets helemaal anders! Als je graag in de natuur speelt en vertoeft, dan is het toch normaal dat je haar ook respecteert? Veldflessen, gamellen, reiskoffers, recyclage en tentenverhuur zijn woorden die menig scouts bekend in de oren zullen klinken. Zij waren dan ook niet voor niets de pientere pioniers van afvalvrij op kamp gaan.

Op deze pagina vindt u enkele handige tips om net dat tikkeltje meer te doen. Zo zorgt u ervoor dat uw kamp de natuur en haar hulpbronnen geen schade toebrengt, zowel bij de voorbereiding als ter plaatse.

I. GOOD FOOD-maaltijden 

Op kamp zijn, betekent ook gezellig met z'n allen aan tafel gaan. Een ideale gelegenheid om ook bij de samenstelling van het menu even stil te staan bij het milieu en onze gezondheid.

Wat we eten, heeft immers een impact op het milieu. Houd daarom zeker rekening met de volgende elementen: de seizoenen, het aantal kilometers dat de voedingsmiddelen hebben afgelegd, de hoeveelheid verpakkingsmateriaal, de bewerkingsgraad van de producten, voedselverspilling en de consumptie van vlees en andere dierlijke eiwitten. Een Good Food-menu is een maaltijd met een beperkte impact op het milieu. Zo'n menu bestaat uit lokale en seizoensproducten die op een milieuvriendelijke manier werden geproduceerd en die weinig of geen dierlijke eiwitten bevatten. Daarnaast werd het verpakkingsmateriaal beperkt en is verspilling uit den boze.

Op deze pagina vindt u enkele smakelijke tips voor uw kampmenu: minder afval en meer Good Food!

Lokale en milieuvriendelijke seizoensproducten

  • Koop zo veel mogelijk producten van lokale producenten. Zoek in de buurt van de kampplaats naar boerderijen of producenten waar u heerlijke streekproducten kunt kopen zoals fruit, groenten, kaas, boter, melk of confituur. Als u ze in grote hoeveelheden aankoopt, krijgt u misschien wel een korting.  Surf naar www.rechtvanbijdeboer.be om uw zoektocht voor te bereiden.
  • Koop verse, lokale en seizoensproducten. Zo vermijdt u dat ze verpakt moeten worden. Wilt u ze leren kennen of weten hoe u ze moet klaarmaken? Bekijk dan eens een fruit- en groentekalender of vind heerlijke recepten, bijvoorbeeld op www.recepten4seizoenen.be.
  • Doe uw boodschappen bij winkels of ketens die milieuvriendelijke producten in hun gamma hebben, zoals bioproducten of producten in bulk. Hier vindt u zeker wat u zoekt:  http://biomijnnatuur.be/biopunten (biowinkels).

Bereid de juiste hoeveelheden

  • Maak een planning van de maaltijden en hoeveelheden om te vermijden dat u te veel voedsel moet weggooien. In de Praktische handleiding duurzame grootkeuken (FR) vindt u tal van receptideeën voor grote hoeveelheden.
  • Wees creatief en gebruik zo veel mogelijk restjes. Op verschillende websites, zoals Creatief met etensresten vindt u tips om restjes te verwerken tot een heerlijke maaltijd.

Minder dierlijke eiwitten, meer veggie

  • Als eens veggieWorden beschouwd als veggie: gerechten zonder vlees (ook geen kip) of vis en met minimaal 1 plantaardig eiwit en 3 verschillende groenten. geprobeerd? Vegetarische menu's smaken heerlijk en zijn minder duur dan maaltijden met vlees. Vlees bewaart bovendien niet zo makkelijk op kamp. U loopt dus niet het risico dat het bederft en in de vuilnisbak belandt. Peulvruchten zijn trouwens heel goed voor de gezondheid. Inspiratie nodig? Denk aan chili sin carne, linzenburgers, falafels ... Ontdek de Good Food-recepten voor meer veggie en minder verspilling!
  • Gaat u voor vis uit blik? Let er dan op dat de vis het MSC-keurmerk draagt (label voor duurzame visvangst). Verras de jonge garde met heerlijke gerechten zoals een rillette van sardines of een rijstsalade met makreel. Raadpleeg zeker ook de Gids duurzame vis.

