Luchtkwaliteit : concentratie van stikstofdioxide (NO2)

Indicator - Actualisering : december 2021

In Brussel zou 45% van de in de lucht gemeten NO2-concentratie afkomstig zijn van buiten het Gewest en 44% zou aan het verkeer te wijten zijn. De nabijheid van de voornaamste emittenten zoals het verkeer heeft dus een invloed op de gemiddelde meetwaarden. In 2020 voldeden alle stations die betrokken zijn bij de beoordeling van de naleving van de luchtkwaliteitsnormen aan de Europese grenswaarden (op jaarbasis en per uur).

Context

Stikstofdioxide is schadelijk voor de gezondheid (impact op de luchtwegen) en voor het milieu (draagt bij tot de vorming van ozon en secundaire partikels en tot verzuring). De concentratie in de atmosfeer hangt samen met de stikstofoxide-uitstoot door de verbrandingsprocessen die zich afspelen in de voertuigen en in de verwarmingsinstallaties van gebouwen.

Europese normen en richtwaarde van de Wereldgezondheidsorganisatie

Ter bescherming van de volksgezondheid bepaalt de Europese richtlijn 2008/50/EG dat de gemiddelde NO₂-concentraties vanaf 2010 op jaarbasis niet meer mogen bedragen dan 40 µg/m³ (rode lijn op de grafiek). Anderzijds heeft de WHO de aanbevolen drempelwaarden aanzienlijk verlaagd tot 10 µg/m³ NO₂ gemiddeld per jaar (in plaats van 40 µg/m³ voordien). Deze door de WHO aanbevolen nieuwe jaarlijkse waarde wordt in alle stations van het Brussels Gewest overschreden. Er zij op gewezen dat bij de vaststelling van de door de WHO aanbevolen waarden uitsluitend rekening wordt gehouden met de gevolgen van de luchtverontreiniging voor de gezondheid, en niet met de sociaal-economische haalbaarheid van de naleving van de drempelwaarden (in tegenstelling tot de Europese normen).

NO₂-concentratie in de lucht

In het Brussels Gewest zijn er 8 stations van het telemetrisch netwerk voor de luchtkwaliteit die continu NO₂ meten en die in aanmerking worden genomen bij de evaluatie van de naleving van de Europese normen. Onze indicator gebruikt de meetgegevens van de meetpost in St-Jans-Molenbeek (code 41R001) die representatief is voor een stedelijk milieu dat beïnvloed wordt door het wegverkeer. 

Vergelijking van de gemiddelde NO₂-jaarconcentraties met de Europese grenswaarde - meetpost Sint-Jans-Molenbeek (1986-2020)

Bron : Leefmilieu Brussel, Dpt. Laboratorium, Luchtkwaliteit

Tot 2014, blijven de gemiddelde NO₂-concentraties in de meetpost van St-Jans-Molenbeek relatief stabiel en liggen ze, op enkele uitzonderingen na, boven de grenswaarde van het jaargemiddelde. Vanaf 2014 respecteert de gemiddelde jaarlijkse concentratie de jaarlijkse grenswaarde in deze meetpost. De gemeten waarden zijn immers sinds 2005 gedaald.

De duidelijke daling van de gemiddelde NO₂-concentratie voor het jaar 2020 kan in verband worden gebracht met de maatregelen die in het kader van de COVID-19-pandemie zijn genomen.

In de andere stations van het meetnet lag de gemiddelde NO₂-jaarconcentratie in 2020 tussen 11 en 36 µg/m³. De hoogste NO₂-concentraties werden waargenomen in de stations vanBelliard (41B008) en Kunst-Wet (41B001), twee stedelijke stations onder zeer sterke verkeersinvloed. Niettemin, in 2020 voldeden alle stations, die bij de beoordeling van de naleving van de luchtkwaliteitsnormen betrokken waren, aan de Europese grenswaarden (op jaarbasis en per uur). 

Oorsprong 

De concentraties die in al de meetstations worden geregistreerd, zijn het resultaat van bijdragen van diverse herkomst: 

• de achtergrondvervuiling (zoals die bijvoorbeeld in de Ardennen wordt gemeten);
• de gewestoverschrijdende bijdrage (in het BHG aangevoerd via de luchtstromen);
• de stedelijke achtergrondvervuiling, gemeten in de stad ver van directe bronnen;
• de hoofdzakelijk met het verkeer samenhangende stedelijke bijdrage;
• de bijkomende bijdrage van het verkeer die in zones met een hoge verkeersdichtheid worden aangetroffen. 

Zo is jaarlijks gemiddeld ongeveer 45% van de gemeten NO₂-concentratie gekoppeld aan een bijdrage buiten het Brusselse Gewest (achtergrondvervuiling en transregionale bijdrage), 11% komt overeen met achtergrondvervuiling in de stad en 44% is gekoppeld aan het verkeer.