Ventilatoren

Is uw gebouw of parking uitgerust met een ventilatiesysteem? Vergt uw beroepsactiviteit het gebruik van een krachtige ventilator? Dan moet u in het bezit zijn van een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning . Wil u de exploitatievoorwaarden vermeld in dat officiële document beter begrijpen? Deze gids licht uw verplichtingen toe: de voorzorgen die u moet treffen, verplichte controles, enz.

Is dit op u van toepassing?

Deze voorwaarden zijn op u van toepassing als het nominaal debiet van uw ventilator minstens 20 000  m³/u bedraagt.
Voor nieuw te installeren ventilatoren en bestaande ventilatoren gelden andere verplichtingen. Deze gids bespreekt beide gevallen.

Over welke ventilatiesystemen gaat dit precies?

• een ventilator van de klimaatregelings- of verwarmingsinstallatie van een gebouw;
• een ventilator van een proces (bijvoorbeeld: ventilatoren van koetswerk);
• een ventilator van een parkingruimte.   

Raadpleeg ook de specifieke voorwaarden in de ondernemersgids voor «overdekte en ondergrondse parkings ».
Dient het ventilatiesysteem enkel voor de rookafvoer, dan zijn de voorwaarden van die gids op u niet van toepassing.

Onderscheid tussen nieuwe en bestaande ventilatiesystemen

Bij installatie van een nieuw ventilatiesysteem dient u alle voorwaarden in deze gids na te leven.

Beschikt u reeds over een systeem, dan wordt u van bepaalde verplichtingen vrijgesteld; dat betreft verplichtingen die onmogelijk kunnen worden nageleefd zonder het volledige systeem te vervangen.
In dat geval dient u de voorwaarden na te leven vermeld onder de rubrieken 'Voor alle installaties" en moet u de uitzonderingen raadplegen die in deze gids zijn voorzien van het symbool dat u kunt aanklikken.

De voorwaarden naleven: een wettelijke verplichting

Uw ventilator behoort tot de  ingedeelde inrichtingen  die aan een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning onderworpen zijn (rubriek 153).

Uw vergunning laat u toe de installatie te gebruiken mits u bepaalde wettelijke voorwaarden naleeft.

Deze gids vat de verplichtingen samen die de verschillende wetteksten u opleggen; met name de EPB-reglementering:

• Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering (BBHR) van 21 december 2007 tot vaststelling van de eisen inzake de energieprestaties en het binnenklimaat van gebouwen
• BBHR 3 juni 2010 betreffende de voor de verwarmingssystemen van gebouwen geldende EPB-eisen bij hun installatie en tijdens hun uitbatingsperiode
• BBHR 15 december 2011 betreffende het onderhoud en de controle van klimaatregelingssystemen en betreffende de geldende EPB-eisen bij hun installatie en tijdens hun uitbating

Leeft u de voorwaarden vermeld in uw vergunning niet na, dan begaat u een overtreding en dreigt u sancties op te lopen (boete, gevangenisstraf,...).

Waarom deze voorwaarden?

Het doel van de voorwaarden vastgelegd in de milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning is:

• de kwaliteit van de buitenlucht te verzekeren;
• de luchtkwaliteit in de lokalen te verzekeren;
• een voor de buurt aanvaardbaar geluidsniveau te verzekeren;
• zuinig om te springen met energie.

Deze gids informeert u over uw verplichtingen aangaande :

• Uw ventilatie
• Onderhoud
• Documenten
• De installatie wijzigen

Uw ventilator

a. Uw verplichtingen voor de installatie

Voor alle installaties:

• Breng een plaat met vermelding van het nominaal vermogen van de motor (kW) en met het debiet van het luchtvolume (m³/u) zichtbaar op de installatie aan.  

Enkel voor nieuwe installaties:

• Laat rond het ventilatiesysteem voldoende ruimte om de installatie vlot te kunnen schoonmaken en onderhouden.

Afvoerlucht

• Plaats de uitstootopening op het hoogste punt van het hoogste dak van het gebouw.

  Vermijd in de mate van het mogelijke afvoer tegen een muur, want dat kan hinder voor de buurt veroorzaken. In bepaalde bijzondere gevallen zal de milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning afvoer tegen een muur toestaan, wanneer dat via het dak onmogelijk is en als dat geen hinder voor de buurt oplevert. Vraag steeds op voorhand om toelating en leef strikt de voorwaarden in uw vergunning na.  

• Installeer een terugslagklep die automatisch verhindert dat lucht het gebouw binnenstroomt of eruit wegstroomt wanneer de ventilator uitvalt.

Motor en uitrustingen

• Kies een elektrische motor met hoog rendement.
• Installeer voor iedere filter een differentiaalmanometer die het drukverlies stroomafwaarts van de filter en het maximaal toegelaten drukverlies aangeeft. 

  Gemiddeld 20% van het luchtdebiet dat door een ventilator wordt gepulseerd, bereikt nooit de vertrekken van bestemming (bron AIVC, Save-Duct project, 1999).

  Die verliezen blijven niet zonder gevolgen voor het verbruik en de luchtkwaliteit.

  Bij een constant debiet zullen de ventilatoren meer energie moeten leveren om de lucht te pulseren; er zal met andere woorden overconsumptie van energie plaatsvinden. Als het debiet bij voorbeeld met 20% toeneemt, stijgt het verbruik van de ventilator met 72%, zonder rekening te houden met warmteverlies wanneer het verwarmde lucht betreft.

  Wordt het debiet niet op een constant peil gehandhaafd dan daalt de luchtkwaliteit en worden de opgelegde debietwaarden niet gerespecteerd.

  Om na te gaan of de leidingen lucht- en waterdicht zijn, kijkt u naar de verbindingen tussen de onderdelen (stof is een teken) of gebruikt u technieken zoals thermografie.

  Vervang de filter zodra het maximaal drukverlies werd bereikt.

b. Uw verplichtingen om energie te besparen

Voor alle installaties:

Vermijd verlies in de leidingen

• Controleer of de ventilatieleidingen dicht zijn en geen lekken vertonen. 
• Isoleer de toegankelijke leidingen waarlangs warme of koude lucht wordt getransporteerd. 

  In geval van klimaatregeling is isolatie van de toegankelijke leidingen verplicht, m.a.w. voor de verwarmings- en klimaatregelingsinstallaties.

  Bij nieuwe installaties is het isoleren van alle leidingen verplicht en niet enkel van de bereikbare leidingen.

  Als de lucht niet geklimatiseerd wordt (bijvoorbeeld bepaalde processen, parkings, ...) is het isoleren van de leidingen niet altijd noodzakelijk. Raadpleeg uw vergunning.

  Waarom isoleren? Om warmteverliezen en gevaar voor condensatie te beperken.
  Concreet is een niet-geïsoleerde leiding van 40 x 40 cm op 40 °C verantwoordelijk voor een energieverlies van 7500 kWh per jaar. Dat stemt overeen met zowat 750 liter stookolie…

Pas aan de werkelijke behoeften aan

• Stel de ventilatie zodanig af dat ze aan de werkelijke bezetting en behoeften is aangepast.

  De regeling geldt voor verwarming, klimaatregeling en processen. Raadpleeg de ondernemers gids voor « overdekte en ondergrondse parkings » voor de specifieke regeling van parkingruimtes.

  Om de ventilatie te regelen kunt u bijvoorbeeld:

  -          gebruik maken van ventilatoren met een debiet dat over een bereik van 80% van het vermogen kan variëren,

  -          kloktimers of timers met variabele uren gebruiken,

  -          de ventilatie koppelen aan een systeem voor aanwezigheidsdetectie of een temperatuur/ CO2-sonde.

  De norm EN 13 779 bepaalt 6 regelingscodes: gaande van continue werking tot en met rechtstreekse regeling met verontreinigingsdetectoren.

  Een goede afstelling laat u toe het energieverbruik aanzienlijk te verminderen. Bijvoorbeeld:

Bron: Opleiding Duurzaam gebouw: Energie – ICEDD.

Enkel voor nieuwe installaties:

• Gebruik bij voorkeur cirkelvormige leidingen met toebehoren met afdichtingen.

  Cirkelvormige leidingen waarvan de toebehoren voorzien zijn van afdichtingen verbeteren de dichtheid en staan garant voor een snellere montage.
  Vergeleken met rechthoekige leidingen verminderen cirkelvormige leidingen het energieverbruik van ventilatoren met ongeveer 30 %. 

Voor balansventilatiesystemen:

• Gebruik om verse lucht voor te verwarmen of af te koelen een warmte terugwinningssysteem. Dit warmte terugwinningssysteem  moet van een automatisch regeling op de by-pass voorzien zijn om de lucht in de zomer niet te verwarmen en de voorverwarming van de verse lucht volledig te vermijden (bypass van de warmtewisselaar).

Verplicht onderhoud

Voornaamste doel van de verschillende controles en onderhoudswerkzaamheden:

• De luchtkwaliteit te garanderen;
• Energieverlies voorkomen (door problemen i.v.m. dichtheid, isolatie, beschadiging van de filters en van de luchttoevoeropeningen, enz.);
• Een goede thermische uitwisseling ter hoogte van de warmtewisselaar (tussen koudere verse lucht en warmere onttrokken lucht) te verzekeren.
• De levensduur van de ventilatoren verlengen;
• Geluidshinder verminderen.

• Houd uw installatie goed schoon.
• Laat uw installatie minstens een keer per jaar controleren en onderhouden (volgens de instructies van de fabrikant).   

  U kunt de controles en het onderhoud zelf uitvoeren.
  In dat geval bevat uw register geen facturen, maar enkel de door u zelf opgestelde onderhoudsrapporten.

Het onderhoud omvat, als noodzakelijk is:

• De visuele controle en het herstellen van de dichtheid en isolatie van de leidingen;
• De visuele controle en het herstellen van de aanhechtingen en steunpunten;
• Het schoonmaken van de luchttoevoeropeningen en van de desgevallende warmtewisselaars;
• Het vervangen van de filters en ventilatorriemen;
• Het onderhoud van de ventilatoren en batterijen.
   

Verplichte documenten

• Leg een register aan met de keurings- en onderhoudsrapporten van de afgelopen 2 jaar (met beschrijving van de controle- en onderhoudsmaatregelen). 
• Bewaar uw register ter plaatse, houd het up-to-date en stel het in geval van controle ter beschikking.

De installatie wijzigen

• Vraag toelating alvorens wijzigingen door te voeren, meer bepaald voordat u :
  • Een ventilator verplaatst;
  • Een motor verplaatst;
  • Een luchtaanvoer of -afvoer verplaatst;
  • Het vermogen of het debiet van een ventilator wijzigt;
  • …

• Vraag de toelating aan uw gemeente of aan Leefmilieu Brussel (afhankelijk van wie uw vergunning heeft afgeleverd).

  • Indien u de toelating moet aanvragen bij Leefmilieu Brussel, moet u uw aanvraag richten tot :

  Leefmilieu Brussel

  Afdeling Vergunningen en Partnerschappen

  Thurn & Taxis Site

  Havenlaan 86C, bus 3000

  1000 Brussel

  Vermeld in uw brief :

  - de naam, de firmanaam en het adres van de houder van de milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning ;

  - de referenties van de geldige milieuvergunning(en).

  ​U kunt ook het aanvraagformulier voor wijziging van een milieuvergunning invullen en naar Leefmilieu Brussel opsturen.

  • Gelieve u tot de milieudienst van de gemeente te wenden indien uw vergunning door de gemeente werd afgeleverd.

• Wacht altijd de officiële toelating af alvorens deze wijzigingen uit te voeren.