Luchtkwaliteit : NO2-concentratie

In Brussel zou 40% van de in de lucht gemeten NO2-concentratie afkomstig zijn van buiten het Gewest en 47% zou aan het verkeer te wijten zijn. De nabijheid van de voornaamste emittenten zoals het verkeer heeft dus een invloed op de gemiddelde meetwaarden. In ongeveer een derde van de Brusselse meetposten is het daardoor onmogelijk om in 2014 de Europese grenswaarde voor de jaargemiddelden te respecteren. De norm voor de uurconcentratie werd van zijn kant wel gerespecteerd.

Context

Stikstofdioxide is schadelijk voor de gezondheid (impact op de luchtwegen) en voor het milieu (draagt bij tot de vorming van ozon en secundaire partikels en tot verzuring) . De concentratie in de atmosfeer hangt samen met de stikstofoxide-uitstoot door de verbrandingsprocessen die zich afspelen in de voertuigen en in de verwarmingsinstallaties van gebouwen.

Europese grenswaarde

Ter bescherming van de volksgezondheid bepaalt de Europese richtlijn 2008/50/EG dat de gemiddelde NO₂-concentraties vanaf 2010 op jaarbasis niet meer mogen bedragen dan 40 µg/m³ (rode lijn op de grafiek); deze waarde stemt tevens overeen met de richtwaarde aanbevolen door de Wereldgezondheidsorganisatie.

NO₂-concentratie in de lucht

In het Brussels Gewest wordt in 10 meetposten van het telemetrisch meetnet voor de luchtkwaliteit continu NO₂ gemeten. Onze indicator gebruikt de meetgegevens van de meetpost in St-Jans-Molenbeek (code 41R001) die  representatief is voor een stedelijk milieu dat sterk beïnvloed wordt door het wegverkeer.

Vergelijking van de gemiddelde NO₂-jaarconcentraties met de Europese grenswaarde - meetpost Sint-Jans-Molenbeek (1986-2014)
Bron : Leefmilieu Brussel, Laboratorium voor Milieu-onderzoek (lucht)

Sinds het einde van negentiger jaren blijven de gemiddelde NO₂-concentraties in de meetpost van St-Jans-Molenbeek relatief stabiel en liggen ze op enkele uitzonderingen na boven de grenswaarde van het jaargemiddelde. In 2014 bedroeg de gemiddelde jaarconcentratie voor NO₂ in de meetpost van St-Jans-Molenbeek 39 µg/m³.

In de andere stations van het meetnet lag de gemiddelde NO₂-jaarconcentratie tussen 22 en 641 µg/m³ (steeds voor 2014), afhankelijk van de nabijheid van de stikstofoxide-emittenten, zoals het verkeer. Ongeveer een derde van de Brusselse meetposten is niet conform met de opgelegde grenswaarde (wat een progressieve verbetering betekent over de laatste jaren). Desondanks heeft de Europese Commissie in april 2014 aan het Brussels Gewest opheldering gevraagd voor het niet respecteren van de grenswaarde voor de gemiddelde NO₂-jaarconcentratie. Merken we hierbij wel op dat de grenswaarde van 200 µg/m³ voor de gemiddelde uurconcentratie aan NO₂ in alle meetstations gerespecteerd werd.

Oorsprong

De concentraties die in al de meetstations worden geregistreerd, zijn het resultaat van bijdragen van diverse herkomst: de achtergrondvervuiling (zoals die bijvoorbeeld in de Ardennen wordt gemeten), de gewestoverschrijdende bijdrage (in het BHG aangevoerd via de luchtstromen), de stedelijke achtergrondvervuiling, de hoofdzakelijk met het verkeer samenhangende stedelijke bijdrage en de bijkomende bijdrage van het verkeer die wij in zones met een hoge verkeersdichtheid aantreffen.
Op jaarbasis wordt gemiddeld 40% van de gemeten NO₂-concentratie van buiten het Brussels Gewest aangevoerd (som van de achtergrondvervuiling en de gewestoverschrijdende bijdrage). 13% is afkomstig van stedelijke achtergrondvervuiling en 47% houdt verband met het verkeer.

Ook het vermelden waard is het feit dat in tegenstelling tot de daling van NOx sinds de negentiger jaren (zie indicator gewijd aan NOx), de NO₂-fractie in de NOx-uitstoot van het wegverkeer toenam tot in 2009 (en zich sindsdien stabiliseert), wat onder meer toe te schrijven is aan:

• de verdieseling van het wagenpark (diesel stoot relatief meer NO₂ uit);
• de oxydatiekatalysatoren opgelegd door de EURO 3- norm (deze verhogen het aandeel NO₂ ten opzichte van NO in de uitstoot);
• de roetfilters van vrachtwagens (deze verhogen onrechtstreeks de NO₂-uitstoot).

Dit fenomeen werd waargenomen in elke Belgische agglomeratie, alsook in Duitsland, Nederland en Londen. Dit verklaart deels het niet respecteren van de grenswaarde voor de gemiddelde NO₂-jaarconcentratie (40 µg/m³) aan de meetstations die sterk beïnvloed worden door het verkeer.