Internationale klimaatfinanciering

1. Context en verplichtingen

Op internationaal niveau

Sinds 1992 en de goedkeuring van de Kaderovereenkomst van de Verenigde Naties over de klimaatveranderingen (CCNUCC-UNFCCC) hebben 196 landen zich geëngageerd om maatregelen te treffen om de klimaatveranderingen en de gevolgen ervan te beperken. Vanaf 1992 wordt de verantwoordelijkheid van de ontwikkelde landen benadrukt en zij engageren zich om de ontwikkelingslanden te ondersteunen, in het bijzonder via de financiering van klimaatprojecten. Om dat doel te bereiken, vertaalt de internationale klimaatfinanciering zich in bilaterale bijdragen tussen de staten of in de financiering van internationale fondsen.

In 2001 werd een nieuw fonds opgericht voor de financiering van klimaatprojecten in het Protocol van Kyoto met het oog op de aanpassing aan de gevolgen van de klimaatveranderingen in de meest kwetsbare landen: het Aanpassingsfonds.

Tijdens de COP15 van Kopenhagen in 2009 en bij gebrek aan een nieuw ambitieus akkoord om de strijd tegen de klimaatveranderingen te versnellen, zijn de ontwikkelde landen overeengekomen meer bij te dragen tot de financiering van klimaatprojecten in de ontwikkelingslanden. Het is in 2009 dat de beslissing werd genomen om het Groen Klimaatfonds op te richten en dat de ontwikkelde landen zich hebben geëngageerd om tegen 2020 tot een bedrag van 100 miljard dollar te komen in termen van internationale klimaatfinanciering.

Op 12 december 2015 herinnerde het Akkoord van Parijs - dat werd goedgekeurd ter gelegenheid van de COP21 - aan de engagementen van de ontwikkelde landen om tegen 2020 100 miljard dollar vrij te maken voor de internationale klimaatfinanciering en aan de noodzaak de verhoging van de financieringen te evalueren. 

Voor een meer gedetailleerde beschrijving van de internationale klimaatonderhandelingen en in het bijzonder over de klimaatfinanciering kan u de federale website over de klimaatveranderingen raadplegen.

Op Belgisch niveau

België, ontwikkeld land en lid van de UNFCC en het Akkoord van Parijs, neemt deel aan het engagement voor de internationale klimaatfinanciering. In 2015 bepaalt een intra-Belgische beleidsovereenkomst (“burden sharing”-akkoord) enerzijds de Belgische bijdrage aan de internationale klimaatfinanciering  en organiseert anderzijds de verdeling van deze bijdrage tussen de bevoegde Belgische entiteiten voor de periode 2016-2020.  Zowel de federale overheid als de 3 Gewesten zijn immers bevoegd. 

België verbindt zich tot een jaarlijkse financiering van 50 miljoen euro tot in 2020 waarvan 25 miljoen door de federale overheid gefinancierd zal worden. Het saldo zal tussen de Gewesten als volgt worden verdeeld:

• Vlaams Gewest:  14,5 miljoen euro;
• Waals Gewest: 8,25 miljoen euro ;
• Brussels Hoofdstedelijk Gewest:  2,25 miljoen euro.

Om deze verplichting uit te voeren heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in het Brussels Wetboek van Lucht, Klimaat en Energiebeheersing (BWLKE) de nodige bepalingen goedgekeurd (art. 3.3.17 van het BWLKE). De nieuwe en bijkomende inkomsten van het Klimaatfonds (art. 4.1.4 van het BWLKE) zijn in het bijzonder bestemd voor de financiering van het klimaatbeleid dat is opgesteld in de ontwikkelingslanden.  Met het intra-Belgisch akkoord draagt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor 11,25 miljoen euro bij aan de internationale klimaatfinanciering voor de periode 2016-2020.

Elk jaar rapporteert België aan de Europese Commissie zijn internationale klimaatfinanciering om zowel de internationale als de Europese verplichtingen na te leven. Deze verslagen kunnen online worden geraadpleegd. De bijdragen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn er duidelijk gedetailleerd.

2. De internationale klimaatfinanciering van het BHG

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft een dubbele aanpak gehanteerd voor zijn internationale klimaatfinanciering.  Enerzijds de ondersteuning van de activiteiten van de multilaterale fondsen met in het bijzonder het Groen Klimaatfonds voor de aanpassing en anderzijds de financiering van bilaterale projecten.

Leefmilieu Brussel is de administratie die bevoegd is voor de uitvoering van de Brusselse strategie voor de internationale klimaatfinanciering.

De multilaterale financieringen

De bedragen in de onderstaande tabel betreffen de financiële bijdragen die door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werden betaald in de vorm van giften.

