Hoe worden de normen voor blootstelling aan golven gecontroleerd?

Het Brussels Hoofdstedelijk Parlement legt de maximale norm voor blootstelling aan golven vast. De regering legt vervolgens de regels vast die Leefmilieu Brussel oplegt aan de exploitanten die antennes willen installeren of aanpassen in Brussel. 

Wilt u een antenne exploiteren? Voorwaarden

Vanaf een bepaald vermogen, worden antennes beschouwd als ingedeelde inrichtingen . Men gaat ervan uit dat ze mogelijk een niet-verwaarloosbare impact hebben op het milieu en de gezondheid. 

De operatoren die deze antennes willen exploiteren, moeten dus een vergunning vragen en krijgen. 

Om ervoor te zorgen dat de Brusselse norm wordt nageleefd, legt deze vergunning specifieke exploitatievoorwaarden voor antennes vast. 

Wilt u meer weten over de soorten vergunningen die nodig zijn en de procedure om ze te krijgen? Bekijk dan onze pagina 'Milieuvergunning en aangifte'.

De blootstellingsnorm voor golven doen naleven: controles en onderzoek

Om ervoor te zorgen dat de norm in alle voor het publiek toegankelijke zones wordt nageleefd, voert Leefmilieu Brussel digitale simulaties van het elektromagnetisch veld uit tijdens het onderzoeken van milieuvergunningsaanvragen.  

Zo wordt bijvoorbeeld elk jaar een algemene kaart met de simulatie van het elektromagnetisch veld van het Brusselse grondgebied opgesteld.  

Zijn er twijfels over de naleving van de norm? Dan voert Leefmilieu Brussel metingen van het elektromagnetisch veld uit. We doen bijvoorbeeld jaarlijks een meting  van het elektromagnetisch veld in het Brussels Gewest over een vast traject met de wagen, ook wel de ‘Drive Test’ genoemd. 

Zodra de vergunningen zijn gegeven, voeren we regelmatig andere soorten controles uit. Bekijk voor meer informatie onze pagina 'Controle van de vergunningen'.

Tot slot wil Leefmilieu Brussel voortdurend mee zijn met de laatste ontwikkelingen in dit domein. Daarom onderhouden we nauwe contacten met verschillende onderzoeksgroepen in België en werken we ook mee aan onderzoeksprojecten. Lees er meer over op de pagina van het 'STOEMP-project'.

Milieuvergunning en -aangifte

De antennes die onder de Brusselse norm vallen, zijn ingedeelde inrichtingen  ingedeelde inrichtingen .wannee Deze antennes mogen enkel worden gebruikt mits een voorafgaande vergunning waarin de specifieke exploitatievoorwaarden staan vermeld.

De lijst van deze inrichtingen wordt door de Brusselse overheid opgesteld. De antennes behoren tot de inrichtingen van klasse 1C of 1D. 

Voor antennes van klasse 1C is een milieuaangifte nodig. 

Het gaat om antennes met een effectief equivalent isotroop uitgestraald vermogen (EIRP) tussen 2 en 5 watt:

• binnenantennes – in gebouwen, metrostations ... 
• passieve antennes 

Voor antennes van klasse 1D is een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning nodig. 

Het gaat om buitenantennes met een effectief EIRP:

• > 2 watt als ze actief zijn en 
• > 5 watt als ze passief actief zijn

Kort samengevat: als een operator een nieuwe antennesite wil plaatsen of een antenneparameter wil wijzigen op een bestaande site, moet hij een vergunning van klasse 1C of 1D krijgen. 

De procedures en de klassering van de antennes zijn vastgelegd in het besluit van 30 oktober 2009 betreffende bepaalde antennes die elektromagnetische golven uitzenden uitzendende werd gewijzigd door het besluit van 1 juli 2021.

Hoe verloopt de procedure voor de milieuaangifte?

Deze procedure is eenvoudiger dan de procedure voor een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning. 

