Regelgeving inzake grondwater

Richtlijn 2000/60/EG (of de kaderrichtlijn water) en Richtlijn 2006/118/EG betreffende de bescherming van het grondwater tegen verontreiniging en achteruitgang van de toestand vereisen dat de lidstaten voldoen aan de milieudoelstellingen om grondwaterlichamen als in goede staat te beschouwen.

Een goede grondwatertoestand wordt gekenmerkt door een goede kwantitatieve toestand en een goede chemische toestand.

Grondwaterkwaliteitsaspecten: naar het bereiken van milieudoelstellingen

De kwalitatieve (of chemische) toestand van het grondwater hangt af van de naleving van de kwaliteitsnormen voor nitraten en pesticiden (en de afbraakproducten daarvan) en van de drempelwaarden die zijn vastgesteld voor een lijst van relevante parameters van verontreinigende stoffen voor grondwater, gespecificeerd per waterlichaam  overeenkomstig de Europese voorschriften. Deze normen en drempelwaarden zijn opgenomen in bijlage II van het besluit van de Regering van 10 juni 2010 betreffende de bescherming van het grondwater tegen verontreiniging en achteruitgang van de toestand.

Om deze kwalitatieve doelstellingen te bereiken, is het met name de bedoeling om directe lozingen te verbieden en de indirecte lozingen van bepaalde verontreinigende stoffen in het grondwater te beperken. Een koninklijk besluit van 19 juni 1989 betreffende de bescherming van het grondwater tegen verontreiniging veroorzaakt door stoffen die gevaarlijk, schadelijk of toxisch zijn voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bevat de lijst van stoffen die het grondwater kunnen wijzigen, waarvan de directe of indirecte lozingen verboden of vergunningsplichtig zijn en waarvan de details worden gespecificeerd.

In waterwinningsgebieden voor menselijke consumptie en de bijbehorende beschermingszones, worden ook verbodsbepalingen en eisen gesteld die bepaalde activiteiten aan strikte voorwaarden onderwerpen (besluit van de Regering van 19 september 2002).
Hetzelfde geldt voor de wetgeving inzake het gebruik van pesticiden, waar elk gebruik verboden is, zowel in de waterwinningsgebieden als in de beschermingsgebieden en binnen een straal van 10 m rond de winningspunt.

Kwantitatief beheer van watervoorraden: vergunningen voor waterwinning

Om de goede kwantitatieve toestand van de vijf grondwaterlichamen die in het kader van de kaderrichtlijn Water zijn aangewezen, te waarborgen, is het beheer van winningsvergunningen van groot belang (naast de strategische beheersinstrumenten die in de afdeling "Hydrogeologie " zijn ontwikkeld).

Om tot een beter beheer van deze vergunningen te komen, werd het meer dan nodig om het wettelijk en reglementair kader, dat dateert van meer dan veertig jaar geleden en niet meer aangepast was aan de huidige Brusselse context, te herzien. Zo werd op 8 november 2018 door de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een nieuw besluit  aangenomen dat alle soorten grondwaterwinningen regelt (bronbemalingen, pompproeven, permanente winningen en open geothermische systemen.

Dit nieuwe besluit, dat op 1 april 2019 in werking is getreden, maakt een einde aan het dubbele systeem van vergunningen dat voorheen van kracht was: in veel gevallen was zowel een grondwaterwinningsvergunning vereist, in de zin van het Koninklijk Besluit van 21 april 1976, als een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning in de zin van de ordonnantie van 5 juni 1997. Voortaan is voor alle waterwinningen enkel een milieuvergunning vereist voor de rubrieken 62 en 222 van de lijst van ingedeelde inrichtingen.

Voor elk type van waterwinning legt het besluit de minimale informatie vast die nodig is voor vergunningsaanvragen en bepaalt het de exploitatievoorwaarden die door de uitbater in acht moeten worden genomen. Elke uitgereikte vergunning moet deze voorwaarden geval per geval specificeren om volgende zaken te waarborgen: de kwalitatieve en kwantitatieve bescherming van de grondwatervoorraden, de naburige structuren die grondwater exploiteren, de van grondwater afhankelijke ecosystemen en de stabiliteit van de infrastructuur en gebouwen in de onmiddellijke omgeving van het waterwinningspunt.

Het besluit stelt Leefmilieu Brussel in als enige aanspreekpartner voor alle waterwinningsaanvragen, ongeacht de klasse of het debiet. Dit betekent dat de gemeenten niet langer tussenbeide komen in deze technische materie, die niet altijd gemakkelijk te beheersen is. Op die manier kan het Gewest een overzicht krijgen van de uitgereikte waterwinningsvergunningen, temeer daar het besluit het bijhouden van een register (databank) van alle vergunde waterwinningen verplicht stelt. Op die manier kan Leefmilieu Brussel toekomstige vergunningen met volledige kennis van zaken afgeven of weigeren, rekening houdend met de waterontrekkingen in de omgeving.

De formulieren voor milieuvergunningsaanvragen met betrekking tot grondwateronttrekkingen zijn beschikbaar via deze link.
Ten slotte, en zeker niet onbelangrijk in dit perspectief van rationeel grondwaterbeheer, voorziet het besluit van 8 november 2018 in de vaststelling van een erkenningssysteem van  boorbedrijven voor toekomstige boringen en voor de installatie, wijziging, renovatie en ontmanteling van waterwinningen, voor welk doel dan ook. Deze werkzaamheden moeten worden uitgevoerd door een erkend bedrijf. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zal dus een erkenning instellen die vergelijkbaar is met die in Vlaanderen (VLAREL) en Wallonië, met een principe van wederzijdse erkenning. Dit vereist echter nog de goedkeuring van een ministerieel besluit om daadwerkelijk toegepast te kunnen worden.