De activiteiten van het Aanpassingsfonds kunnen worden geraadpleegd op de website. De financieringen die worden toegekend door het Aanpassingsfonds beogen exclusief de aanpassingsactiviteiten in de meest kwetsbare ontwikkelingslanden die een rechtstreekse toegang garanderen voor een verbeterde efficiëntie.

Het Groen Klimaatfonds beoogt zowel verzachtingsprojecten als aanpassingsprojecten voor de gevolgen van de klimaatveranderingen in de ontwikkelingslanden. Het Fonds, dat onlangs werd opgericht, beoogt de operationele tak te worden van de internationale klimaatfinanciering.

De bilaterale financieringen

In het kader van de bilaterale betrekkingen ondertekent het Brussels Hoofdstedelijk Gewest rechtstreeks overeenkomsten met de lokale overheden van de partnerlanden of Belgische en internationale organisaties die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de geselecteerde projecten.  Deze financieringen kunnen giften zijn (BWLKE) of subsidies toegekend in het kader van de projectoproepen.

1. Overeenkomst tussen Enabel en BHG

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft met Enabel een partnerschapsovereenkomst afgesloten voor 5 jaar (2016-20) om vier verzachtings- en aanpassingsprojecten voor de gevolgen van de klimaatveranderingen te leiden. Enabel, de vroegere Belgische Technische Coöperatie, is het Belgisch ontwikkelingsagentschap, erkend voor het beheer van ontwikkelingsprojecten.  De projecten zijn de volgende:

• Palestina: ontwerp, levering en installatie van fotovoltaïsche zonnepanelen voor de scholen op het Palestijnse grondgebied. 
• Mozambique: installatie van ontziltingssystemen die gebruik maken van zonne-energie voor de voeding van een watervoorzieningsnetwerk in de provincie Gaza.
• Rwanda: programma voor bebossing, herbebossing en behoud van de biosfeer in vier grensdistricten van Kigali.
• Oeganda: voorziening van een bevoorradingssysteem van hernieuwbare energiebronnen in de colleges voor beroepsvorming.

De afgesloten overeenkomst omvat een bedrag van 2.519.186 euro.  Deze financiering wordt op  evenwichtige wijze verdeeld tussen de vier geselecteerde projecten. 

2. Projectoproep

Leefmilieu Brussel heeft samen met Brussels International een projectoproep gelanceerd bij de Belgische organisaties van het maatschappelijk middenveld om projecten te leiden in de meeste kwetsbare ontwikkelingslanden in een stedelijke of semi-stedelijke context. De geselecteerde projecten die momenteel worden gesubsidieerd zijn:

• Project voor de communautaire mobilisering en de promotie van inclusieve en participatieve maatregelen en acties voor een duurzaam beheer van de gevolgen van de klimaatveranderingen in Kinshasa. Project gestart in 2017 voor een duur van 2 jaar met een subsidie van 149.880 euro.  Dit project wordt gedragen door Solidarité Socialiste.
• Om de gezondheid van iedereen te verbeteren, is het de bedoeling van het project vrouwen uit de wijken NSele en Kinkole te betrekken bij het beheer van hun leefmilieu door middel van verbeterde vuurpotten en het planten van fruitbomen. Project gestart in 2017 voor een duur van 2 jaar met een subsidie van 140.934 euro. Het project wordt gedragen door Rotary Club for Development.
•  Verzachting en aanpassing aan de klimaatveranderingen door de promotie van de bijenteelt in de Stadsprovincie Kinshasa. Project gestart in 2018 voor een duur van 2 jaar met een subsidie van 148.425 euro. Dit project wordt gedragen door ULB-Coopération.
• Ondersteuningsprojet voor de vulgarisering van verbeterde stookplaatsen en alternative verwarmingsmethoden in de gastgezinnen en vluchtelingengezinnen in de regio Diffa in Niger. Project gestart in 2018 voor een duur van 6 maanden met een subsidie van 135.200 euros. Dit project wordt gedragen door Caritas International Belgique.
• Project voor de promotie van technieken van duurzame landbouw en grondbeveiliging in de regio van het centraal plateau van Burkina Faso. Project gestart in 2018 voor een duur van 2 jaar met een subsidie van 150.000 euros. Dit project wordt gedragen door Oxfam-Solidarité.

3. Andere partners

• Région de Rabat Sale Kenitra (RRSK, Maroc) 

Eind 2016 heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een financieringsovereenkomst afgesloten met de RRSK met het oog op de aankoop van een terrein voor de bouw van een sorteer- en recyclagecentrum van het gelijkgesteld afval in de stad Rabat (Ecocenter).  Het globaal project wordt geleid door de RRSK met talrijke Marokkaanse partners en een Belgische ondersteuning van het agentschap Enabel dat ter plaatse aanwezig is. Dit project loopt van 2017 tot 2019.