De operator van binnen- of buitenantennes met een effectief equivalent isotroop uitgestraald vermogen (EIRP) tussen 2 en 5 watt dient bij Leefmilieu Brussel een aanvraag in met een formulier en een technisch dossier. Dat dossier bevat de volgende elementen: 

• de plannen waarin de structuur van het netwerk en de positie van elke antenne worden aangegeven;
• de afstanden die een veiligheidsvolume voor elke antenne bepalen. Buiten dat volume moet de 25% van de norm (3 V/m) worden nageleefd. Dat volume mag zich niet lager dan 1,5 m boven de grond bevinden in een voor het publiek toegankelijke plaats.

Zodra het dossier volledig is, bezorgt Leefmilieu Brussel de operator een ontvangstbevestiging van de aangifte. Vanaf dat moment kan de operator met de werkzaamheden beginnen en zijn antennes exploiteren, indien hij voldoet aan de verplichtingen van andere, zoals stedenbouwkundige, bepalingen. 

Hoe verloopt de procedure voor de milieuvergunning?

1. Indiening en behandeling van de aanvraag 

Wanneer een operator een nieuwe antennesite van een gebouw wil exploiteren of één of meerdere parameters van een bestaande site wil wijzigen, moet hij hiervoor een aanvraag indienen bij Leefmilieu Brussel.  

Die aanvraag bevat een aantal documenten, zoals een milieuvergunningsaanvraagformulier en een technisch dossier. Dat dossier bevat alle technische gegevens over de antennes: positie, vermogen, zendfrequentie, afmetingen, hellingen, stralingsrichting enz.

De medewerker van Leefmilieu Brussel voert de technische gegevens van de antennes vervolgens in een programma dat de straling van de antennes simuleert.  Zo kan hij een digitale simulatie uitvoeren van het elektromagnetische veld en nagaan of de geldende norm wel degelijk wordt nageleefd in alle voor het publiek toegankelijke plaatsen. 

Zodra een operator een milieuvergunningsaanvraagDe milieuvergunning, voorheen 'commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te garanderen tegen elke vorm van gevaar, hinder of ongemak die een installatie of activiteit direct of indirect zou kunnen veroorzaken voor het milieu, de gezondheid en de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van iedereen die zich binnen de installatie bevindt, zonder als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning indient, hetzij voor een nieuwe antennesite, hetzij voor de wijziging van een bestaande site, wordt de aanvraag opgenomen in het online kadaster van zendantennes.

2. Bezoek ter plaatse

Nadat Leefmilieu Brussel de aanvraag heeft onderzocht, kan het indien nodig een bezoek brengen aan de site om na te gaan of de omgeving van de antenne wel degelijk overeenstemt met wat in de aanvraag werd omschreven. 

Zo kan Leefmilieu Brussel in het bijzonder controleren of alle gebouwen en terrassen die de resultaten van de simulatie zouden kunnen beïnvloeden wel degelijk in aanmerking werden genomen.  

Gaat het om een aanvraag om een bestaande site te wijzigen? Dan kunnen tijdens dat bezoek de technische parameters van de antennes worden geverifieerd.

3. Beslissing

Als de norm wordt nageleefd in de simulaties ontvangt de operator een milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning. Via de toekenning van die vergunning wil Leefmilieu Brussel alle voorschriften op het vlak van veiligheid en bescherming van het milieu en de omwonenden waarborgen.  De vergunning legt bijvoorbeeld rond de antennes een zone op die niet toegankelijk is voor niet-gekwalificeerd personeel.

4. Betwisting van een vergunning

Iedere burger kan een vergunning betwisten die door Brussel Leefmilieu werd verleend door een beroep in te stellen bij het Milieucollege. 

Dat beroep:

• moet binnen de 30 dagen bij aangetekend schrijven worden ingesteld, te rekenen vanaf de laatste dag van de aanplakking van de beslissing;
• kost 125 euro aan dossierkosten.

