Focus : Leefmilieu en en economie : Zuinig omspringen met de hulpbronnen en voorkomen van afval

Context

Voor het zuinig omspringen met hulpbronnen bestaat er in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geen specifieke strategie. Deze problematiek wordt hoofdzakelijk behandeld in het Gewestelijk plan voor afvalpreventie en beheer (“Afvalplan”), maar ook via het energie-efficiëntiebeleid van het Gewest en het beleid inzake het waterbeheer.

In het vierde “Afvalplan” komt de impact van het afval op het verbruik van hulpbronnen aan bod. Prioriteit wordt gegeven aan afvalpreventie en eco-ontwerp. Het plan definieert meetbare preventiedoelstellingen voor tal van afvalstromen tegen 2020. Het voorziet ook in de voortzetting van een ambitieus beleid van duurzame aankopen door het promoten van objectief onderzoek naar duurzaam verbruik, het ontwikkelen van partnerschappen met de distributiesector en de handelaars en het ondersteunen van “duurzame gedragingen”. Hierdoor worden de sectoren van hergebruik, reparatie en tweedehandsverkoop naar voren geschoven als prioritaire sectoren die meer moeten worden ontwikkeld. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn deze sectoren zeer sterk vertegenwoordigd door de sociale en solidaire economie.

Sinds 2004 geeft het Gewest financiële steun aan ondernemingen van de sociale economie die actief zijn in het domein van de afvalrecuperatie. Leefmilieu Brussel gaf ook financiële steun aan verschillende initiatieven die uitgingen van ondernemingen van de sociale economie, meer bepaald voor infrastructuurwerken (renovatie van winkels, oprichting van een centrum voor opleiding via werk,...).

Een Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering maakt het mogelijk organisaties te erkennen die actief zijn in het domein van de recuperatie van afgedankte goederen. Het geeft hen ook toegang tot gewestelijke subsidies die in verhouding staan tot de ingezamelde en daadwerkelijk in Brussel hergebruikte afvalhoeveelheden. Dankzij deze erkenning kunnen zij aanspraak maken op een verminderd btw-tarief dat bestemd is voor bepaalde erkende beroepen van sociale aard. Zo genieten organisaties die erkend zijn volgens dit besluit een verminderd btw-tarief op de verkoop van tweedehandsgoederen.

Ondernemingen van de sociale economie in het BHG: evolutie van de activiteiten

Evolutie van het ingezamelde tonnage afval en van de subsidies ontvangen door de ondernemingen die actief zijn in de sector van de sociale economie voor de inzameling en de behandeling van verschillende afvalstromen
Bron: Leefmilieu Brussel; de waarden van de in 2011 ingezamelde hoeveelheden zijn nog niet beschikbaar.

Vijf organisaties die actief zijn in het domein van de inzameling en de behandeling van textielafval, brocante en afval van elektrische en elektronische apparatuur (AEEA) zijn erkend sinds 2004: Oxfam, Spullenhulp, La Poudrière, Terre en Leger des Heils. Een zesde, GIGA Services, actief in het domein van de verbruiksgoederen voor computers, is erkend sinds 2011. Het totaal van de aan deze zes organisaties toegekende subsidies sinds 2005 beloopt iets meer dan € 1.250.000 (in 2011 ging het om € 265.000). Met deze subsidies kon sinds 2005 de inzameling en de behandeling van meer dan 37.000 ton afval worden gefinancierd: nl meer dan 22.000 ton textiel, meer dan 12.500 ton brocante en meer dan 2.500 ton afval van elektrische en elektronische apparatuur. De details per jaar en per stroom staan in de bovenstaande grafiek. Hierin zijn de inktpatronen niet opgenomen (in 2010 zamelde Giga Services ruim 9.000 inktpatronen in).

Het merendeel van het afval dat werd ingezameld door de organisaties van de sociale economie die door het Gewest worden gesubsidieerd, werd opnieuw gevaloriseerd, hetzij door hergebruik hetzij door recyclage . In 2010 werd zo 77% van het textielafval nuttig toegepast (61% hergebruik, 16% recyclage). Voor brocante werd 70% nuttig toegepast (42% hergebruik, 28% recyclage); voor het afval van elektrische en elektronische aparatuur ging het om 99% (44% hergebruik, 55% recyclage). Van de inktpatronen werd 68% hergebruikt.

In 2005 waren 600 personen tewerkgesteld door de sociale en solidaire economie (wat overeenkwam met 540 VTE).

Het project "Ecopool"

In 2008 heeft het Gewest bovendien meer dan 4 miljoen euro gekregen van het FEDER-programma 2007-2013, voor de ontwikkeling van een “kringloopcentrum”. Het “Ecopool”-project beoogt de oprichting van een centrum voor sociale economie in het domein van de afvalrecuperatie. Dit project wil ook uitgroeien tot kenniscentrum over de technieken van hergebruik en recyclage, en zo bijdragen tot de ontwikkeling en de verspreiding van innovatieve oplossingen om het volume verbrand afval te verminderen. Dit moet Net Brussel in staat stellen om elk jaar 1.500 tot 1.800 ton brocante (van de 15.000 ton die op dit moment worden ingezameld) te versluizen naar centra voor hergebruik, herstel en recyclage. De eerste organisaties van de sociale economie hadden al begin 2012 hun intrek moeten nemen in de Ecopool.

Bronnen

• Leefmilieu Brussel, 2010, « Vierde Afvalplan voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Plan voor de preventie en het beheer van afvalstoffen Mei 2010 ».