Hulpbronnen besparen en afval voorkomen via de sociale economie

Sinds 2004 verleent het Gewest financiële steun aan de bedrijven van de sociale economie die actief zijn in het ophalen en beheren van textielafval, van grof vuil, van afgedankte  elektrische en elektronische apparatuur (AEEA) en van inktpatronen. In 2012 werd de grote meerderheid van de afvalstoffen die door de zeven erkende verenigingen van de sociale economie opgehaald worden, nuttig aangewend via hergebruik of recyclage (deze valorisatie bedroeg 85,1% voor het betrokken textielafval, 82,8% voor het betrokken grofvuil, 100% voor het AEEA en  83,7% voor de inktpatronen).

Context

De kwestie van de hulpbronnen wordt hoofdzakelijk behandeld in het Gewestelijk plan voor afvalpreventie en beheer (“Afvalplan”), maar ook via het energie-efficiëntiebeleid van het Gewest en het beleid inzake het waterbeheer.

In het vierde “Afvalplan” komt de impact van het afval op het verbruik van hulpbronnen aan bod. Prioriteit wordt gegeven aan afvalpreventie en eco-ontwerp. Het plan definieert meetbare preventiedoelstellingen voor tal van afvalstromen tegen 2020. Het voorziet ook in de voortzetting van een ambitieus beleid van duurzame aankopen door het promoten van objectief onderzoek naar duurzaam verbruik, het ontwikkelen van partnerschappen met de distributiesector en de handelaars en het ondersteunen van “duurzame gedragingen”. Hierdoor worden de sectoren van hergebruik, reparatie en tweedehandsverkoop naar voren geschoven als prioritaire sectoren. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn deze sectoren sterk vertegenwoordigd door de sociale en solidaire economie.

Sinds 2004 geeft het Gewest financiële steun aan ondernemingen van de sociale economie die actief zijn in het domein van de afvalrecuperatie. Leefmilieu Brussel gaf ook financiële steun aan verschillende initiatieven die uitgingen van ondernemingen van de sociale economie, meer bepaald voor infrastructuurwerken (renovatie van winkels, oprichting van een centrum voor opleiding via werk,...).

Een Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering maakt het mogelijk organisaties te erkennen die actief zijn in het domein van de recuperatie van afgedankte goederen. Het geeft hen ook toegang tot gewestelijke subsidies die in verhouding staan tot de afvalhoeveelheden die in het Brussels Gewest werden ingezameld en daadwerkelijk herbruikt. Dankzij deze erkenning kunnen zij aanspraak maken op een verminderd btw-tarief dat bestemd is voor bepaalde erkende beroepen van sociale aard. Zo genieten de erkende organisaties een verminderd btw-tarief op de verkoop van tweedehandsgoederen.

Ondernemingen van de sociale economie in het BHG: evolutie van de activiteiten

Evolutie van het ingezamelde tonnage afval en van de subsidies ontvangen door de ondernemingen die actief zijn in de sector van de sociale economie voor de inzameling en de behandeling van verschillende afvalstromen

Bron: Leefmilieu Brussel; de waarden van de in 2013 ingezamelde hoeveelheden zijn nog niet beschikbaar

Vijf organisaties die actief zijn in het domein van de inzameling en de behandeling van textielafval, brocante en afgedankte elektrisch en elektronische apparatuur (AEEA) zijn erkend sinds 2004: Oxfam, Spullenhulp, La Poudrière, Terre en Leger des Heils. Een zesde, GIGA Services, actief in het domein van de verbruiksgoederen voor computers, is erkend sinds 2011, en CF2M, actief in de AEEE sinds 2012. In 2013 beliep de subsidie die in het totaal werd toegekend aan deze zes organisaties iets meer dan 350.000 euro. Met deze subsidies kon sinds 2005 de inzameling en de behandeling van meer dan 50.150 ton afval worden gefinancierd: nl meer dan 29.900 ton textiel, meer dan 16.200 ton brocante en meer dan 3.900 ton afval van elektrische en elektronische apparatuur. De details per jaar en per stroom staan in de grafiek. Hierin zijn de inktpatronen niet opgenomen (in 2012 zamelde Giga Services ruim 20.600 inktpatronen in).

Het merendeel van het afval dat werd ingezameld door de organisaties van de sociale economie die door het Gewest worden gesubsidieerd, werd opnieuw gevaloriseerd, hetzij door hergebruik hetzij door recyclage. In 2012 werd zo 85,1% van het textielafval nuttig toegepast (58,4% hergebruik, 26,7% recyclage). Voor brocante werd 82,8% nuttig toegepast (46,2% hergebruik, 36,6% recyclage); voor het afval van elektrische en elektronische apparatuur ging het om 100% (41,9% hergebruik, 58,1% recyclage). Van de inktpatronen werd 83,7% opnieuw gebruikt.

In 2005 waren 600 personen tewerkgesteld door de sociale en solidaire economie (wat overeenkwam met 540 VTE).

Het project "Ecopool"

In 2008 heeft het Gewest bovendien meer dan 4 miljoen euro gekregen van het FEDER-programma 2007-2013, voor de ontwikkeling van een “kringloopcentrum”. Het “Ecopool”-project beoogt de oprichting van een centrum voor hergebruik dat door Net Brussel wordt beheerd en beroep doet op de sociale economie. Dit project wil ook uitgroeien tot een kenniscentrum over de technieken van hergebruik en recyclage, en zo bijdragen tot de ontwikkeling en de verspreiding van innovatieve oplossingen om het volume verbrand afval te verminderen. Dit moet Net Brussel in staat stellen om elk jaar 1.500 tot 1.800 ton brocante (van de 15.000 ton die op dit moment worden ingezameld) te versluizen naar centra voor hergebruik, herstel en recyclage. De eerste organisatie van de sociale economie heeft in 2012 haar intrek genomen in de Ecopool, de andere zouden in 2014 moeten volgen.