De demografische evolutie in het Brussels Gewest

Tekstbeschrijving van de afbeelding hierbovenIndicator - Actualisering : mei 2022

Een groeiend aantal Brusselaars 

Het Brusselse Gewest telde op 1 januari 2021 1.219.970 inwoners (buiten het wachtregister). Een Belg op tien is dus gedomicilieerd in ons Gewest!

Sinds het midden van de jaren negentig is de bevolking van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gegroeid. Ze is sindsdien met bijna 30% gestegen. Het hoogste groeipercentage werd waargenomen tussen 2008 en 2013. Sedertdien is de groei blijven aanhouden, zij het in een gematigder tempo. COVID-19 heeft een negatief effect gehad op de groei in 2021 (slechts +0,14%), maar heeft deze niet onderbroken.

In 2070 zou het Gewest 10% meer bewoners moeten tellen, ofwel een gemiddelde groei van 2.500 personen per jaar (FPB, 2021). De gevolgen van de gezondheidscrisis zouden op lange termijn moeten verdwijnen. 
 

Evolutie van de Brusselse bevolking (1980–2021)

Bronnen : FOD Economie – Statbel - Rijksregister (1980-2021), Federaal Planbureau – bevolkingsprojecties (2021)

Tekstbeschrijving van de afbeelding hierboven

Deze groei wordt gestimuleerd door het natuurlijk saldo en het internationaal migratiesaldo.  

Gelet op de Belgische en internationale migratiebewegingen verwelkomt het Gewest jaarlijks tussen de 70 en 80.000 nieuwkomers (66.000 in 2020): een nieuw publiek dus, dat vaak helemaal niet op de hoogte is van onze milieuwetgeving.  
 
Bovendien zouden de klimaatveranderingen een migratiestroom op gang kunnen brengen van een miljoen klimaatvluchtelingen in Europa tegen 2100, met een grote kans dat deze zullen trekken naar de grote steden, namelijk onder andere Brussel. 

Anderzijds, in termen van migratiesaldo verliest het Gewest meer inwoners (in het bijzonder jonge gezinnen met kinderen) aan de twee andere Gewesten van het land dan dat het er wint. En dit fenomeen van randverstedelijking wordt met de tijd intensiever (BISA, IWEPS, Statistiek Vlaanderen, 2019).

De gewestelijke dichtheid bedraagt 7.511 inwoners/km2 in 2021. De bevolking is weliswaar ongelijk verdeeld over het grondgebied: er is een concentratie in de gemeenten van de eerste kroon (Sint-Joost heeft de hoogste bevolkingsdichtheid: 23.041 inw/km2) en een lagere dichtheid in de periferisch gelegen gemeenten (Watermaal-Bosvoorde heeft de laagste bevolkingsdichtheid, onder andere door de invloed van het Zoniënwoud: 1.944 inw/km2).

De huishoudens worden groter en het aandeel van de alleenstaanden wordt kleiner.  

Het aantal huishoudens fluctueert hoofdzakelijk in functie van de evolutie van de Brusselse bevolking. In 2021 telde het Gewest bijna 560.000 private huishoudens (de collectieve huishoudens  - rusthuizen, studentenhomes, enz. - vertegenwoordigen maar 1% van de totale bevolking). Na een aanzienlijke groei tussen 2001 en 2013 (+14%), en vervolgens enkele jaren van relatieve stagnatie, stijgt hun aantal opnieuw sinds 2017. Volgens de voorspellingen zou het aantal huishoudens nog tot 2050 moeten toenemen, maar niet zo snel als de bevolking.  
 
De gezinnen in het Gewest (de collectieve gezinnen niet meegerekend) bestaan gemiddeld uit 2,2 personen. 

Bijna de helft van hen zijn alleenstaanden: m.a.w. 1 Brusselaar op 5 woont alleen. De omvang van de gezinnen heeft de neiging te stijgen. Naar verwachting zouden gezinnen in 2070 gemiddeld uit 2,3 personen bestaan (FPB, 2019). 

Het aandeel van gezinnen van alleenstaanden heeft de laatste sterkt afgenomen o.a. door de daling van het aandeel van de + 65-jarigen en dat van de jongeren, die de voorkeur geven aan samenwonen gezien de hoge prijzen van de woningen. Tegelijkertijd nemen de gezinnen die uit meerdere personen bestaan, in het bijzonder de gezinnen van 3 personen en meer, toe. 

Tijdens de dag neemt de Brusselse bevolking aanzienlijk toe: 

• aangezien het Gewest fungeert als een “tewerkstellingspool”: ongeveer +25%. Volgens de Enquête over de Arbeidskrachten (Statbel) zullen in 2020 nagenoeg 369.000 Vlamingen of Walen in Brussel komen werken. Ter vergelijking, er zijn vijf keer minder Brusselaars die in Vlaanderen of Wallonië werken (bijna 76.000 in 2020).

Zowel het aantal pendelaars van en naar het Brussels Gewest neigt toe te nemen. Maar de gezondheidscrisis van 2020 had gevolgen voor de arbeidsmarkt: voor het eerst sinds 2015 daalde het aantal pendelaars (-9.000 voor inkomende pendelaars, -6.000 voor uitgaande pendelaars).

Pendelen van en naar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (2020)

Bron: Leefmilieu Brussel volgens de gegevens van Statbel, EAK 2020

• In veel mindere mate, aangezien het Brussels Gewest eveneens een “onderwijspool” is en gedurende het schooljaar zeer veel leerlingen en studenten aantrekt. Alleen al voor het kleuter-, lager en middelbaar onderwijs, kwamen tijdens het schooljaar 2019-2020 35.000 mensen uit Vlaanderen (Vlaams-Brabant voornamelijk), maar ook uit Wallonië en het buitenland. Dat is 14% van de in Brussel schoollopende leerlingen (BISA). Daarnaast zijn er veel studenten in het hoger onderwijs, waarvan de aantallen niet gekend zijn. 
• Tot slot is Brussel, de hoofdstad van Europa, een toeristisch en zakelijk centrum met zijn vele Europese en internationale instellingen.

1 Brusselse werknemer op 2 is een pendelaar. Dit heeft gevolgen voor de mobiliteit, met name voor het wegverkeer (zie de indicator over mobiliteit en vervoer).

Een Brusselaar geboren in 2020 zal gemiddeld 79 jaar en 7 maanden leven

De levensverwachting van de Brusselse bevolking bedroeg 79,6 jaar in 2020. Ze ligt 5,3 jaar hoger voor vrouwen dan voor mannen. 
In 2020 is deze verwachting met bijna 2 jaar gedaald ten opzichte van 2019. Terwijl vóór de gezondheidscrisis, het met 2 jaar was toegenomen over een tijdsspanne van 10 jaar (2009-2019) (Statbel). Deze daling is een rechtstreeks gevolg van de mortaliteitsomstandigheden in 2020, die zwaar werden getroffen door de Covid-19-pandemie. Verwacht wordt dat dit effect in de loop van de tijd zal afnemen (Statbel).