Meer info

• Verslag van het comité van deskundigen inzake niet-ioniserende straling 2019-2020 (.pdf)
• Verslag van het comité van deskundigen inzake niet-ioniserende straling 2018-2019 (.pdf)
• Samenvatting van het verslag van het comité van deskundigen inzake niet-ioniserende straling 2018-2019 (.pdf)
• Verslag van het comité van deskundigen inzake niet-ioniserende straling 2017-2018 (.pdf)
• Verslag van het comité van deskundigen inzake niet-ioniserende straling 2015-2016 (.pdf)
• Antwoord van de gezondheidsdeskundigen van het Brussels experten comité voor niet-ioniserende straling op de Burgeranalyse 'ondes.brussels' (.pdf)
• Invloed van mobiele telefoonantennes op Natura 2000 sites in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (.pdf)
• Gebruiksaanwijzing voor het lezen van een technisch dossier – Zendantennes (.pdf)

Simulaties van het elektromagnetische veld

De tool: de software Mithra REM

Leefmilieu Brussel gebruikt de software Mithra REM om de aanvragen voor milieuvergunningen voor de exploitatie van antennes te behandelen. 

Deze software maakt gebruik van de zogenaamde 'ray-tracing'-methode, waarmee de resultaten van digitale simulaties van het elektromagnetische veld kunnen worden verkregen. Met deze methode is het mogelijk het elektromagnetische veld te schatten in alle voor het publiek toegankelijke plaatsen rond de antennes waarvoor een vergunning wordt gevraagd, rekening houdend met de bijdragen van alle antennes in de omgeving, die door de operator worden geëxploiteerd en/of waarvoor hij een exploitatievergunning heeft gekregen. 

Op de voor het publiek toegankelijke plaatsen mag de norm nooit worden overschreden. 

Waarom simulaties en geen rechtstreekse metingen?

Omdat de plaatsen waar de Brusselse normen het meest dreigen te worden overschreden, zelden op de begane grond liggen, maar veeleer op de bovenste verdiepingen van gebouwen. 

Die plaatsen zijn dan ook vaak privéruimtes zoals woningen. Om toegang te krijgen tot die ruimtes, hebben we de toestemming nodig van de mensen die er wonen. Het is dus zeer ingewikkeld om er toegang toe te krijgen en metingen uit te voeren. Simulaties zijn in dat opzicht dan ook cruciaal om na te gaan waar de norm wordt overschreden.

Dankzij de simulaties kunnen bovendien beslissingen worden genomen vooraleer de antennes worden geïnstalleerd.

Welke soorten simulaties?

Voor elke milieuvergunningsaanvraagDe milieuvergunning, voorheen 'commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te garanderen tegen elke vorm van gevaar, hinder of ongemak die een installatie of activiteit direct of indirect zou kunnen veroorzaken voor het milieu, de gezondheid en de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van iedereen die zich binnen de installatie bevindt, zonder als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning voeren wij twee soorten simulaties uit van het elektromagnetische veld in een onderzoeksgebied in een straal van 200 m rond de antennesite:

1. Een simulatie toont aan dat de 33% van de norm (3,45 V/m equivalent 900 MHz) in geen enkele voor het publiek toegankelijke zone binnen in gebouwen wordt overschreden. Bij deze simulatie wordt rekening gehouden met de antennes van de milieuvergunningsaanvraagDe milieuvergunning, voorheen 'commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te garanderen tegen elke vorm van gevaar, hinder of ongemak die een installatie of activiteit direct of indirect zou kunnen veroorzaken voor het milieu, de gezondheid en de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van iedereen die zich binnen de installatie bevindt, zonder als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning en alle andere antennes van dezelfde operator die in het onderzoeksgebied aanwezig zijn.
2. Een simulatie toont aan dat de norm van 6 V/m in geen enkele voor het publiek toegankelijke zone wordt overschreden. Deze simulatie houdt rekening met alle antennes in het onderzoeksgebied, d.w.z. ook die van andere operatoren die eventueel in deze zone zijn geïnstalleerd.