Homemade

  • In plaats van naar de winkel te lopen, kunt u tal van bereidingen ook heel eenvoudig zelf maken. Denk maar aan smeerpasta's, muesli of hummus. Vaak komt dat ook een stuk minder duur uit. Reden te meer om het uit te testen!
  • Op zoek naar leuke drankjes? Denk dan aan water met een smaakje: heerlijk, verfrissend en zeer makkelijk te maken! Voorbeelden zijn muntwater, citroenlimonade of komkommerwater. U kunt eindeloos smaken combineren én seizoensgroenten of -fruit gebruiken! Ontdek hier enkele recepten.

II. Minder afval

Neem herbruikbare verpakkingen mee en koop in bulk

Door verpakkingen te hergebruiken, hoeven er geen nieuwe te worden geproduceerd. Makkelijk toch?

  • Denk eraan om herbruikbare tassen en/of potten mee naar de winkel te nemen, ongeacht uw aankopen.
  • Koop zo veel mogelijk in bulk om verpakkingen te vermijden. Droge voeding (zoals pasta, rijst, linzen, granen enz.) maar ook fruit en groenten kunt u makkelijk in bulk kopen met heel weinig verpakking, zeker als u uw eigen tassen of potten meeneemt. Voor adressen in Vlaanderen kunt u een kijkje nemen op http://mavieenvert.be/zero-waste-boodschappen-doen-in-belgie. Adressen in Brussel en Wallonië vindt u via https://zerocarabistouille.be/adresses. Om voedingsmiddelen te bewaren, kunt u luchtdichte bakjes met deksel gebruiken in plaats van huishoudfolie.
  • Uw herbruikbare tas vergeten? Gebruik dan een stoffen sjaal als boodschappentas, rugzak of schoudertas, net als bij de traditionele Japanse furoshiki-methode. Het enige wat u moet kunnen, is een vaste knoop maken die in een handomdraai weer los is. Op het internet vindt u tal van handleidingen of filmpjes (zoals hier)!
  • Wist u dat u zelf een tasje kunt maken om boterhammen of tussendoortjes in mee te nemen? Met enkele tips en een gebruiksaanwijzing bent u al goed op weg.
  • Hebt u toch afval? Sorteer het dan zoals het hoort en laat niets op de grond achter.

Belgen kampioen in recycleren!

  • Overal in België en Europa wordt afval gesorteerd om vervolgens te worden gerecycleerd. Denk maar aan plastic verpakkingen, glas, papier, frituurolie en -vet, batterijen enz. Vraag informatie bij de gemeente om te weten te komen welke sorteerrichtlijnen er van toepassing zijn. Via de website van Fost Plus kunt u gratis vuilnisbakken en affiches met uitleg over sorteren bestellen.
  • Sommige jeugdbewegingen nemen een kip mee op kamp en geven haar de restjes van de maaltijden of de overschotten van de bereiding. Scholen met kippen zullen blij zijn dat de dieren tijdens de schoolvakantie worden opgevangen! Let wel op: kippen zijn geen vuilnisbakken! Ze zijn dol op afval, maar geef ze ook ander voedsel. En na het kamp? Verkoop de kippen, geef ze aan iemand die in de buurt van de kampplaats woont of schenk ze aan een school.
  • Geen kip mee op kamp? Vraag aan mensen uit de buurt of ze kippen of een composthoop hebben waar u met de restjes terechtkunt. Vergeet dan niet om een emmer mee te nemen om de resten in te bewaren.
  • Als niemand in de buurt kippen of een composthoop heeft, vraag dan na bij de gemeente van de kampplaats of er een systeem is om organisch afval te verzamelen. Opgelet: niet alles mag bij het compostOrganische bodemverbeteraar, het is het stabiele en humusrijke eindproduct van de compostering van selectief ingezameld organisch-biologisch materiaal ! Zoek zeker uit wat wel en niet kan.
  • Vervang de HUDO-toilet door een droogtoilet voor meer comfort en minder geur. Er bestaan vele websites die uw eventuele vooroordelen doen verdwijnen en u instructies geven voor de constructie en wat er met de uitwerpselen moet gebeuren (retrocessie aan landbouwers of specifieke compostage).

