Vervuiling bij ons thuis: ontmoeting met dr. Olivier Michel

Ondervindt de Belgische bevolking een sterke impact door binnenhuisvervuiling?

 De grote meerderheid van de patiënten is gevoelig voor allergenen. In België zijn er 10 tot 15% allergiepatiënten: bijna 70.000 astmapatiënten, een miljoen mensen die last hebben van rhinitis door huisstofmijt en nog eens een miljoen mensen die gevoelig zijn voor huishoudelijke allergenen. Deze cijfers zijn in de loop van een halve eeuw gestegen, onder meer ten gevolge van de isolatie van woningen zonder voldoende ventilatie ... Een combinatie die de verspreiding van huisstofmijt en schimmels, bijvoorbeeld, bevordert. 

Giftige vervuilende stoffen kunnen alomtegenwoordig zijn in huis ...

Dat klopt. Ze zijn de grootste oorzaak van huisvestingsgerelateerde medische problemen en ze treffen jonge kinderen als eerste. We denken dan aan roken, het vrijkomen van vluchtige organische stoffen (VOS) uit meubelen, verf, lijm, kamerparfums … Maar ook het vrijkomen van gassen zoals stikstofoxide uit bijvoorbeeld gasfornuizen.

Schoonmaakproducten zijn eveneens een mogelijke bron van ademhalingsproblemen, vooral als het gaat om producten met chloor of ammoniak. 

Zijn er andere bronnen van vervuilende stoffen die verbonden zijn aan onze thuisactiviteiten?

 Slecht of niet onderhouden gasverwarmers en boilers, die koolmonoxide kunnen uitstoten. Elk jaar vallen er nog dodelijke slachtoffers als gevolg hiervan. Rook van hout- of kolenkachels. In een gesloten systeem is er geen probleem, maar bij een open haard geeft het hout pro-inflammatoire en kankerverwekkende stoffen af. Er moet altijd worden gezorgd voor een goede ventilatie en voldoende afzuiging. 

Er wordt ook gezegd dat parfums gevaarlijk zijn?

Ja, alles wat lekker ruikt, of het nu natuurlijk of chemisch is: oliën, kaarsen, wierook … geven zeer fijne deeltjes af die giftig zijn voor de gezondheid van longen, bloedvaten en hersenen. Als we weten dat we 85% van onze tijd binnenshuis doorbrengen en misschien nog eens 6% in vervoermiddelen, dan is het belangrijk om te kijken naar de kwaliteit van de lucht die we inademen.

Welke zijn de meest voorkomende medische problemen?

Rhinitis, een permanente verkoudheid die kan overslaan naar de bronchiën. Rhinitis wordt vaak onderschat, maar kan een grote impact hebben, door ons slaapritme te verstoren en vermoeidheid te veroorzaken. Sommige patiënten kunnen ook chronische bronchitis of allergische astma ontwikkelen.

Ten slotte is er ook nog alveolitis, een ontsteking van de longblaasjes wanneer men vaak wordt blootgesteld aan schimmels of bepaalde vogeluitwerpselen. Dit komt minder vaak voor maar is daarom niet minder erg. Deze ziekte treft vaak duivenmelkers.

Zijn er nog andere medische problemen die kunnen voorkomen?

Er kan sprake zijn van dermatologische problemen zoals huidontsteking en eczeem. Maar ook van vaatziekten, wanneer mensen nanodeeltjes inademen die in de bloedbaan terechtkomen, of algemene symptomen zoals hoofdpijn, vermoeidheid ... Tenslotte kunnen we niet uitsluiten dat er mogelijks een invloed is op bepaalde neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer.

Reageert iedereen op dezelfde manier als het op toxische elementen aankomt?

Nee. Er is sprake van genetische aanleg. Ook andere factoren kunnen van invloed zijn ... Zo zijn jonge kinderen er bijvoorbeeld bijzonder gevoelig aan omdat hun ademhalingsstelsel nog in volle ontwikkeling is.

Hoe kunnen wij als arts de invloed van vervuiling op de gezondheid van onze patiënten opsporen?

Chronische rhinitis is een van de eerste alarmsignalen. Ik vraag mijn patiënten dan of ze zich beter voelen in een andere omgeving dan thuis, bijvoorbeeld wanneer ze op vakantie zijn. 

Wat is het eerste advies dat je meegeeft?

Ik probeer eerst redelijke adviezen te geven, zoals zorgen voor ventilatie, regelmatig het huis stofzuigen en de matrassen, in geval van huisstofmijtallergie. Allergie voor een dier ligt gevoeliger, omdat veel mensen hun kat, hun hond, hun knaagdier niet aan iemand anders willen toevertrouwen ... Ik adviseer dan om het dier niet in de slaapkamer te laten, om het een keer per week te wassen of om luchtfilters te installeren. We kunnen een desensibiliserende behandeling overwegen. Slechts een derde van de patiënten beslist om hun huisdier een andere thuis te geven.

Doe je regelmatig een beroep op de RCIB, de Regionale Cel voor Interventie bij Binnenluchtvervuiling?

Het overkomt mij misschien 5 of 6 keer per jaar, als er sprake is van een bijzondere situatie, als ik twijfel of als we de vinger niet op de wonde kunnen leggen. Als het bijvoorbeeld duidelijk is dat het om een schimmelprobleem gaat, dan schakel ik de dienst niet in. De oorzaak ligt dan voor de hand. Voor mensen met een allergie die zich misschien richten naar biotherapie, is het interessant om de bron van hun symptomen te onderzoeken voordat ze aan deze zeer dure behandeling beginnen.

Kost het als arts veel extra werk om een beroep te doen op het RCIB?

Nee. Het contact verloopt eenvoudig. Het vergt geen extra werk. Ik ontvang het verslag van het team dat het huis analyseert en ook hun advies aan de betrokken persoon of gezin. Vaak gaat het om praktische en eenvoudig toe te passen adviezen.

Zijn artsen voldoende opgeleid over de gevolgen van vervuiling binnenshuis?

Te weinig. Op dat vlak is de opleiding ontoereikend. De reflex hebben om, onder meer, het bloed te onderzoeken is heel interessant. Veel artsen zijn ook onvoldoende op de hoogte van het bestaan van de RCIB dienst ...