Bekijk een filmpje met een demo van de simulatiesoftware Mithra REM:

Hoe wordt een simulatie uitgevoerd?

Om de simulaties uit te voeren, werkt Leefmilieu Brussel met URBIS 3D, een databank met de gegevens van de Brusselse gebouwen, die ter beschikking wordt gesteld door het Centrum voor Informatica voor het Brusselse Gewest. 

Deze databank wordt minstens een keer per maand automatisch bijgewerkt. Deze update gebeurt op basis van tickets die met name door Leefmilieu Brussel en de operatoren worden ingevoerd wanneer bij de analyse van een vergunningsaanvraag fouten of onnauwkeurigheden worden vastgesteld. 

De parameters van de simulaties zijn vastgelegd in het besluit van 30 oktober 2009 betreffende bepaalde antennes die elektromagnetische golven uitzenden (gewijzigd door het besluit van 1 juli 2021). 

Het meten van de golven

De Inspectie van Leefmilieu Brussel controleert op het terrein of de norm wel degelijk wordt nageleefd. 

Onze medewerkers komen bij u thuis of op het werk metingen uitvoeren. Zo'n meting kunt u schriftelijk aanvragen via ons klachtenformulier (.pdf). Onze medewerkers kunnen ook beslissen om spontaan controles uit te voeren.

De meetmethode

Vanaf een bepaalde afstand van de zendantenne staan de magnetische en elektrische velden in gelijke verhouding tot elkaar. Het volstaat dus om het elektrische veld te meten om het magnetische veld te kenmerken, en omgekeerd.
We meten de intensiteit van de werkelijk waargenomen stralingen op elke plaats die toegankelijk is voor het publiek: op straat, in woningen, op terrassen enz.

Hoe verloopt zo'n controle?

• We voeren een eerste meting uit van alle golven door elkaar met behulp van een breedbandsensor om zo het punt te bepalen waar de blootstelling maximaal is. 
• Vervolgens voeren we op dat punt een meer gedetailleerde meting uit met behulp van een spectrumanalysator. Dat toestel kan de bijdrage bepalen van elke exploitant van sites met antennes die een signaal uitzenden naar deze plek. De spectrumanalysator meet de vermogensdichtheid van het signaal op elke actieve frequentieband op het meetpunt. Een meting duurt twee minuten per band en per exploitant. Die laatste kan meerdere actieve banden hebben. 
• Elke gemeten waarde drukken we uit in een percentage van de norm. Bijvoorbeeld: 0,048 W/m² bij 900 MHz is gelijk aan 50% van de norm. 
• Alle percentages tellen we bij elkaar op. 

Het resultaat van die optelsom moet minder dan 100% zijn of, met andere woorden, minder dan de in de norm vastgestelde 0,096 W/m². In gebouwen mag een exploitant van ingedeelde antennes bovendien niet boven een bepaald quotum van de bovenvermelde norm gaan (doorgaans 33%).

Deze meetmethode werd vastgelegd in het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 8 oktober 2009 tot vaststelling van de methode en de omstandigheden voor de meting van het elektromagnetisch veld dat door bepaalde zendmasten uitgezonden wordt (gewijzigd door het besluit van 1 juli 2021).

Sancties bij inbreuken

Operatoren van antennes begaan een misdrijf indien ze de Brusselse wetgeving niet naleven. Ze riskeren een strafrechtelijke sanctie of administratieve boete.

Drive Test

De 'Drive Test' wordt uitgevoerd op initiatief van Leefmilieu Brussel en is een jaarlijkse meting van het elektromagnetisch veld over een vast traject in Brussel. 

De doelstellingen?

• de evolutie van de elektromagnetische blootstelling langs een vast traject monitoren;
• nagaan of de simulaties en metingen op het terrein overeenstemmen;
• het effect vaststellen van de inplanting van het 4G-netwerk op de veldniveaus en bijgevolg het globale veld schatten vóór de invoering van het 5G-netwerk;
• het schatten van het elektromagnetische veldafkomstig van de zendantennes die FM-golven verspreiden, met name voor radiostations.

Hoe werkt de ‘Drive Test’?

De metingen worden verricht met een spectrumanalysator, een of meer triaxiale isotrope antennes en een gps-ontvanger. Deze toestellen kunnen frequenties tot 6 GHz meten. Ze kunnen dus niet alleen alle gsm-signalen meten (2G, 3G en 4G) maar ook de signalen die worden gebruikt voor de NMBS, de MIVB, de hulpdiensten enz.

De spectrumanalysator is zo geprogrammeerd dat hij tegen een snelheid van 30 km/uur elke 5 meter een triaxiale meting uitvoert. 

Het testtraject wordt in anderhalve dag afgelegd tussen 9 en 18 uur, bij normale verkeersomstandigheden. Er worden geen tunnels genomen tijdens het traject.

Gebruik van de resultaten

Om de blootstelling te kunnen kwantificeren en de evolutie ervan in de tijd te kunnen opvolgen:

• worden de verschillende telefoon-, radio- en televisiediensten uit de metingen gehaald en
• worden statische grootheden berekend. 

Zo kon de voorbije jaren bijvoorbeeld het effect van de geleidelijke uitrol van 4G worden waargenomen. 

Dankzij de geolocatie van de metingen kan bovendien een vergelijking worden gemaakt met de voorspellingen van de simulaties. Met die vergelijking kon de simulatiesoftware 'Mithra REM' worden gevalideerd. De resultaten tonen aan dat de simulaties corresponderen met de metingen op het terrein en wanneer ze ervan afwijken dan overschatten de simulaties de reële blootstelling en niet andersom. 

Milieuvergunningen worden verleend op basis van simulaties. Men kan deze vergunningen dus gerust verlenen zonder te moeten vrezen dat de norm overschreden wordt.

Tot slot kon voor wat betreft broadcast uitzendingen via de 'Drive Test'  waarin rekening moet worden gehouden met de stralingen van . Op die manier kan de simulatietool voor de blootstelling aan elektromagnetische velden correct worden gekalibreerd. 

Meer weten over de ‘Drive Test’? Raadpleeg dan het recentste verslag van de ‘Drive Test’ (.pdf) (in het frans)

Controle

Na de analyse en de uitreiking van de milieuvergunningen heeft Leefmilieu Brussel verschillende tools en procedures geïmplementeerd om op elk moment de naleving van de norm en van de vergunning te kunnen controleren.

Een 3D- kaart van de Brusselse gebouwen die regelmatig wordt bijgewerkt

Leefmilieu Brussel beschikt over een database met de modellering van alle gebouwen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Deze database met Brusselse gebouwen wordt gebruikt om simulaties  van het elektromagnetische veld uit te voeren in het kader van de vergunningsaanvragen. 

Indien het gebouwenbestand in de omgeving van de antennes significant wordt gewijzigd, kan dat een impact hebben op de transmissie van de golven en op de blootstelling aan de golven. In zo'n geval moeten de operatoren het Centrum voor Informatica voor het Brusselse Gewest (CIBG) op de hoogte brengen zodat de database kan worden bijgewerkt. Indien nodig moet de telefoonoperator zijn situatie regulariseren en een nieuwe milieuvergunningDe milieuvergunning, voorheen ‘commodo-incommodo’- exploitatievergunning genoemd, is een document met de technische voorschriften die de exploitant van een installatie (bv. tankstation, drukkerij, stomerij, enz.) moet naleven. De door de administratie vastgelegde voorwaarden zijn bedoeld om de bescherming te waarborgen tegen de gevaren, hinder of ongemakken die een installatie of activiteit direct of indirect kan veroorzaken voor het milieu, de gezondheid of de veiligheid van de bevolking, met inbegrip van personen die zich binnen de grenzen van een installatie bevinden zonder daar als werknemer te kunnen worden beschermd. Meer informatie over de milieuvergunning aanvragen. 

Bovendien wordt de database minimum één keer per maand bijgewerkt op basis van tickets die met name door Leefmilieu Brussel worden ingevoerd wanneer bij de analyse van een vergunningsaanvraag fouten of onnauwkeurigheden worden vastgesteld.

Een jaarlijkse 'globale kaart'

Leefmilieu Brussel stelt elk jaar een 'globale kaart' samen van de elektromagnetische emissies, die ons toelaat om statistieken op te maken en vast te stellen waar de norm eventueel wordt overschreden.

We simuleren het elektromagnetische veld van de antennes voor het volledige Gewest. Die simulatie bevat alle antennes en het volledige gebouwenbestand van Brussel-Hoofdstad.

Op die manier kunnen we nagaan of de situaties die werden toegestaan in de afgeleverde vergunningen nog steeds van toepassing zijn en of de blootstellingsnorm voor het elektromagnetische veld wordt nageleefd. 

Waarom wordt de norm overschreden?

De overschrijdingen van de norm die op deze 'globale kaart' kunnen worden afgelezen, zijn doorgaans te verklaren door:

• veranderingen in het Brusselse gebouwenbestand (gebouwen die zijn afgebroken, gewijzigd of gebouwd sinds de uitreiking van de vergunning);
• verbeteringen in de berekeningsmethode van de simulatiesoftware.

Heeft een telefoonoperator de norm overschreden?

Als we zien dat de norm wordt overschreden, eisen we dat de betrokken operator de situatie regulariseert. 
Hij moet dan zo snel mogelijk een nieuwe vergunning aanvragen met aanpassing van de technische gegevens van zijn antennes. 

Controle van de technische parameters van de operatoren

Leefmilieu Brussel vraagt de voornaamste operatoren (Orange, Proximus en Telenet) meermaals per jaar een uittreksel uit hun Operations and Maintenance Center (OMC). 

Zo kunnen we controleren of de technische parameters van de meer dan 15.000 zenders in Brussel overeenstemmen met de parameters die in de bijbehorende vergunningen zijn vastgelegd. 

Stellen we met dit instrument een afwijking vast? Dan moet die zo spoedig mogelijk door de betrokken operator worden gecorrigeerd.

Het OMC omvat:

• zeer complete dossiers over alle gebruikte antennes;
• alle technische gegevens en parameters van deze antennes. 

Het STOEMP-project

Het project 'STOEMP: Stochastic geometry modeling of public exposure to EMF' is een 4-jarig toegepast onderzoeksproject dat via Innoviris door het Brussels Gewest gefinancierd wordt. Het wordt gezamenlijk geleid door de Université Libre de Bruxelles, de Université catholique de Louvain en Leefmilieu Brussel, met deelname van het Institut Mines-Télécom in Parijs.

Waarom neemt Leefmilieu Brussel deel aan dit project?

In de eerste plaats is dit project bedoeld om de Brusselse administratie een extra instrument te verschaffen voor de preventie van en de controle op de blootstelling aan straling van telecommunicatie. 

Onze ambitie? Een statistisch model bouwen om elektromagnetische blootstelling digitaal te voorspellen. Dit model zal een aanvulling vormen op de simulatietools die momenteel door Leefmilieu Brussel worden gebruikt.

Ten tweede werd een netwerk van sensoren opgezet om de onderzoekers van experimentele gegevens te voorzien. Dankzij dit netwerk kan Leefmilieu Brussel in real time de evolutie van de elektromagnetische blootstelling monitoren. De huidige situatie maakt deze metingen bijzonder interessant omdat ze ons in staat stellen de evolutie van de blootstelling door de mogelijke uitrol van 5G in Brussel te observeren.

Ten derde zal Leefmilieu Brussel ook het belang kunnen evalueren van een dergelijk sensornetwerk voor de verwezenlijking van haar belangrijkste opdracht: a priori en a posteriori de naleving controleren van de norm die is vastgelegd door de verordening van 1 maart 2007.

Stochastische geometrie voor het schatten van de blootstelling aan elektromagnetische velden

Het STOEMP-project onderzoekt de mogelijkheid om stochastische geometrie te gebruiken om de blootstelling aan elektromagnetische velden in te schatten. 

Deze techniek wordt reeds gebruikt op andere gebieden van de telecommunicatie, met name om de dekking en de prestaties van een telecommunicatienetwerk te analyseren. Het principe bestaat erin de locatie van antennes, gebruikers en stralingsbronnen willekeurig te beschouwen om statistische kenmerken van elektromagnetische blootstelling af te leiden.

Sensoren waar, hoe, waarom?

Waar?

Het studiegebied waar deze sensoren zijn geïnstalleerd, bestrijkt de gemeenten Elsene en Etterbeek: van de Solbosch-campus van de ULB tot het Jubelpark, via het Flageyplein en de wijk van het kerkhof van Elsene.

Hoe?

In totaal 40 sensoren meten het elektrische veld van alle radiodiensten (80 Hz tot 6 GHz), d.w.z.:

• van radio- en televisie-uitzendingen (FM, DAB+, DVB-T); 
• van telefoondiensten (2G, 3G, 4G, 5G);
• van wifi;
• van de netwerken van MIVB, NMBS en ASTRID (hulpdiensten). 

Om de sensoren tijdens hun installatie te ijken, werd voor elk van de diensten een meting verricht met een meetapparaat dat nauwkeuriger was dan deze sensoren.

Waarom?

De sensoren verrichten 12 metingen per dag van het gemiddeld elektrisch veld, over 6 minuten, 4 m van de grond. Zij maken het dus mogelijk om de evolutie van het elektrisch veld in de tijd te volgen op dag- en weekschaal en ook op lange termijn. 

Het elektrisch veld ten gevolge van mobiele telefoondiensten varieert naargelang van het netwerkverkeer: dag/nacht-cycli zijn duidelijk waarneembaar, evenals cycli op weekschaal (feestdagen/zondagen). 

Op lange termijn zullen deze sensoren ook helpen om de potentiële evolutie van de uitrol en het gebruik van het 5G-netwerk te volgen.  

De locatie van de sensoren en de resultaten van hun metingen zijn in real time beschikbaar op de website van het Observatoire des ondes.

Geven deze metingen aan of de maximale blootstellingsnorm wordt overschreden?

Nee, omdat de sensoren niet nauwkeurig genoeg zijn om de sensormetingen rechtstreeks te vergelijken met de 6V/m norm. Bovendien worden de metingen verricht op 4 m boven de grond buiten een voor het publiek toegankelijke ruimte waar de norm in acht moet worden genomen.

De sensoren zullen niet in de plaats komen van de simulaties en de metingen waarmee Leefmilieu Brussel nu al a priori en a posteriori kan controleren of de door de ordonnantie vastgestelde norm wordt nageleefd. 

Anderzijds maken zij het mogelijk om interessante gegevens te verzamelen om beter te bestuderen hoe de elektromagnetische blootstelling ten gevolge van alle soorten telecommunicatie (van 2G tot 5G) zich in tijd en ruimte ontwikkelt. 

Ter herinnering: je kunt de blootstellingsniveaus in je buurtbekijken op het kadaster van zendantennes. Als je nog twijfels hebt, kun je altijd vragen om een meting bij je thuis. Deze meting is gratis.