Zelfgemaakte huishoudproducten en cosmetica

Het is mogelijk en zelfs heel makkelijk om zelf onderhouds- en/of lichaamsverzorgingsproducten te maken. Citroen, natriumbicarbonaat of azijn zijn bijvoorbeeld uitstekende ontvetters! Huisgemaakte producten zijn niet alleen goedkoper, maar ook een stuk minder vervuilend wanneer ze in de natuur terechtkomen (in de rivier of door infiltratie in de bodem). Extra pluspunt: u kunt deze producten bereiden in grote hoeveelheden en in gerecycleerde verpakkingen. Zo vermijdt u heel wat verpakkingsafval! Zorg ervoor dat alle producten een duidelijk etiket krijgen zodat ze niet worden verward met bijvoorbeeld voedingswaren.

Sommige jeugdbewegingen maken op de eerste dag van het kamp samen met hun leden de producten voor de rest van het kamp. De leden leren ter plaatse hoe het moet én de douchegel zit in één gemeenschappelijke pot voor de hele groep. Reken maar uit hoeveel kleine flesjes dat minder zijn! Raad de leden bijvoorbeeld ook aan om een stuk zeep te gebruiken in plaats van een flacon. Wist u immers dat u zich met een stuk zeep van 250 gram even vaak kunt wassen als met vier flacons douchegel van 250 ml? Een stuk Alep- of Marseillezeep kunt u bovendien gebruiken om de was te doen, mocht dat plots dringend nodig zijn.

Inspiratie nodig? Op deze websites vindt u tal van recepten. De mogelijkheden zijn eindeloos! In veel biowinkels vindt u ook brochures over huishoudproducten en cosmetica om zelf te maken. Aan het werk dus!

Delen, hergebruiken, onderhouden

Nog meer zero waste? Denk ook bij de andere kampactiviteiten aan recyclageRecyclage is de vernietiging van afval om nieuwe materialen te produceren. Voorbeeld: inert afval wordt vermalen om granulaten te produceren die in wegfunderingen worden gebruikt of hergebruikHergebruik is het behouden van een object om het te hergebruiken zoals het is, eventueel na een voorbereidingsfase voor hergebruik. Voorbeeld: bakstenen worden ontmanteld en hergebruikt voor een nieuwe muur, na te zijn schoongemaakt en gecontroleerd.. Zo zult u heel wat geld en materiaal besparen. Hergebruik spullen voor meubels, knutselwerkjes of allerlei materiaal. Vraag aan ouders of kennissen, of bezoek een give box of weggeefwinkel (zie kaart RCR).

Probeer het materiaal ook jaar na jaar te hergebruiken. Als dat niet kan, verhuur het dan aan andere verenigingen uit de buurt. Scouts & Gidsen Vlaanderen ontwikkelde bijvoorbeeld een materialenbank waar elke groep materiaal aan een andere kan verhuren. Ook op het internet en op tweedehandssites vindt u zeker wat u zoekt.

En gereedschap dan? Ook dat hoeft u niet elk jaar opnieuw te kopen. Een houten steel die is losgekomen, dompelt u enkele minuten in water zodat het hout uitzet. Zo kunt het werktuig veilig opnieuw gebruiken. Voor amper 10 euro hebt u een slijpsteen om het gereedschap scherp te houden. De messen in de loop van het jaar invetten helpt bovendien tegen roest. Vervang ook alleen het lemmet als het stuk is en niet het volledige werktuig.

Nog een stapje verder

Op kamp gaan, staat voor wandelingen, activiteiten en vooral leven in de natuur. Er bestaan nog tal van andere tips om de organisatie van het kamp te vergemakkelijken en nog meer rekening te houden met de natuur. Denk bijvoorbeeld aan vergunningen, de afbakening, kampvuren, teken, het gebruik van wandelpaden, de afvoer van vuil water, het samenleven met de inwoners, veiligheidsregels enz. De websites hieronder helpen u op weg: