Wie doet wat voor het waterbeheer in het Brussels Gewest?

De veelvuldige gebruiksvormen van water vergen evenveel soorten vakmanschap. Het beheer van het distributienetwerk voor drinkwater is immers volledig verschillend van dat van waterlopen, waterwegen of van een zuiveringsstation ! In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest regelt de "waterordonnantie" de verdeling van bevoegdheden tussen de verantwoordelijke wateractoren en -operatoren.

Het eerste waterbeheerplan (2009-2015) stelde vast dat een sterkere coördinatie tussen wateractoren een noodzakelijke randvoorwaarde was voor een efficiënt en duurzaam waterbeheer. In de context van een publiek en duurzaam beheer van de watervoorraad werd deze rol, via het Watercoördinatiebesluit toevertrouwd aan Leefmilieu Brussel als voorzitter van het nieuw opgerichte coördinatieplatform. De wateroperatoren en –actoren komen sindsdien regelmatig bijeen via dit platform om tot een afgestemd en coherent waterbeheer te komen.

Hieronder vindt u de belangrijkste wateroperatoren en –actoren waar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest specifieke opdrachten aan heeft toevertrouwd met betrekking tot het beheer van de watercyclus, alsook hun voornaamste verantwoordelijkheden  :

Leefmilieu Brussel (Gewestelijke administratie)

• Beheer van onbevaarbare waterlopen 1^ste en 2^de categorie en beheer van een veertigtal vijvers ( oppervlaktewaterEr wordt gewoonlijk een onderscheid gemaakt tussen zeewater en binnenwater, wat op zijn beurt in oppervlaktewater en grondwater wordt onderverdeeld. Het oppervlaktewater wijst op het water dat op de oppervlakte van de aarde afvloeit of stagneert en bevat het water van de meren, rivieren en waterpartijen (vijver, kunstmatige bekkens, poelen, ...). , voorwaarden voor grondwateronttrekkingen,…) ;
• Milieu-inspectie ;
• Monitoring van de oppervlaktewater-, grondwaterkwaliteit en waterkwaliteit van de vijvers, toezicht  op de grondwateronttrekkingen;
• Redactie en coördinatie van de regionale waterplannen (Waterbeheerplan en Overstromingsrisicobeheerplan).

Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer (Publiekrechtelijke naamloze vennootschap)

• Beheer van afvalwaterWater dat in huishouding of industrie dienst heeft gedaan en gewoonlijk met verschillende stoffen beladen is. op gewestelijk niveau (riolering, collectoren en waterzuiveringstations);
• Beheer van sommige stormbekkens;
• Beheer  van het continue meetnet Flowbru dat onder andere debieten in waterlopen en collectoren meet, alsook de neerslaghoeveelheden.

Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer website

VIVAQUA (Intercommunale – CVBA)

• Opslag, behandeling, productie en transport van het drinkwater voor het Brussels Gewest;
• Distributie van drinkwater;
• Beheer van afvalwaterWater dat in huishouding of industrie dienst heeft gedaan en gewoonlijk met verschillende stoffen beladen is. op gemeentelijk niveau (riolering, collectoren);
• Beheer van sommige stormbekkens.

VIVAQUA website

Haven van Brussel (Publiekrechtelijke naamloze vennootschap)

• Beheer van het Kanaal op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ;
• Beheer, uitbaten en ontwikkeling van de haven van Brussel.

Haven van Brussel website

AQUIRIS (Privaat bedrijf)

• Uitbaten – in opdracht van de BMWB - van het waterzuiveringsstationInstallatie waar vervuild water weer zuiver wordt gemaakt. Brussel Noord voor een periode van twintig jaar (2007-2027).

 De 19 gemeenten van het Brussels Gewest

• Beheer van de onbevaarbare geklasseerde waterlopen van 3de categorie en van sommige vijvers ;
• Verlenen van de stedenbouwkundige vergunningen (toezicht op de naleving van de bepalingen rond water in de Gewestelijke en, waar relevant, Gemeentelijke Stedenbouwkundige Verordeningen).

Het coördinatieplatform van de wateroperatoren van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

In 2014 heeft de Brusselse Hoofdstedelijke Regering een coördinatieplatform opgericht bij het besluit van 24 april 2014. Dit platform verenigt de verschillende operatoren en actoren : Vivaqua, BMWB en Leefmilieu Brussels. Het voorzitterschap van het coördinatie-platform word verzekerd door de Minister of zijn vertegenwoordiger en het secretariaat word verzekerd door Leefmilieu Brussels.

 Zoals de naam aangeeft, is de opdracht van het platform toe te zien op de gecoördineerde uitvoering van het waterbeleid, dat wordt gevoerd via de Waterbeheerplan en via de Maatregelenprogramma. Het platform staat in voor de voorbereiding, de operationele planning en de follow-up van het waterbeleid, coördineert de uitvoering van de verschillende acties door de verschillende actoren, en brengt hierover verslag uit aan de Minister.

Het coördinatieplatform adhocwerkgroepen creëren die zich buigen over specifieke thema’s op gewestelijk niveau, en comités oprichten per stroomgebied om de problemen van waterbeheer op lokaal niveau op te lossen. Alle natuurlijke of rechtspersonen wier aanwezigheid gerechtvaardigd is naargelang van het behandelde thema (de Haven van Brussel, de Gewestelijke overheidsdienst van Brussel (mobiliteit, stadsontwikkeling, …), een gemeente, een vereniging, een onderneming, een deskundige, …) kunnen voor deze werkgroepen of comités worden uitgenodigd. Dit Maatregelenprogramma vormt een concreet voorbeeld van de werken uitgevoerd binnen het coördinatieplatform.

Coördinatie op Belgisch niveau

Aangezien België een federale staat is waarin het milieubeleid grotendeels onder de bevoegdheden valt van de verschillende federale entiteiten (de federale staat, het Vlaams Gewest, het Waals Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest), werden er een reeks coördinatiestructuren in het leven geroepen. De belangrijkste inzake milieubeleid is het CCIM (Coördinatiecomité Internationaal Milieubeleid). Het werd in 1995 opgericht via een samenwerkingsakkoord tussen de federale staat, het Vlaams, Waals en Brussels Hoofdstedelijk Gewest, met betrekking tot internationaal milieubeleid.

Dit comité heeft als voornaamste taken voor België vooraf overlegde stellingnames voor te bereiden zodat het op internationaal vlak een eensgezind standpunt naar voor kan brengen, alsook het nodige overleg te organiseren tussen de verschillende entiteiten zodat de aanbevelingen en beslissingen die op internationaal niveau werden genomen, hier op een gecoördineerde wijze worden uitgevoerd. De coördinatie van de uitvoering van de Europese richtlijnen op Belgisch grondgebied behoort tot het takenpakket van dit comité.

De CCIM bestaat uit een plenaire vergadering, een bureau, en tal van thematische werkgroepen.

De Stuurgroep Water heeft als opdracht ervoor te zorgen dat het waterbeleid op een gecoördineerde wijze gebeurt. Hierbij staat de gecoördineerde uitvoering van de Europese Kaderrichtlijn Water centraal. Daarnaast behandelt de Stuurgroep Water ook andere richtlijnen of conventies met betrekking tot water. Het Brussels Gewest is, net als de andere federale entiteiten, in deze stuurgroep vertegenwoordigd. De samenwerking gebeurt op verschillende niveaus: op formeel niveau op het vlak van gezamenlijke formele standpunten of communicaties naar de Europese Commissie, op technisch niveau op het vlak van de uitvoering van de verschillende technische aspecten van de Kaderrichtlijn Water, en op lokaal niveau met betrekking tot het beheer of onderhoud op het terrein van bepaalde waterlopen of grondwaterlichamen.

Het project LIFE Belini

Met het oog op een verbetering van de waterkwaliteit en op een sterke coördinatie heeft een nieuw project in oktober 2016 het daglicht gezien. Samen met het Vlaams Gewest, het Waals Gewest en 5 andere publieke partners heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (vertegenwoordigd door Leefmilieu Brussel) beslist een versnelling hoger te schakelen om de Zenne te 'hernatureren'. Het project LIFE BELINI (Belgian initiative for making a leap forward towards good status in the river basin district of the Scheldt) werd op 1 oktober 2016 door de Europese Commissie goedgekeurd.

De Europese Commissie zal over een periode van 10 jaar een som van 10 miljoen euro investeren in Vlaanderen, Wallonië en Brussel. Hiervan werden 2,4 miljoen euro toegekend aan Leefmilieu Brussel (en in totaal 2,7 miljoen euro voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest).

LIFE BELINI streeft naar een nauwere samenwerking tussen de gewesten voor de uitvoering van een geïntegreerde waterbeleid, maar de belangrijkste doelstelling voor Brussel is de verbetering van de kwaliteit van de Zenne. Dit omvat enerzijds een betere structurele kwaliteit, onder andere door het openleggen van de Zennekokers, door het aanleggen van een vispaaiplaats of door de oevers structureel te verbeteren. Anderzijds wordt ook een betere waterkwaliteit beoogd, door het beperken van de verontreiniging afkomstig van riooloverstorten en door de karakterisatie van verontreinigende stoffen in afvloeiend hemelwater van de openbare wegen.

Meerdere van deze projecten werden reeds geconcretiseerd of vangen binnenkort aan.

Meer informatie :

• Website van de federale administratie over de CCIM
• Brochure over de CCIM (pdf)
• LIFE Belini

Coördinatie van de uitvoering van het waterbeleid op internationale niveau – de Internationale Scheldecommissie

Op de kaart is duidelijk te merken dat het Brussels Gewest gelegen is in het centrum van het Internationale Scheldedistrict.

Een hydrografische bekken of stroomgebied wordt gedefinieerd als zijnde “een gebied vanwaar al het over de oppervlakte lopende water via een reeks stromen, rivieren en eventueel meren, door één riviermond in zee stroomt». Zo zal al het hemelwater dat binnen het Scheldebekken valt, uiteindelijk afstromen naar de monding van het Schelde-estuarium in Nederland.

Hoe is dit relevant voor Brussel ?  Wie Brussel zegt, denkt Zenne. Het Zennebekken maakt deel uit van het grotere Scheldebekken. De Zenne stroomt in de Dijle, die na haar samenvloeiing met de Nete overgaat in de Rupel die op zijn buurt uitmondt in de Schelde. Water kent geen grenzen. Zo zal een slecht beheer stroomopwaarts onvermijdelijk gevolgen hebben op het stroomafwaartse deel. Daarom dat een internationaal stroomgebiedsdictrict de meest pertinente werkeenheid is voor een efficiënt waterbeleid.

De Europese Commissie heeft, via de Kaderrichtlijn Water, het werken op basis van een dergelijk stroomgebiedsdistrict geformaliseerd en verplicht gemaakt (artikel 13 van de KRLW). Ze heeft regels vastgelegd voor een verbeterde samenwerking tussen Lid Staten teneinde de watervoorraden op een gecoördineerde wijze te beheren. Voor wat de Schelde betreft, werd met dit doel in 1994 de Internationale Scheldecommissie opgericht.

De Internationale Scheldecommissie (ISC)

Zelf als beslaat ze maar 0,72% van de oppervlakte van het Internationale Scheldestroomgebied, het Brussels Gewest huisvest 10% van de bevolking ervan. Via de ISC heeft ze, net als de andere delegaties (Federale Staat, het Vlaams Gewest, het Waals Gewest, Nederland en Frankrijk) inspraak in wat een goed beheer van het internationaal stroomgebiedsditrict van de Schelde moet omvatten.

De ISC heeft als doelstelling de samenwerking te organiseren tussen de landen en gewesten waardoor de Schelde stroomt om tot een integraal duurzaam beheer van het Scheldebekken te komen. Haar taken zijn: de coördinatie van de acties die de landen voeren, de conformiteit van het  beheerplan voor het stroomgebiedsdistrict met de kaderrichtlijn ‘Water’, de preventie van overstromingen en van accidentele verontreinigingen.

De ISC bestaat uit:

• een plenaire vergadering die één maal per jaar in december samenkomt om de belangrijkste beslissingen te nemen;
• een vergadering van delegatieleiders die twee maal per jaar bijeenkomen om toe te zien op de goede werking van de diverse werkgroepen;
• tal van technische werkgroepen (rond grondwater, oppervlaktewaterEr wordt gewoonlijk een onderscheid gemaakt tussen zeewater en binnenwater, wat op zijn beurt in oppervlaktewater en grondwater wordt onderverdeeld. Het oppervlaktewater wijst op het water dat op de oppervlakte van de aarde afvloeit of stagneert en bevat het water van de meren, rivieren en waterpartijen (vijver, kunstmatige bekkens, poelen, ...). , economische aspecten, overstromingen,…) waar experten kennis en ervaringen met elkaar uitwisselen en met elkaar overleg plegen.

Eén van haar belangrijkste opdrachten is het zesjaarlijks opstellen van het Overkoepeld Deel van het Waterbeheerplan en het Overkoepelend Deel van het Overstromingsrisicobeheerplan.

De Scaldit en ScaldWIN projecten

Het Interreg IIIB project Scaldit ging van start op 1 januari 2003, aanvankelijk voor een periode van 3 jaar. Doel was om op schaal van een internationaal district - dat van de Schelde - de richtsnoeren uit te testen voor de uitvoering van de Kaderrichtlijn Water. Het project werd vervolgens, na goedkeuring door het Interregsecretariaat, nog  twee maal verlengd. Op 30 juni 2008 werd het project afgerond.

Het Scaldit-project werd binnen de ISC gecoördineerd en betekende ontegensprekelijk een stimulans om de voortgang van de transnationale OF internationale uitvoering van de Kaderrichtlijn Water kracht bij te zetten binnen het stroomgebieddistrict van de Schelde.

Voortbouwend op de kennis en de ervaring die werd opgebouwd tijdens de looptijd van het Scaldit-project, werd in 2008 een nieuw grensoverschrijdend samenwerkingsproject - genaamd ScaldWIN - voorbereid. Dit Interreg IVB project werd op 5 december 2008 goedgekeurd door het Interreg IVB Steering Committee.

Het ScaldWIN-project is een samenwerkingsproject tussen 8 partners: de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), Leefmilieu Brussel (het vroegere BIM), la Direction générale opérationnelle Agriculture, Ressources naturelles et Environnement de la Région wallonne (DGARNE), la Direction régionale de l'environnement, de l'aménagement et du logement Nord - Pas-de-Calais (DREAL), Lille Métropole Communauté Urbaine (LMCU), het Waterschap Zeeuws-Vlaanderen (WSZV), de Provincie Zeeland en het D.G. Water van het Nederlands Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De VMM treedt op als Lead Partner.

In het ScaldWIN-project wordt er samengewerkt rond ecologisch herstel, met bijzondere aandacht voor vismigratie, grensoverschrijdende monitoring en modellering van sedimentvrachten, monitoring en modellering van 2 grensoverschrijdende aquifers (grondwaterlagen), de ontwikkeling van een gemeenschappelijke set van (economische) indicatoren en informatieverspreiding.